Leng-u, val-u hrang le nei hrih lo hrangih thlun dingah ka tinak cu si cuang loin, kan zatlangnun ih mopuai kan hmandan le timlamdan ah ka hnak i dohtu hrekkhatpawl ka hun thailang ve hnik ke. Keiih thu cun khui tlang a va tlai ding tinak cu si hrilhro hlah, sikhalsehla ka rel thotho ding. Cilpet ka ui lemlo paam.
Sawmnak Ca
Mopuai sawmnak ca hi ka rak siar ve theu ih midangpi ih sawmnak ca tla a bang ka ti. Ahnuaiah cun a sawmtu tiin nu le pai’ hmin kan vun ngan leh menmen. Atlunih tongfehdan thawcun an pialaw thei nasa. Pakhatin kan vun zoh hnik pei cu:
Mopuai Sawmnak
Kalay Myone, Letpanchaung khua, Conghawih Veng ih um
Pa Za Bil Al le Nu Khuai Tin Tlem tei’ fapa upabik Salai Galeb Hrang Bur Thang (B.A, B.Th, M. Div, M. Th)
le Mai Ruth Eng Hnem Pir (L.Th, LCCI level I,II,III) Kalay Myone, Zonuam khua ih um.
Pa Mang Irh Pum le Nu Sui Tin Man tei’ fanu laita ih thitumnak puai ah in ra sunlawih dingah upatnak thawn kan lo sawm.
A Hmun : RBC Biakinn, Zonuam
A Tikcu : Febuary 30, 2013
Rawl ei caan : 4:00 pm
Sawmtu
Pa Za Bil Al le Nu Khuai Tin Tlem tei’ innsang
Letpanchaung
Khiti vek deuh khin sawmnak kan tuah theu. Uluk deuhin vun bih awla, sawmnak ca ngantu le a sawmtu khi midang dang an bang si. Zosimaw, an sungkhat thluathlam mi pakhatkhat in a ngansak mi a bang. A sidan dingih awm sawn cu-
Kan fapa upabik
Salai Galeb Hrang Bur Thang (B.A, B.Th, M. Div, M. Th)
ti ding sawn khi si hmang ding nan.
Degree in Kan Sawm Maw Si?
Mopuai ih kan sawm mi hi cu kan hmeltheih ti vial hman si lo kan laina le thianrual nel mi an si deuh tlangpi. Cu hleiah, kan sinak le kan zirnak lam khal in theicia tu an si deuh ttheut Kan degree a san le a tam ruangih in hmaisong le ttihzah ratih ra ding mi an si lot In lainat ruangih an nihlwah pelhih ra an si sawn. In sunlawihtu ngaingai an siih, kan tihzah ve an phu hrimhrim. An nihlawh le lompitnak thilri leinak paisa cemliam hman hi ollo tak hokhaw. M.Div le Doctor e, cumi degree e khami degree e tiih kan ngan liailiai hi a san le vang thuk zetin vun ruat sehla hrosuan le tluangkhawn thil tilo ziangdang hman a san a um lo.
Leitlun phunhnam picangpawl tidan a si ual si lo, khuiih ta henha kan rak va cawn ngah ngelcel, degree ngan kan zirzawnawk ciamco hi? Degree cu thiamnak le pumcawm theinak dingih kan zirmi si sawn sehla nupi pasal neih zikih sawmnak parih ngan tel ding menah cun kan zir lo. Kan sawmmi tei’ rak siar ding densen in sawmnak ca kan tuah a siih, company faknak ca zem tla kan bang maw ka ti.
Mai’ ngan ding neih mumal lo ruangah in ti khalle ziang titha. Ka nei hrawt lo ngai fawn si. Cahram ngan le hmin cuannak tapoh ih hmin dung mei sau/bel hngelhngi tiangtiang ngan taima zet si hnakcun ngan ding rak neih hrot lo khal hi Pathian remruah ka ti men. Aung San Suh Kyi le Abdul Kalam tipawl tla hin an neihawk sawmnak ah an degree kimcang te’n ngan zik bang hai seuhla sawmnak ca dungah A4 cahnah hlap hnih-thum lai kilhcih a tul ding aa!!
Mi pakhat hin computer zirnak cabu a rak suahih a cabu kawm ah a degree (M.C.Sc, M.E tivek) a ngan khi cu a sidan zawnte a rak si hmang ding. A cabu kha lei a hlawh phah ding. A sungthu siar man hrih lo khalin cabu dawr ah a kawm kan hmuh ihsin kan lei cih mai ko ding. A ngantu kha casiartu in a rinsan ngamnak dingah a thahnem zet. Neihawk sawmnak ahcun casiartu ding le leitu ding tivek an um fawn si lo, ziangahsaw kan degree kan ngannak san ti khi ruat rero sehla a san cu a um lem lo.
Bawipa ih A Kommi Cu….
Mopuai sawmnak ca parah “Bawipa ih a kommi cu zovek milai hmanin then hlah seh” tiah langcu zetin kan ngan ringring tla hi ruah ding a um. Khai sawmnak ca kha hmuntin ih va tar ding le mi pohpoh zem vivo ding si sehla cu a awm ko. Sinan, kan sawmmipawl khi cu kan laina vial an si ruangah ‘in ra thentu ding’ an si pang kei ti kan phangih kan hro cia a bang. “I duhtu ih taa cu ka si. Anih khal ka taa a si ve..” tivek tla hi tar a awm sawn. A mawi khal a mawi sawn lo sawm?
Kan sawmnak ca parah cun kan neihawk le Kristian daan thianghlimih thitumnak in ra theihpi dingin sungkhat laina kan sawm a si fawn. In ra then pang kei ti si awmtakin kan vokhan lala a bangih a fuh deuh lo. Sawmnak ca rak dongtu ding lam dinhmun zoh loin mi’ tidan kel kan thlun ringring men a bang.
Khualhmuaktu
Mopuai kan zawh ve dah cio dingih rak hmuaktu nei lemlo le ngaihsak hlawh lo zetih hoi huaho caan kan nei ve dah ko ding. A nuam lemlo cu a si.
Puai tuah cu a har lo nan, puai hlawhtling tuah ngah cu a ollo. Mi kan sawm khi kan duhsak le kan ngaina cu a si tuk pampam nan ngaihsak loih kan rak um vethung cun lungawi lam hnakin vuivainak a suak thei sawn. An nihlawh sunglawi zetzet phelhin kan puai sunlawih dingah an ra pok. An hna poimawh le innsang tanta in, kan puai hlawhtlingter dingah an ra feh a si. Inntek hmuahhmuah ruaitla bawm le tuangtim ih kan rak pharbuai thluh cun kan mikhualpawl cu cibaitu le hmuaktu nei lo ah an cang. Rualpi le venghnen pakhatkhat khualhmuakih ret tualti hi a fuh lo. Kan sungkhat le thianrual theikimtu bik cu innsang nubik le pabik lole suahpi unau an si. Mo le moneitu cun biakinn ihsi suah zawng vialah an kut an kai kim man ruangah mikhual vaavai lo dingin inntek pakhatkhat tuanvo la hleice kan um a tha.
Nihlawh pelh ih mopuai zawh ve si, sunvu ih zawi’ biak hlawh lo hi nuam lo ve tak a si. Rualpi nel tuk lemlo mi khal nel le duhdawtaw tuk vekih khuimaw tohkham par hrawngih rak titi-pi kualvel a tul. Puai kan tuah cengceng cu vuivaitu mal theibik dingin kan zuam lawlaw a tha.
Kutsih Caan le Rawl-ei Hngah
Kutsih caan hi kan ret fuh tuk lo a bang. Caan saupipi la in, ziangmaw sekrek le molom boruak lam tiangtiang tla kan ceem phah. Sathaufar van, sunlawihnak hlan, solo,…. tivek hi a ngaingai ahcun molom program sungtel ding an si nan, kutsih caan ah kan ther khawm men a si lo maw? Biakinn kan hman a rak tul theu ngaiih kan mawh lo. Hall tivek hi khaw tin ah nei fingfing ningna cu a remcang zet ding. Culo hmanah mandat tuahin simaw inn sungah simaw hman theih sehla cu a remcang deuh ding. Zingpit ah nulam palam sungkhat naite ngaingai telin pastor in kut in rak sih hnathiang ziar sehla, sawmnak ca ahcun mothlah lole molom khawmawk tiah hmang sawn sehla boruak a zaangkhai nasa ding. Tui kan hmandan tlangpi ahcun boruak a rit thei tuk. Hrekkhat tla cu mai’ nupi/pasal neih ni e ti loin kan me remrem. Pai’ thih ni si awmtak in kan mithmai a dur. Lungphang le thinbang fahranin zoh kan mawi bik ding ni ah zoh kan har riangri.
Cun, mah nupa te thiamdandan in tiamkamnak hnget lak hi a fuh sawn ka ti. Lung-awzir bangih pastor tongfang rak thlun mutmo hi cu mah nupa thutiamkamnak ngaingai khalah ka ruat thei lo. Mipi hmai le Pathian hmaiih lemcannak men a bang. Fianrial ah si sehla kan thinlung ngaingai n kan tiamaw dingih kan tifuh thei sawn ding ka zum.
Biakinn ih kutsihnak kan hman koprop thluh ruangah sunlawihnak le lompitnak pe duhtu tampi cu, kawhhran tidan bangaw lo culci thawn, an vaavai laklawh thei zet. Ziangpit ah kut rak sih zo ziar hai seuhla cun pawlkom, kawhhran mino, nubu, NSS, pawlkom, tivek khalin remcang le zalen zetin an hlan thei ding. Lungawi ni si ve si, zabengih thapekawk le sunlawihawk khal a theih lo hi phurrit tak a si. Boruak zaangkhaiter dan ding cu kan pol a tha ding. Hiti rori cun kan neihawk ni hi hnam tenau kan sinak a lang ni ah a cang ringring ding. Ti duhmi cu mithmai retdan ihsi thokin dur remrem le nawpaw khiahkhiah hlirin zoh kan har tuk tivek tla hi hnam picang umtudan a si lo tuk.
Thil tidan phung le lam cu san khat hnu san khat thleng danglam copcop a si. Kan phunhnam ih suahkeh tidan a si cuang lo ahcun kan thleng ngam lo nak ding san khal a um lo. Tui ka relmi le reldan ngelcel silo khal a thasawn dang a tam ding.
Pacang papa To Rawl Bukih Ringring
Kutsih le khawm caan kan khiah hi rawlei caan thawn a hla-aw thei deuh a bang. Thimnakah, sun nazi 12:00 ah kut kan sih ih, zanlam nazi 4:00 ah zanriah kan do. Kutsih khawm caan cu zanlam nazi 2:00 hrawngah a cem daih. Hall le mandat thitha a um fawn lo. Nazi pakhat maw pahnih sung maw kha mithupi, pacangtha fekfek le kan khuallianpawl kan pherhcar theu. Lailante’n vun sutaw fukfi hnik uh sila, “Ziangahsaw nan tlun hrih lo? Ziangha nan hngah lai?” tiah. “Rawl ei,” an ti a tul thlang. A ngiaufiau zawngih ruah tlacun tlawmlakthlak tak hokhaw a rak si. Tlaitluang takih ruah khalah a nuam cuang lo. Kan rualpa pakhat tlacun mopuai fehih a nufa hruai hi a duhin a duh lo. Khuimaw hawikawm le disapthla hnuaiih nupi fanau kuikhawm tahratih to vialvi ding kha a ngaingam lo lawlaw, nufa tello cun mahlawng cu a tuar thei nan.
A zia deuh dan ding cu zingpit ah simaw kut rak sih fel diamdi in, rawl-ei le molom cem vukvi thei dingih program kan tuah a tul. Zanlam nazi 5:00 ih zanriah ei ding asile mopuai hi zanlam 3:00 tivekin thok mai sehla. Duhum sinsin cu ziangpit ah kut rak sih felfai zo hai seuhla, nazi 8:00 hrawngin molom thokin 10:00 hrawngah thaithawh ei cih sehla nihlawh hrek vial kan phelhaw dingih phur a zaang deuh ngaingai ding. Tui’ kan tuahdan hi cun, hmeltheih neitam deuh tla cu hna pelh hehe ih vahtawih rero si khawh, zatlang rualpawlnak ah caan a heu tuk. Sunhnu tal hi mai’ innlam hna kan tuan man cun kan feh kim thei deuh dingih vuivaiawk khal a dem deuh cingcing ding.
Biakinn Sung Catar
“Thitumnak Thianghlim” ti ve mai ding hi grammar kan thlun tum tukah maw, Mirang tong kan thlun tum tukah maw “A Thianghlimmi Thitumnak” tiah kan ngan theu. Holy Matrimony timi kan cawn tum tukah si ko ding. Mirang tong ahcun Adjective a hmaisa ih Nouan a neta theu. Thimnak ah, A Big House ti cu Inn tum tinak a siih, A Tummi Inn ti a si cun A House That Is Big timi adjective phrase ah kan thleng tinak a si. Holy Matrimony = Thitumnak Thianghlim, A Matrimony That Is Holy = A thianghlimmi Thitumnak ti cekci a si.
Ruaitheh Ngelcel A Tul Maw?
Thitumnak puai tuah ruangih rawl-ei tuah tengteng dingah kan ruat hnget deuh thlang a bang. Tlin nahrat lo khalin ran kan that tento hi cu phur a va rit tak em. Theiti le sang tivek tlain tuah nungna ruaitla buai hehe loin phurzaang zetin kan tuah mai ding. Thianrual naivai le sungkhat laina rak tiawk ve nak i lai, nom le puaizawh dingih rak nawpawk ve khalle ruaitla ah mi an kai vettak. Rim tleutleu le lu-sam mang lo’n kan rak buai ih puai khal kan hmang nuam ve thei dah lo. A puai ni le a hlankhan ahcun minung tla kan tam ve thei zet nan, puai cem hnuih bungbel le thilri pek lamah cun minung umsunte in thihrulh ih tuan a tul theu.
Cun, buh le sa tla cu zo khalin inn ah kan ei thei ve thluh thotho. Sa zawh ih ra feh si loin laina sinak dinhmun ih sunlawihawk a siih, ruai kan theh lo hin in vuivai ding hmang kan ti laiah an rak hnathiang thawveng ziar silawm! Biakinn disapthla le hawikawm ih rawl-ei hngah khal a tul lo dingih a va zia zik em. Caan le a rei lo, phur le a zaang, inntek mikhualin kan hna a thiang ih thiltha tak a rak si sawn.
written by
JC Kip Ling
