German Theologian
scholar pakhat asi mi Fredrich Schleiermacher cu (kum 1768 ah arak chuak i
1834) ah athi. Amah hi Liberal cawnpiaknak hram thoktu tiah chim khawh asi.
Acawnpiaknak zultu Albrecht Ritschl zong cu (Kum 1822-1889) ahcun tulioa ṭhangthar
pawl nunning ziaza le vawlei fim le thiamnak ṭhangcho cuahmahmi thilpawl cu
Theology he cawhchih in akalpi. Kum zabi 19 ahcun Europe rampi Khrihfabu
dangdang: American Baptist, United Methodist, Episcopal le USA Evangelical
Lutheran tibantuk ahcun chimkhawh lo bak
cun acawnpiaknak nih a van tei hna.
Cuhnuah World
Ecumenical Movement timi cu an van dirh. Tuchan ahcun (homosexuals) ordain
tibantuk, nungak, tlangval umtlan ning, Nawl (law) nih nauthlak siannak,
zeibantuk miphun le mihnam he zong kan tluk viar, tibantuk zumhnak pawl hi
hehtiah an buaipi fawn.
An
zumhning tlangpi pawl:
Pathian cu dawtnak ni
akhatmi Pathian asi. Curuangah mivialte khamh an si lai. Cun, Jesuh Khrih nih
khuaruahhar thil atuahmi pawl hi phuahcop sawsawh, thil um kho lomi thil asi.
Minung fimnak le thiamnak nih Pathian theih khawh asi. Hi vawilei acahnak cop
in aral cuahmah mi tuahṭhat hi biapituk ah an ruah.
1.Bible le anawlngaihnak: Bible hi minung ihawm chuak asi. Pathian nih
athawkkhumhmi asi hrimhrim lo. Miphun kan i tlaihhruai khawhnak ah minung nih aṭialmi
asi. Asinain, minung nih Pathian thieh aitimhnak ruangi ṭalmi asi ruangah
“Pathian bia” aitel ve kho. Minung irhawm chuak asi ruangah zaah zakhat i
hngahnak tlak asi lo.Bible chungi bia le hla pawl hi hlan lioa zumtupawl i
cawnpiaknak asi. Tu liao zumtu pawl nih direct tukin kan pom ve menmen ding hi
asi lo. Curuangah kan doctrin le kan i hngahnak dingah cun Bible, chia le ṭha
theihnak le liamcia zumtupawl rochiahtami (Tradition) hi kan hmanawk asi. Bible
hi bia rochiah sawhsawh mi men asi. Kan zumhning le kan i cawnpiaknak hi Bible
lawngah kan i hngah ding asi lo. Bible hi hlanliao an i cawnpiaknak sawhsawh
men asi ruangah tuliao kan hrangah cun ahluntuk cang, atlaktlai mi asi ti lo.
2.Pathian: Thumkomh Pathian timi hi a um
lo, Palawng hi Pathian asi. Pathian nih
thil siphung lengin thil atuah bal lo. bianabiaah (supernatural) khuaruahhar
tbk..Jesuh Khrih hi Pathian taksa ah a vancang timi cawnpiaknak hi ahman lomi
asi an ti, an pom lo.
3.Minung: Minung hi mah tein avan um kan
si (Biological evolution) an ti. Minung hi sualfa kan si lo, theih lonak le
hruhnak ruangah cawnnak sang le theihnak sangchin kan herh. Minung hi theihnak
le fimthiamnak leiah cangkang kho le ṭha kho kan si. Khamhherh mi kan si loh an
ti.
4.Sual: Genesis 3 chungi minung sualah
atluknak kong kan i cawnpiak hi thil umzia nei lo phuahcop cawnpiaknak sawhsawh
asi an ti. Sualfa i chuakmi kan si hrimhrim lo, sual cu Society (mipi) tuah asi. Minung Adam le Eve
sualnak kan i ṭawmpi ti le an sualnak ruagnah nupum chung thok tein sualfa kan
si tihi an pom duh loh. Mipakhat ruangah vawlei cungah sual alut timi Rom 5:12
hi an pom duh bur loh. Sualnak ruangah thihnak zong a um ti hi an pom fawn lo.
Sual hi cu minung kan khuasak le kan nuntlan ningah ai hngat an ti. Sual hi cu
ram i hruaining ṭhat lo ruangah heitibantuk, kan minung hawi umning ṭhatlo
ruangah siseh, cawnnak le theihnak, thiamnak ruangah a ummi asi deuh, an ti.
5.Khamhnak: Minung hi khamhnak herh ding
tiangin kan sual lo an ti. Jesuh Khrih hi sualnakin akan khamhtu asi lo,
asinain zohchunhawktlak le cawnpiaktu ṭha asi an ti. Buddha heiti, Confusious
le Muhammad tibantukin miphun cawnpiaktu sawhsawh asi an ti. Jesuh Khrih a kan
tuarpiaknak, athawhṭhannak cu phuahcop sawsawh mi asi. Thiamcanternak le
aiawhin akan thihpiak, akna tuarpiak timi zumhnak hi cawnpiaknak hman lomi asi,
an ti.
6.Nehhnu caan: Liberalist ṭhenkhat nihcun
zungzal ram si maw, zungzal nun simaw, aum ti cawnpiaknak hi an hnon. Asinain, ṭhenkhat
nihcun an pom ve. Mivailte hi khamh kan si lai. Pathian nawlngai lomi cu helmei ah an kal lai timi cawnpiaknak hi
cawnpiaknak hman asi lo, phuahcop sawsawh mi asi, pomtlak zong asi lo an ti.
Jesuh Khrih hi vawlei ah arak raṭan lai timi hi an pom duh lo. Minung hi
cawnnak le thiamnak kan ṭangcho chin lengmang lai i, vawlei hi aṭha chin
lengmang lai cucu asi ko kan i tinhmi cu, an ti.
Hi cawnpiaknak hman lomi, ṭihnung ngai asi mi Pathianbia le Bible zong azum lomi nihhin vawlei cung hmunzakip i a ummi Khrihfabu vialte abuaiter hna. Tuchan Khrihfabu kan dihlakin kan zumhnak a hngeh khawh chungin fektein kan dir ahau cang..!!!
Hi cawnpiaknak hman lomi, ṭihnung ngai asi mi Pathianbia le Bible zong azum lomi nihhin vawlei cung hmunzakip i a ummi Khrihfabu vialte abuaiter hna. Tuchan Khrihfabu kan dihlakin kan zumhnak a hngeh khawh chungin fektein kan dir ahau cang..!!!
Note: Rev. Vanlalrawna cauk chirhchan in ka van t'ial t'han mi asi.
No comments:
Post a Comment