Evangelical Zumhning Tlangpi Pawl:

Khrihfa hram aithawh, (Apistle) hnungzultu caan thokin evangelical timi hi ahram arak i thok ti zongin chim khawh zong asi ve ko. Martin Luther (1483-1546) ah hin Evangelical Khrihfabu hramthok nak taktak cu avan si. Kum 1700 hrawngi Evangelical cawnpiak hruaitu pawl hna cu: Jonathan Edwards, John Wesley le George Whitefiled te pawl an si. An cawnpiaknak hin mithinlungah naset tein rian at'uan. Kum 1990 hrawngah khan Khrihfabu dangdang Southern Baptist ah siseh, Assemblies of God ah siseh, Christian and Missionary Allience ah siseh, America Presbyterian ah siseh Evangelical Free Church ah siseh, Evangilism cawnpiaknak leiah nasa ngaiin ram alak. Vawlei cung ralpi II nak dongh lei ahcun Evangelical le Fundamental hi fiang tein avan lang kho, cuka i hruaitu cu: Dwight L. Moody, Billy Sunday le Billy Gramham tepawl an van si.

An danglambik nak: 

1. Zumtu diktak si ding cun, "piantharnak" apawimawh.
2. Bible ahhin Pathian nih minungpawl theihter akan duh mi cu ait'ial, zumhnak kawngah siseh, cawnpiaknak lei kawngah siseh nawlngeitubik asi.
3. Thangt'habia chim hi, pastor le Khrihfa upa pawl lawng nih chim dingmi an si loin, zumtu vialte nih kan tuah dingmi kan t'uan dingmi an si.
4. Jesuh Khrih kan aiah vailamtah i athihnak le athawh t'hannak hi, kan nih minung pawl khamhnak kan hmuhkhawhnak um chun asi.

An Zumhnak Tlangpi Pawl: 

1. Bible: Bible bu 66 hi zumhnak le thiltinak lamah zumtu caah nawlngaihnak sangcem neitu asi. Biafang kip hi Pathian nih athawkkhumh mi asi i, ahramthok t'ialmi (orginal book) ahcun tihsual mi a um lo. Evangelical t'henkhat le bang nihcun (King James Version) lawng hi hmantlak le hmanawk asi titu zong cu an um ve.
2. Pathian: Pa, Fapa le Thlarau Thianghlim pathum  hi thumkomh Pathian asi i, an sinak ai tluktlang viar mi an si.
3. Minung: Minung hi Pathian he muisam i khat in  sersiam kan si, sermi thildang vialte cungah ngawlngaitu dingah chiah mi kan si fawn.
4. Sual: Adam le Eve  nih Pathian nawl an ngai lo i, Setan dehnak chungah an tluk ruangah Pathian lakah thil sual an tuah. Mi pakhat ruangah vawlei ah sual arak lut i, mi vialte nih sual an tuah viar, Pathian sunparnak an co ve kho ti lo. Sual man cu thihnak asi ti an zumh bak.
5. Khamhnak: Jesuh Khrih tuarhnak le thihnak hi kan ai akan awh piaknak asi ruangah khamhnak caah thil herh mi asi. Minih, cu Jesuh Khrih tuarnak le thihnak, thawht;hannak cu azumh phot asi ahcun khamh asi. Cucun Jesuh Khrih thianhlimnak t'awmpitu asi ti an pom. Zumhnak ruang le zaangfahnakin khamh kan si ti an pom. Thiamcoternak cu zumhnak ruang le zaangfah zawnruahnak thilpek sunglawi asi. Zumtu pawl cu Thlarau nih apianthar ter i, athianhlimter tawn.
6. Nehhnu Nun: Mi vialte hi taksa hrimhrim thawhter kan si lai i, cucun, Pathian biaceihnak kan hmaichon viar lai. Jesuh Khrih cu ka khamhtu ah apomtu cu Pathian sinah vanramah zungzalin an i din ve lai, Zum duh lo pawl cu zungzal helmei ah an kal lai.

Note: Rev. Vanlalrawna cabu base in ka van t'ial t'han mi asi.

Liberal Cawnpiannak Tlangpi Pawl:

German Theologian scholar pakhat asi mi Fredrich Schleiermacher cu (kum 1768 ah arak chuak i 1834) ah athi. Amah hi Liberal cawnpiaknak hram thoktu tiah chim khawh asi. Acawnpiaknak zultu Albrecht Ritschl zong cu (Kum 1822-1889) ahcun tulioa ṭhangthar pawl nunning ziaza le vawlei fim le thiamnak ṭhangcho cuahmahmi thilpawl cu Theology he cawhchih in akalpi. Kum zabi 19 ahcun Europe rampi Khrihfabu dangdang: American Baptist, United Methodist, Episcopal le USA Evangelical Lutheran tibantuk  ahcun chimkhawh lo bak cun acawnpiaknak nih a van tei hna.

Cuhnuah World Ecumenical Movement timi cu an van dirh. Tuchan ahcun (homosexuals) ordain tibantuk, nungak, tlangval umtlan ning, Nawl (law) nih nauthlak siannak, zeibantuk miphun le mihnam he zong kan tluk viar, tibantuk zumhnak pawl hi hehtiah an buaipi fawn.

An zumhning tlangpi pawl:

Pathian cu dawtnak ni akhatmi Pathian asi. Curuangah mivialte khamh an si lai. Cun, Jesuh Khrih nih khuaruahhar thil atuahmi pawl hi phuahcop sawsawh, thil um kho lomi thil asi. Minung fimnak le thiamnak nih Pathian theih khawh asi. Hi vawilei acahnak cop in aral cuahmah mi tuahṭhat hi biapituk ah an ruah.

1.Bible le anawlngaihnak:  Bible hi minung ihawm chuak asi. Pathian nih athawkkhumhmi asi hrimhrim lo. Miphun kan i tlaihhruai khawhnak ah minung nih aṭialmi asi. Asinain, minung nih Pathian thieh aitimhnak ruangi ṭalmi asi ruangah “Pathian bia” aitel ve kho. Minung irhawm chuak asi ruangah zaah zakhat i hngahnak tlak asi lo.Bible chungi bia le hla pawl hi hlan lioa zumtupawl i cawnpiaknak asi. Tu liao zumtu pawl nih direct tukin kan pom ve menmen ding hi asi lo. Curuangah kan doctrin le kan i hngahnak dingah cun Bible, chia le ṭha theihnak le liamcia zumtupawl rochiahtami (Tradition) hi kan hmanawk asi. Bible hi bia rochiah sawhsawh mi men asi. Kan zumhning le kan i cawnpiaknak hi Bible lawngah kan i hngah ding asi lo. Bible hi hlanliao an i cawnpiaknak sawhsawh men asi ruangah tuliao kan hrangah cun ahluntuk cang, atlaktlai mi asi ti lo.

2.Pathian: Thumkomh Pathian timi hi a um lo,  Palawng hi Pathian asi. Pathian nih thil siphung lengin thil atuah bal lo. bianabiaah (supernatural) khuaruahhar tbk..Jesuh Khrih hi Pathian taksa ah a vancang timi cawnpiaknak hi ahman lomi asi an ti, an pom lo.

3.Minung: Minung hi mah tein avan um kan si (Biological evolution) an ti. Minung hi sualfa kan si lo, theih lonak le hruhnak ruangah cawnnak sang le theihnak sangchin kan herh. Minung hi theihnak le fimthiamnak leiah  cangkang kho  le ṭha kho kan si. Khamhherh mi kan si loh an ti.

4.Sual: Genesis 3 chungi minung sualah atluknak kong kan i cawnpiak hi thil umzia nei lo phuahcop cawnpiaknak sawhsawh asi an ti. Sualfa i chuakmi kan si hrimhrim lo, sual cu  Society (mipi) tuah asi. Minung Adam le Eve sualnak kan i ṭawmpi ti le an sualnak ruagnah nupum chung thok tein sualfa kan si tihi an pom duh loh. Mipakhat ruangah vawlei cungah sual alut timi Rom 5:12 hi an pom duh bur loh. Sualnak ruangah thihnak zong a um ti hi an pom fawn lo. Sual hi cu minung kan khuasak le kan nuntlan ningah ai hngat an ti. Sual hi cu ram i hruaining ṭhat lo ruangah heitibantuk, kan minung hawi umning ṭhatlo ruangah siseh, cawnnak le theihnak, thiamnak ruangah a ummi asi deuh, an ti.

5.Khamhnak: Minung hi khamhnak herh ding tiangin kan sual lo an ti. Jesuh Khrih hi sualnakin akan khamhtu asi lo, asinain zohchunhawktlak le cawnpiaktu ṭha asi an ti. Buddha heiti, Confusious le Muhammad tibantukin miphun cawnpiaktu sawhsawh asi an ti. Jesuh Khrih a kan tuarpiaknak, athawhṭhannak cu phuahcop sawsawh mi asi. Thiamcanternak le aiawhin akan thihpiak, akna tuarpiak timi zumhnak hi cawnpiaknak hman lomi asi, an ti.

6.Nehhnu caan: Liberalist ṭhenkhat nihcun zungzal ram si maw, zungzal nun simaw, aum ti cawnpiaknak hi an hnon. Asinain, ṭhenkhat nihcun an pom ve. Mivailte hi khamh kan si lai. Pathian nawlngai lomi  cu helmei ah an kal lai timi cawnpiaknak hi cawnpiaknak hman asi lo, phuahcop sawsawh mi asi, pomtlak zong asi lo an ti. Jesuh Khrih hi vawlei ah arak raṭan lai timi hi an pom duh lo. Minung hi cawnnak le thiamnak kan ṭangcho chin lengmang lai i, vawlei hi aṭha chin lengmang lai cucu asi ko kan i tinhmi cu, an ti.
Hi cawnpiaknak hman lomi,  ṭihnung ngai asi mi Pathianbia le Bible zong azum lomi nihhin vawlei cung hmunzakip i a ummi Khrihfabu vialte abuaiter hna. Tuchan Khrihfabu kan dihlakin kan zumhnak a hngeh khawh chungin fektein kan dir ahau cang..!!!

Note: Rev. Vanlalrawna cauk chirhchan in ka van t'ial t'han mi asi.

UI RINUM IHSIN ZIANGMI..???

Hlanlaiah loneitupa in Uifimzet aneiih cutin a nupi le Ui hnenah Arte ka leiih himi arte pawl hi thaten kil auhla nan thihter lo pei. Culen an tumdingih arte tampi kan nei thei ding tiah asim hai. Voikhat cu zaanlam sim nawnah Rulpi cu an Ar retnak kiang teah a hungkual cucu a Uifim cun a hmu, rinlopiin apupa cu arak tlungih auicu ahngawngin akhit ih lolamah a hruai. Cutin athlamtungah a hrenta. Ui cun ahrennak hri cu a keucat ih innlamah zamrang theipatawpin atlan, asinan Rulpi cun Ar cu arakdolh ih arak tlan man, cutin nikhat hnu nikhat Rulpiin pakhat tete in adolh tikah...Loneitupa cun anupi hnenah ziangruangah ka theih loin Ar na thah? Anupi cun na thu loin ziangah maw ka thah ding..!! loneitupa cun asi lo le cu ka Ui asi tengteng ding tiin (THINHENG) letukin a Ui cu ahrennak hri thawn anamsuapi alakih, thah atum. Culaifangah a innhnenpa Jonah cun:

Jonah: Ziangruangah na Ui cu nathah tum men, khatluk fim?

Loneitupa: Ka Arte a deh thluh...!!

Jonah: Ui in Ar ahmul thawn an ei dah kel lo,

Loneitupa: Aw cuti maw.!! Arhmul le um ngai fawn lo... avun Ruattttt......Arualpa thawn an inn thlangih phul an vun kau ih, Rulpi rak kual cu an va hmu culeveten loneitupa cun ka Ui sisawn loin Rulpi si hi ka Arte hmuah dehthluhtu tiin anamsaupi cun Rulpi cu ahngawngah ahei sat tan cih.

‪RALRINDINGMI‬: Thinhenlai ahcun kan ruahnak afim thei lo t’heu, kan thilthlir daan khal afuh dah lo t’heu, curuangah kan thinhenlai ahhin thilt’halo kan tuahngah pang t’heu, ttongsia kan ttongngah pang ttheu, thinhen lai hi kan atbik laicaan asi. Thinhenlaiah thut’hennak tuahhlah, ttongsup aw..!!!

Thlacam Kan Thiamchin Khawhnak Hnga:

Thlacam abiapit ning kan theih, zingthawhka teah, rawlei laiah, ih hlanah tibantukin thlacam in caan kan hmang tawn. Adang cu chungkhar khawmhnak ah siseh, Biakinn ah siseh thla kan cam tawn. Thlacam hi Pathian ka auhnak, kan i pehtlaihnak asi ruangah apoimawhtuk mi asi. Asiah zeitluk khin dah thla kan camtawn ve? Thlacam ning kan thiamchin khawhnak hnga:

1.     Lunglawmhnak thlacam: Pathian nih thlachuahnak aphunphun in akan pek. Nikhua tha, vanruahti, ei le din, silh le fenh, inn le lo, cu lawng si loin akan zohkhenhtu tiangin akan ruah piak lawng si loin kan nunnak tiangin akan zuah piak rih. Hivialte hi Pathian zaangfahnak in akan pek mi le kan ngah mi an si. Lomhnak biachim ding relcawklo a tang rih. Pathian sin i lomhnak biachim hi kan tuah hrimhrim dingmi thil an si.

2.     Duhmi halin thlacamnak: Minung nihhin thilherhmi torlechengin kan nei. Kan mah tein kan ti khawh lomi thil aphunphun an um fawn, hibantuk ruang zongah hin  Pathian sinah kan herh mi, kan duhmipawl hi tiah zongah kan hal tawnnak chan pakhat zong asi fawn. Kan nunah harsatnak zong kan nei, ngaihchiatnak le vansannak tibantuk kan toncaan zongah hin Pathian sinah thla kan cam tawn. Pathian kanpa, zeibantuk dinhmun zongi akan bawmtu asiruangah asinah i dilhal thlacamnak kan thlenhhi afale nih kan tidingmi hrim zong asi.

3.     Midang hrangah thlacam piaknak: Midang pawl Pathian bomhnak an herh le damlo hrangah thla kan campiak tawn hna. Missionary, Pastoe, Khrihfabu Upa le midangdang pawl hrang zongah kan campiak tawn hnanak hi kan Pathian zongnih akan ngaihpiak tawn. Midang hrangah thlacam zong hi kan tuah dingmi an si.

4.    Pathian thangthat cawimawi in thlacamnak: Thla kan camtikah Pathian sinah thangthatnak sunlawihnak kan pek zungzal tawnawk asi. Pathian cu zeizong vialte cungi Pathian, nawlngeitu, zawn akan ruattu, kan herhning bantukin akan tuanpiaktu anungmi Pathian asi, thangthat le sunlawih hi aphuhrimhrim ko. Curuangah Pathian thangthat le sunlawih hi kan thlacamnak ahhin aitel zungzawk hrimhrim asi.

Islam Miphun Zohhliahnak Tampi Lakah Pakhatte

John14:16 ah Jesuh nih, “Kapa kha ka hal lai i, Bawmtu adang, an pek hna lai i, azungzal in an umpi hna lai timi kha Muhammad achimnak si an ti, Muhammad hi thlarauthianghlim asi tiah an i zumh chih fawn. Cucun Vailamtah i athimi kha Jesuh Khrihtu si loin Judah asi” tiah an chim fawn.

• Muslim nu si loin pa hrimhrim cu khupkhuh lo angki hrimhrim khap asi, nu ca ahcun an taksa ruangam lang khomi thilri hrimhrim i hruk sian asi lo, mah cucu pasualnak le Setan sual rianṭuannak lakin an himkhawhnak asi tiah an i ruahchih mi asi. An bible Quran nihcun papawl cu nupi 4 neih asianh hna. Miphun dang cu Scince he an i remlo liao ah Islam miphun he cun an i rem ngai hoi fawn, Atom le Nucleus cungcangah siseh, ruah ai sersiam ning pawl hi Scientist pawl nih ahmuhhlan ah Holy Quran chungah hin arak um viar. Curuangah Muslim tampi nihcun phunhnam le Politics hi ṭhenkhawh asi lo tiah an ruah.

• Cucun, Islam zumhnak chungi a ummipawl, azultupawl nih an thilneihmi lakin 2.5% hi thawhbur bantuk pungsanin pek lo khawhlo bantukah ruatin mirethei sinah an pek ahau, hibantuk tangka thawhburpawl hi an miphun, an zumhnak lei i, an ṭhancho khawhnak hnga tiin duhpoh in hman ding asi lo, miretheimi pawl sin lawngah pek dingmi asi. Zumhnak dang abiatu hna sin zongah pek sian khawh asi fawn. Hibantuk thil hrimhrim hi mizeibantuk zumhnak zongah a um ve lomi thil asi. 

• An hmunpibik cu Mecca-ah a um, Islam hi phun 3 in an um, cupawl cu: Sunni, Shia le Ahmad timi hi an si hna i, vawlei cung khuazakipah Muslim 1.6 billion an um i, vawleicung minung 23% hi cu Muslim an si, miphun ngan 5 lakah ahngakchiacem hi vawleicungah miphun lakah aṭhangcho cakcemmi asi. Islam biaknak nihhin tharum chuah in lainawn tibantuk lei hrimhrim an duh loh tiin an chim, asinain politics le an zumhnak nunphun cu ai ṭhenkho lo an tin a cha in bulpak nunnakah aluar deuhdeuh lehlam ko lo hme maw tihi vawleicung hmunzakip kan zoh tikah buainak acawkchuaktu cu an mah hi an si ko lo hme maw  tihi mikip nih kan hmuh ning tlangpi asi ko rua tiah ka ruah.  

HODAH BIAPI CEM..???

• Voikhat cu taksa peng dangdang pawl nihcun kan lakah hin ahodah miṭangkaicem asi hnga tiin an i el. Kut nihcun, “Thil zeikip tawngthamtu ka si, rawleinakah nan ka hman, rianṭuannakah nan ka hman, thil aphun ṭuannakah nan ka hman. Kai tello ahcun taksa peng dangdang pawl nihhin rian nan ṭuankho hrimhrim lo curuangah cun keimah hi miṭangkaicem, abiapicem mi cu ka si” tiah ati hna. Cubantuk cun taksa peng dangdang zong nihcun an rak ti ve ciao hna tikah, nehhnu ahcun, “Pawpi nihhin zeihmanh aṭuan ve lo, kan lak ahhin miṭangkai lo cem asi. Curuangah cun hrem hna usih” tiah an hna atla.

• Ke nihcun rianṭuan dingin akal duh lo, cutin Kut zong nihcun a ṭuan huam ve ti lo, rawlzong a bar duh fawn lo, zeihmanh tuahhuam lo cun  an um viar hna.  Cuti i, zeihmanh tuah loin an um caah Pawipi nihcun rialding a neih lo caah tlawmpal ahcun  an rawl avanṭam caah an dihlak cun thazaang zong zeihmanh nei loin an uaihnikhnek viar. Rianṭuan lo ngai i an ruahtawn mi Pawpi cu zeitluk in dah rian arak ṭuan ti cu fiangtein an van hngalh khawh ṭhan. Mah cu nithokin  thil an ei, cutin rian zong cu lungthotein rian cu an ṭuanṭhan.

Hibantuk deuh hin: Kan nih zumtupawl zong ṭhathnemnak nei lo i, kan i hmuh liao caanah si maw, kan zumtu hawi  siseh, kan thisenpeh kan chuahpi unau pawl nih miṭhahnemlo, miṭangkai lo i akan hmuh liao caanah miṭangkai, mi poimawhcem zong kan rak si kho ti theiin kan tuahkhawhmi chuntete ah felfaitein, zohchunhtlak tein thlacamnak he tuah le ṭuankhawh ciao i zuam hna usih, zeiruangah ti ahcun vawlei caah ceunak nan si tiah Bible Thianghlim nih akan chimh, mi hnonmi kan va si caan zong a um kho men ko, mi nih zei santlailo i akan ruah, akan hmuh caan zong a um ko men lai, asinain khamhnak an hmuhkhawhnak hnga Bawi Khrih ruangah mipoimawhcem zong kan si ziar kho timi hi theih zungzal u sih.

CANGAI LE AFA NOTE TUANBIA IN THAZAANG

Voikhat cu Cangaipi nih afanote asir zawngin akal cuahmah lioa cu ava hmuh, ‘Zeiruangah dah asir zawng cun na kal? I her law dingte’n kal tiah ahei hro. Anote nihcun, ‘Nangmah kal hmaisa phot law kan zulh lai' ati.Cangai hi Pathian nih aser hna thawk tein asirpalengin kalding hrimhrimah atuahmi hna an si. Curuangah cun cangai hi alian e, afa e ti hlei lo cun an dihlakin asirpalengin akal dih. Api zong nihcun afanote kilning acawnter bantuk cun amah lila zongnih akal kho hlei cuang lo.  

Cubantuk deuh cu kan si, tuchan Christian chungkhar nu le pa tampi chungah hin cangai nufa hna bantuk lamkal ai cawnpiak mi nu le pa zeimawzat kan um ṭheu lai dah..!! Mah nih ṭuanhuam lomi, tuah huamlomi rian pohkhi  mi fial kan hmang. Kan fale cung zongah cubantuk ṭhiamṭhiam kan si. Hibantuk nunphung le ziaza hi zumtu sinak he airalchanh mi le ziadawh lo bak mi asi. Zumtu nunphung hi asi hrimhrim lo. Zumtu nun cu hramhram i nun khi asi, cucu kan Bawipa Jesuh zongnih  hramhram nun hi, akan cahtami nun cu asi. Curuangah zumtu nu le pa hna dinhmun in kan fale cungah hibantuk lungput le ziaza hi kan nei citcet sual maw...???

Note: Pathianbia he remtlang tein kan nun hi i cawn hnaseh, kan thiltuahmi pawl  zonghi hmu hna seh, i zohchunh hnaseh, cutluk bak i fale hrangah cawnpiaknak dang ṭha a um hlei lo.

Jim Caviezel Testimony (Actor Who Played Jesus in The Passion of the Chr...

Jesuh Film acangtupa Jim Caviezel Testimony tehi rak ngai ve hmanh uh thazaang nan ngah ve ttheu lai dah ka zumh. Thazaang tampi aka pek na caan awl chun teah rak zohkhawh rak i zuam ve te....

“DRUGS ZUNZAM”

Ahmaisabik ah chimhmaisa ka duhmi cu Pathian nih tihkhawh lomi le tuahser khawh lomi zeihmanh anei lo ti hi. Hlan lioa ahhin pangpardum chungah thingsaiphaw timi thingkung nganpi cu a um. Farawhthawh, thlichia ahran zongah akung afehtuk caah a zeihmanh apoi lo, cuticun i phorhlaw ngai cun anung tawn. Asinain nikhat cu thingkung dang pawl lunglawmte le lungrualte an um ning, pangpar dawhdawh nih hmuisersi tein an par an chuah tawn cu  aruahtikah ahngartuk hringhran hna. Midang he nuam ngaii khuasakti ve ding cun ai tim ve.

Nikhat cu vate pakhat a hung zuang thliahmah i akungah cun cat tiah avan i fu i, ahngekak karlak ahcun a ek cu a va ek, cu aek lak cun hmawng a van keu. Cuti i, ahngekar lakah thinkungdang hnahno hringdup nawnpiin an van corh cu Thingsaiphaw nih ahmuh tikah ai lunghmuihtuk hringhran cutin dimdawih ngai cun a zohkhenh tawn.Hmawng kung nih hram avanthlak thok hrawng avan hmuh cun ai nuam in ahna angamh chin lengmang. Khuacaan a vansauh hnucun thingsaiphaw cu hnget chin lengmang cun avan angerh, khuacaan akumkum in avan rauh tikah Thingsaiphaw cu cawl zong cawlcang kho ti loin angerh cikcek, chuah aduh zongah achuak kho ti lo.Thingsaiphaw cu lungrethei vansangin a um. 

Hmawngkung cu hlonh azalh len na in a hlonh kho ti lo. Amah cu hngerttuk lawmmam in arak ngerh cang caah asi. Ahlan i anun alomhtertu le a nuamhtertu bik i a ruah mi cu amah ngaihchiattertu le zupraltertu, thihnak khur i luhpitu ah an i cang diam ai. Atheih khawh chungin hmawngkung cu thinthlak azalh len zongah ati kho ti lo, adongh donghnak ahcun hmawngkung nihcun nikhat hnu nikhat in areh chin lengmang tikah Thingsaiphaw cu athi diam.

CAWN DINGMI: Khrih ah zumtu ka unau vialte hna, hmawngkung bantukin ‘DRUGS’ nih kan  rawkralnak ding le kan thihkhawhnak dingah tiin heh tiah, heh tiah a chaih in ai chiah tawn. Ahramthok ahcun nuam le ṭhangaiin lang tawn hmansehlaw, adonghnak ahcun thihnak khuarkuhrum chunga akan luhpi tawn. “Drugs”hi do hna usih, hua usih, Bible nih Bawipa ttih cu sualhuat hi asi ati, kan hmelma, kan ral asi. Bawipa nih reltu kan dihlak caah atharin thlawchuah kan pekpiak ko seh.

"CHRISTIAN NUNGAK LE TLANGVAL CA HRIMHRIM AH"

 Christian innchungkhar dirh hi ahmaisabik ah zumtu ka si aiti mi hrangah cun zeitluk khin dah a herh in a poimawh..! asinain cunnak in a poimawh deuhmi le aherh  hmaisa deuh mi cu: nunngak tlangval kan si liao in kan innchungkhar nuntuning ziaza cun arak i thok diam cang. Zumtu (Christian) innchungkhar dirh dinghi kan i neihhnuah seh tibantuk, acaan nih akalpi vete ko lai tibantuk, asinain cucu si loin kan tlanval, nungak liao hrimhrim in hram kan rak i thok cuahmah cang tu khi arak si ti cu ahmaisa in ka van chim duh.

·        “Aram le afelnak hawl hmaisa uhlaw, cuticun zeizong vialte chapchih nan si lai” timi biafang hi cu abyhard, i cinken zawng hin cun kan i cinkenfur cang ruah tiah ka zumh. Van chimfiang ta duak usihlaw, a ram cu “Vanram” asi ko i, ‘afelnak’ cu “Amah he kan i lawhnak” ‘felding’ kan sinak akawhhmuh mi asi. Hi bianung umzia hi kan chawhkanh hram tawn, kan lonh hram ka ti lai maw..?  a cheu ve thung nihcun a umzia zonghi ka theithiam lo ruangah kan nganh tawn. Arak hawl i, Christian innchungkhar arak dirhtu pawl cu aziktluak thai ko. “A ram le afelnak” timi zawnte ahhin Christian innchungkhar dirhnak tham cu arak tlingcia ziar ko cang.

·        Achan cu, Pathian duhlo zawng si loin Jesuh Khrih ruangah felnak chungah an dinngeh ruangah anungak tlangval liao ah sualnak chungah tlu lo nana cu, innchungkhar an dirh tiang zong cun zumhtlak, thianghlim tein chungkhar cu adirh khawh thai tawn. ‘Aram le felnak’ hawl hmaisa tupawl cu Jesuh Khrih ruangah Pathian adawtu, Thlarauthianghlim nih hruai khawh dingin mi nunnem, mi tangdor, ai tlawmngaimi an si i, sual lakah a i thiarfilim tawn. Cupin lei nunnei, Zuri, Drugs addict, mi he buai hmang, mi capo, minehsawh hmang, misikvuak hmang, sex beisei hmang, duhpoh in khawlai i vak hmang pawl nihcun Christian innchungkhar cu an dinhkhawh nga maw? Alehnak cu dirh kho naisai hlah.

·        Na nupi/pasal ding cu zeitindah nai thim lai ti cu nai fiang cang ṭheu lai ti ka zumh. Mo le pasal, Tlangval le  Nungak ai uarmipawl harsatnak nei ka komhmi chuntete pawl hi, a hodeuh ti um loin, an pahnih ah pakhatkhat si maw, an pahnih in si maw, Pathian ngaihsaknak nak nun a nei lomi an si tlangpi. Mah cupawl sin i ka chim vetawn uarmi le ka chim tamdeuh mi cu:

Note: “Vawle thiltukin ahawl mi nihcun vawlei tisami an hmuh ko lai, cuthil cu at'ah zong an i ṭahpi te lai. Jesuh Khrih he lengṭi i, ‘Aram le afelnak’ a hawl hmaisatu cu, Amah mite, mifelte a pek hna lai i, thlawchuah dongin i dawcemat tein adam chung nun an hmang ko lai.”

BIBLE STATISTICS

Cauk um zat – 66, Dal um zat - 1,189, Cang um zat - 31,101, Biahlawm um zat - 783,133, Cafang um zat - 3,566,480, Dal lai cem - Sam 118, Cang lai cem - Sam 103:2, Cauk lian cem  – Sam, Dal sau cem - Sam 119 (Chang 176), Cangsau cem umank - Estheri 8:9, Dal khat lawng umnak – Obadia, Cauk tawi cem - III Johana (13), Bung tawi cem - Sam 117, (Chang 2), Biakam hlun cauk um zat – 39,Dal um zat – 929, Cang um zat - 23,144,  Biafang um zat - 602,582, Biakam hlun cauk lai cem– Thufingte, Biakam hlun i dal lai cem - Joba 29,  Biakam hlun i cang lai cem - II Chro. 18:29.

Ø Biakam hlun i cang tawi cem - I Chro 1:1, Biakam hlun i cauk tawi cem – Obadia, Nu lakin cauk tial chun mi - Ruthi leh Estheri, Biacuang aikhat mi - II Lal 19 = Isa 37, Sam  cauk i bia ai khat mi - Sam 14 = Sam 53, Bung khat, Cang tin dihnak ai lo mi - Sam 136.

Ø  Biakam Thar cauk um zat – 27,  Dal um zat – 260,  Cang um zat - 7,957, Biafang um zat - 180,551, Bu lai cem - II Thes, Bung lai cem - Rom 13, Chang lai cem - Tirh 7:7, Bu tawicem - III John, Chang tawi cem mi - Joh 11:35 (* I Thes 5:16 a tawi zawk), Bu saucem cauk – Luke, Dalkhat lawng umnak - Phil, II Joh, III Joh, Jud, Biakam Thar cauk t’ial hmaisacem mi- I Thes (ca AD 52).

Note: Reference: BIBLE KNOWLEDGE - Revd Chuauthuama

CROSS (VAILAMTAH) HI..!!!

Vailamtah timi biafang kan chim poh i zumtu thinlungah cun Jesuh Khrih vailam an tahnak (CROSS)kha kan mithlam ah direct in a van cuang colh tawn. Pathian fapa thihnak, kan sual ruangah kan tuar ai  akan tuar piaktu asi ti kan theih colh. Vailamtah timi hi vawlei nih kan theih ning ai lo ciao theng lem lai lo dah..! Vailamtah sen hi, hi vawlei ah khuaruahhar vansangmi le bomh herh mipawl bawntu timi (Organization) pawlkomh nihcun Vailamtah sen cu hmelchunhnak (sign)ah an hman. I kahnak hmun tibantuk, raldonak hmunah thihnak rapthlak umnak hmun tibantuk hmunah Vailamtah Sen (Cross Society) timi pawlkomh nihcun hehtiah mi thlawpbul  rian cu an tuan tawn. Roldonak hmunah Vailamtah Sen(Red cross) mawtaw siseh, vanlong siseh, lawng siseh cupawl cu ahohmanh nih kah sian an si lo, zeiruangah tiahcun misual mitha ti thleidannak um loin akhawika lei mi poh an si ah hliamhma tuartu mipawl zohkhenhtu an si caah asi.

    Sat'hil lei zohkhenhtu pawl ve thung nihcun an chinchiahnak sign ah (BLUE CROSS) an hman ve thung. Sathil damlo pawl zong zohkhenh in  minung pawl nih sathil ngandammi te hrisel mi sa te kan ei khawh ciao nak hnga sathil vulh mipawl zong cu cutin an zohkhenh hna. Sathil tlangrai, zawtnak hrichia nih a tlunh lonak hnga caah tiin an theih khawh chungin an zohkhenh hna. Kan nih laimi zong nihhin kan pi le pu chan liao thokin an thilhual mi si maw, asi loah an hauh mi heitibantuk chinchiahnak ah mau karlakah funghreu  Cross pungsan bantuk phun khin akukalh zong hna khin  ramri an halhnak hmunah an rak tar tawn, asiloah an rak phun tawn. Mi pakhatkhat nih mah cu fungphun si maw, puansente si maw, an hmuh ahcun aneitu si maw, ahalhtu an um cang ti an theih tawn. A hohmanh nih cuh ding thil ah an ruat bal lo.

        Kan nih zong hi Pathian nih Eden Dum chungin dawichuahmi, Pathian sunparnak a tingco ban ve ti lo mi kan rak si. Sihmanhsehlaw, cung Pathian dawtnak dongh ni nei lomi nihcun puanchia bangin hlonhta akan sian lo ruangah zungzal hellmei chungi kan tlak ding cu aruahngam lo ruangah kan van ti than lai, A ta kan si than khawhnak hnga Afapa Jesuh Khrih cu Vailamtah (CROSS) cungah ningzah mualphonak tuarin cu CROSS cungah cun athisen cu athlet than, cu a thisen hmang cun akan chinchiah than, akan hauh than. 

NOTE: Curuangah ahohmanh nih akan chut kho ti lai lo. Cung Pathian chinchiah mi fale kan si cang. Curuangah hi vawlei cungah Pathian fa i, chinchiah mi kan sinak atheithiam lomi, atheiduh lo tu, athei ko nain amah hrangah anung duh lomi pawl hi vanchiat vialte lak i vanchiabik mi cu an si ko.

BIBLE LE CHURCH CHIMFIANNAK

Kan nih Zesuh khrih zumtupawl nih kan i tlaihmi le kan zumh cemmi Kan ( BIBLE ) hi zeidah a (long form) achan hi asi hnga ahmaisabik ah van chim ta usih:

Ø Best

Ø Information

Ø Before

Ø Leaving

Ø Earth

Kan holh tein kan van leh asi ahcun: ( vawlei chuahtak hlan i theihawk ṭhacem) tinak asi.

A changtu apahnihnak ahcun kan biak Pathian biaknak hmun ( CHURCH ) timi  umzia (Long Form) van zoh ṭhan usih. Kan holh tein fiang chinin kan theih khawhnak hnga atanglei Bible bung le cang tete ah kan rel asi ahcun fiangte in kan hmuh khawh.

Ø C = Christ is its Founder and Head(matthai 16:18)

·        Cucaah nang cu  lung cungah hin ka Khrihfabu hram ka bunh lai i cucu thihnak hmanh nih a tei kho lai lo.

Ø H = Hope is Present(1peter 1:3)

·        Kan Bawipa Jesuh Khrih i a Pathian l ea Pa cu lawm ko u sih. Zeicatiah  a zaangfahnak a nganmi ruangah kannih cu Jesuh Khrih thihnak in a thawhternak khan, nunnak thar a kan pek. Cucaah kannih cu zumhnak nung in  kan khat i Pathian ni a mi hna caah a chiahmi thluachuah vanluhnak tampi cu co awkah kan i ruahchan. Cu thluachuahnak cu a thu aman kho lomi le a ziam kho lomi an si  i  Pathian nih vancung ah khin an chiah piak hna.

Ø U = Universally available (matthai 28:19-20)

·        Cucaah khuazakip ah va ka u law miphun vialte kha ka zultu ah va ser hna u; Pa le Fapa le Thiang Thlarau min in tipil v ape hna u law, kan fialmi vialte hna hi an zulh nakhnga va cawnpiak hna u. Cun hihi philh hlah u: nan sinah a zungzal in, caan dongh tiangin ka um lai,” tiah ati hna.

Ø R = Redeemed are its members(kolossa1:12-14)

·        Cun ceunak ram chungah Pathian ni a mi hn ca i a chiahmi thi i hrawm ve awkah aa tlak dingin an sertu hna Pa cu, lawmhnak he thangṭhat ko u.

Ø C = Christian is the name worn(thiltihte 11:26)

·        A hmuh tikah Atiok khua ah khan a ratpi i kumkhat chung kha Khrihfabu chungmi han he khan an i pum i mi tampi kha an cawnpiak hna. Antiok khua ah hin pei Jesuh zultu hna kha, “Khrihfa,” tiah an rakti hmasa bik hna cu.

Ø H = Heaven is its destiny(1korinth 15:24)

·        Cutikah donghnak cu a phan lai; Khrih nih khan thlarau lei uktu le hna le nawl ngeitu hna le ṭhawnnak vialte kha atei dih hna lai i pennak cu Pa Pathian sinah khan  apek lai.

BIBLE le SCIENCE

Vawlei cungah hin zumhnak dangdang kan um ciao hna, kan mizia, kan thinlungput, kan vunrawng, kan nunphung, kan eiin, kan zumhning zong ai lo loh i cawht'hup in khua kan sa ciao hna. Cuvialte lak ahcun zumtu nih kan zumhnak fumtomtu cu kan Bible hi asi caah kan Bible hi cipciar tein rak rel ve hmanh: Galileo‬ timi pa nihcun kum 1580 ah khan  hi kan vawleipi hi a pum tiin arak hmuhchuah hlanpi ahkhan kan  Bible nihcun (Isaiah 40:22) ah kan vawleipi apum timi hi fiangtein arak chim diam cang. Dr‬.Harvey nihcun minung nunnak hi thisen ah a um ti ahmuhchuah hlanpi khan kan Bible nihcun(Lev.17:11) chungah a ral ttialdiam cang fawn. Isac‬ Newton- nihcun lei hîpnak a hmuhchuah hlanpi khan kan Bible chung ahcun (Job.26:7-8) fiangte in  a arak chim diam hoi fawn cang. Galileo-  thiamthiam nihcun vani arfi pawl khi relrcawk rual hrimhrim an rak si lo ti a hmuh chuah hlanpi khan kan Bible nihcun (Jer.33:22) chungah tthatein arak chim diam fawn hoi fawn.‎ Scientist‬ pawl nihcun van ropitzia le khuaruahhar thilmakza an rak chim hlanpi khan kan BIBLE nihcun (Sam 19) ah arak chim fawn cang.

‪#‎NOTE‬: Zumtu nang le kei nih kan neihmi le kan relmi kan Bible thianghlim hi (Alfa le Omega, ahramthok le adonghnak ka si) (Biathlam 21:6) titu Cung Pathian asi zia cu a fiang taktak ko. Unau nang le kei nih hibantuk Pathian biatu kan rak si hi cu kan vannei tuk hringhran...!!! Thangt'hat chinchin ko u sih.

MY MORNING PRAYER

Dear Father, thank You for another day to praise and worship Your holy name. You are an awesome God; You can do all things.Lead our feet to walk in obedience to do Your will for our lives. Open our eyes to see Your great works. Open our mouths to speak truthfulness and righteousness. Open our hearts to extend love, grace, and mercy to all of Your creation.Guard and comfort us throughout the day. Lift us up with the strength of Your mighty hands. May all that we do today be acceptable to You. Forgive us from our sins. In Jesus’ name I pray. Amen

THEIH KAUHNAK AH..!!!

1.    Tuu dum pawl nihhin Tuu varpawl nak in rimtheih khawhnak an nei t’ha deuh.

    Tuu pawl hi an i hngilh liao ah an hnar ve tawn.

    Ok e, hi nikhuachiat ah an hram bal lo.

    Phithlung, langak le uitlak pawl hi leiah an kal bal lo, a per tuin an per deuh.

   Cingpirnu hi November in March thla chungah  a awn tawn/(an hram) tawn.

    Phihlik hi second khat chungah voi 25 akalnak lam thleng kho.

    Phihlik ke hi tlong bangta sehlaw, adang corh kho t’han.

    Uifim sapel thiam nih khin  unau faphir riam an thlei dang kho lo.

   Humming vate pawl hi nupa sinnak an hman caan ahhin second khat

    chungah vawi 200 an hmang manh.

    Khaubawk nihhin an khup in thawngpang an theih khawh, thil thaw le thaw lo zong an theih khawh fawn.

             Khuai siangpahrangnu nih nikhat chungah  1500 ti a tit khawh.

             Lengder vate pawl hi an zuan cuahmah lioah an i hngilh kho.

   Ritte hi an hngawng hnulei ah an cawk a um.

   Phengpelep t’henkhat pawl hi an thlaah hnakhaw an nei.

   Arpa hi ram hrisellonak ah an khuang bal lo.

   Vom ril a sau cem, Sai ril a tawi cem.

   Ramsa lakah Sahngawngsau an timi hi tihleuh thiamlo um chun asi.

   Cawpi pakhat nih a damchungah cawhnuk hrai-70,000 hrawng chuah khawh tiah zumh asi.

    Cawpi lianbik  arih zawng hi (kg-2268) tluk i rit asi.

   Palap(bat) an khur chungin an chuah ahhin kehlei ah azuang kherkher tawn.

      Tisatlam nihhin an lei arawk kho lo.

     Tisartlam alian cang mipawl khi kum hnih chung zeihmanh ei loin an um kho.

     Tisartlam ha hi athar t’ha dang nih athleng khawh lengmang.

Theih Ve Sawhsawh Awk Talah:( theih kohnak)

Kan Pathian hi lei le van zeizong thil vialte sersiamtu asi ti hi hopoh nih kan theih, atuahser mi khuaruahhar pipi zoh tikah hin mitaima, mitlawmngai Pathian asizia cu fiangte in kan thei khawh. Rianṭn bawm dingin a thim hna zongah khan mi um sawhsawh mi athim bal hna lo, an buai seling, an ṭuan cuahmah liao ah a auh hna.

·        Moses kha Hoeb tlangah tuu acongh, abuai cuahmah lio pi ah Pathian nih  a auh.

·        Gideon cu misurnennak khurah fang athianh cuahmah lio ah Pathian nih a auh.

·        Saul cu apa kalauk tlau mi a hawl cuahmah lio ah Pathian chiti athuh.

·        David cu Tuu khal in ramtangi a um cuahmah lio ah Pathian nih a auh.

·        Elisa cu lei aleh cuahmah lio ah profet si dingin Pathian nih a auh.

·        Amos cu saṭil congin a buai cuahmah lio ah Pathian nih a auh.

·        Peter  le Andrew cu an sur a vorh cuahmah lio ah Jesuh nih a auh hna.

·        Jacob le John cu an sur an belh cuahmah lio ah Jesuh nih a auh hna.

·        Mathai cu thawhbur(tax) khawnnak hmun i a um lio ah Jesuh nih a auh.

·        Saul cu Zumtupawl hrem dingin akal cuahmah lio ah ceu nih tlu ko in a kah.

Bawipa riant'uan dingah hin duhtuk zongi tuan khawh lo caan a um, manh tuk zongin Pathian rian hi an rak t'uan ciao loh tihi fiang tein kan hmuh khawh, nang le kei zong Bawipa nih a herh ati ahcun kan buai tukmak liao zongah akan auh ve men, Bawipa riant'uan dingah hin timh cia tein um zungzal khawh i zuam ciao ko hna usih.

KAN THLACAMNAK

1.  Pathian hnenah damnak le hriselnak kan dil t’heu.

#Pathian cun, “Si lo e, na damt’hat lo caan ahhin in theifiang sawn, in hnaih sawn, culawng si loin thla khal na cam tam phah t’heu.” Voitampi kan dam lo khal hi(reason) san tampi anei ve t’heu.

2.     Pathian hnenah kan taksapum hi in kilhim dingin kan dil t’heu.

#Pathian cun, si lo e, nan taksa cu rellote hrang lawng asi ruangah cuhnakin nan Thlarau sawn hi ka lo vensak ding” ati.

3.     Bawipa hnenah tangdornak kan dil ih....

#Pathian cun, “Si lo e, tangdornak hi tuarnak nasazet ih hrinsuah mi asi.  Apek ih nan pek si loin tuarnak ihsin hlawhsuah dingmi nun asi” a ti.

4.     Pathian hnenah hlimnak kan dil ih....

#Pathian cun, “Si lo e, malsawm thlawsuah ka lo pe ih, na hlim le hlim lo cu na thu si zo” ati.

5.     Pathian hnenah kan Thlarau t’hanlen theinak ding kan dil ih.....

#Pathian cun, “Si lo e, nan thlarau nun cu nanmah rori in nan cawmlen dingmi asi. Rahsuah dingin ka lo tuah ding” ati

6.     Pathian hnenah nunhlim zetih kan nun theinak dingah thlawsuah phunzakip kan dil t’heu...

#Pathian cun, “Si lo e, malsawmnak tampi ka lo pe zo” ati.

7.     Pathian hnenah midangpawl duhdawt thei dingin le mi dang Amai hnenih hruai thei dingin in bawm dingin kan dil ih....

#Pathian cun, “A netnak ahcun nan theifiang ve thlang  maw...!!!” .

“ZU NIH MINUNG TAKSA CHUNGAH ARIANṬUAN NING”

Zu hi zeidah asi? Zu hi Drugs phunkhat t'ihnung ngai mi, minung taksa peng dangdang arawk khotu asi. Thil phun dangdangin an cawh i, an tuah tawn mi asi fawn. Minung ngandamnak a rawk kho mi thil phunphun an cawh tawn. Minung pangai lo ah akan sertu thiltha lo taktak asi tihi kan theih t'han dingah ka duh.

1.Thluak(brian) ah arianṭuan ning: kan taksa lak i apoimawh bik mi cu kan thluak hi asi. Thluak cu taksa in (Cell) fatete in million thawngtampi in ai sermi a si. Kan tin heitibantuk, kan vun heitibantuk pawl zong hi Cell tampi ai sem mi tho an si ve fawn, cubantuk Cell fatete cu i rawk caan um ko hmanhsehlaw athar aisem ṭan lengmang, acorh ṭhan lengmang tawn, asinain kan thluak i Cell belte airawk hnuhnu ahcun ai sem ṭhan, acorh ṭhan ti a um kho ti lo. Zu nihhin kan thluak Cell hi nasa ngaiin arawk khawh. Voikhat dinnak tampi ai rawk lo zong hmanhah kan din peng ahcun ai rawk chin lengmang caah cu nihcun kan taksa ah thil ṭha lo taktak chuah pi tawn.

2.Lungah aṭuan ning: Kan taksa hmun dangdangi thisen vialte luhnak le athianhfaitu (filter)tu, pump chuaktu cu kan lung hi asi. Titrol(muscle) funtom ṭhataktak mi asi. Zu i a ummi tur(poison) nihhin kan lungi titrol kan thisen pumptu hi aderter khawh, cu nihcun arianṭuan ding bantukin ṭuan loin a umter tawn, cutikah cun thisen sang tibantuk, lungphu cawl i thihnak siseh thilṭhalo dangdang achuahpi tawn ti asi.

3.Thin i arianṭuan ning : Kan taksa lak i apoimawh ngai hoi mi pakhat ṭhan cu kan thin(liver) hi asi ṭhan fawn. Zu nihhin kan thin hi aroter in nasa ngai arawkter tawn. Thinro zawtnak(Cirrhosis) tibantuk hi zu dingmi pawl nihhin avei deuh bik mi asi tawn ti asi.

4.Kan rilah rian aṭuan ning: Kan rilfang(small Intestine) nih thil eimi lakin kan taksa nih aherh mi Vatamin B12, Amina Acid, Folic Acid le Thiamine pawl arak hip lut tawn. Asinain kan taksa chungi Zu aum tikah kan rilfang nihcun cubantuk nihcun arak hip kho tawn lo ruangah taksa nih atuar phah tawn.

NOTE: Pathian biathiangah kan hmuh bantukin nan pum cu Thiang Thlarau  biakinn asi kha nan hngal lo maw? Cu Thlarau cu nan  chungah a um i Pathian nih an pek mi hna a si kha nan hngal lo maw? Nan nih cu nan mah tan an si lo, Pathian tan an si; a man in cawkmi nan si. Cucaah ann pum cu Pathian sunparnak caah hmang u.(1 Kor 6:19-20). Curuangah Zu hi kan dintikah hin Thiang Thlarau biakinn kan thurhhnomh lawng si loin, Pathian ngaih kan rakchiatter ziar tawn ti hi thei usih. Na minung sinakin i sumhar, kaltak har na ti zong hmanhah Bawipa sinah teikhawhnak thazaang lungtak tein hal law a nih nihcun an zoh sawh hrimhrim lai lo.

RUAHNAK DANG

Kum ziangmawzat a liam zo mi ah Ireland khawsaklam ih Presbyterian Kawhhran upa pakhat  cu biasezet in anat ruangah Doctor ko ding cun mi afial hai, cutin Doctor cun t’haten a vun check up fel hnuah, “Kar hnih bak na dam nawn lo ding” tiah asim. Cumi hnu rei lo te ahcun Roman Catholic puithiam ako ter lala ih, cutin Catholic ah alet aw, cucu Pastor in atheih le veten zamrang zet cun a va pan hngal ti asi, “ziangruangah si,? Na damsung tikcu le caan hmuahhmuah deuh thaw in tthahnemngai zet in na rak hmang aw ttheu fawn ziang tin si thil um zia?,  “Doctor cun  kar hnih lawng na dam tlang ding in ti ruangah, Roman Catholic ih ka thih asilen pakhat in an kim lo dingih, asinan Presbyterian pakhat thih hnakin Catholic pakhat thih cu a uium lo sawn ka ti, curuangah ka let aw mai asi” tiin alet.

#NOTE : Mitampi cun, Pathian thawn pehzom awknak taktak nei si loin Kawhhran, apawl ti zawng hi kan ngai thupitter letuk ttheu. Kawhhran neitu Jesuh Khrih hi kan ngai poimawh sawn ih, ahmaisabikah kan ret lawng si loin, kan nun ih aneih ih kan neih ih, kan nunpit ding hi attul sawn mi cu arak si sawn.