Thursday, July 24, 2014

PASTOR PAWL AN HNUNGTOLH NAK CHAN (REASON), PA(10)------ A PEH-------

5. Sum le pai harsatnak ruangah (Fianancial Presure)
 100 ah 70 (70%) pawl nih an hlawh ding zat an hlawh lo tiah an ruah. An hlawhman atlawm tikah cun an innchungkhar, an nupi le fa zohkhenh nak ah aduhning bantuk in an zohkhenh khawh hna lo tikah an pawngkam i an minung hawi le nih motor t'hat'ha, inn t'hat'ha innchungkhar nuam ngai i an ciah lio hna ah harsa nawn i an van nun tikah cun beidong in lenglei ah sum le pai hawl in an pastor tepawl nih cun an chuahtak tawn hna ti si. An maktak tawn hna ti si.

Theih dingmi:
PASTOR: Tthatein sum le pai buget kongah tuah at'ha, Pastor pawl nih theih le cawn at'hat pinah hman thiam, nunpi thiam a herh.

MIPI : Pastor pawl nih an thlahlawh lawng si loin members pawl zong nih pastor te an herh le bau mi tete zong rak theihpiak, a nak cang rak theih hi kan theih ding hrimhrim mi zong arak si fawnm, culawng si loin, an t'uan man an ngah ding mi thlahlawh te zong a theih khawh chungin pekkhawh i zuam ding asi. Cheuhra cheukhat  (1/10) cu Bible chungah  priest pawl eiding ah tiah an rak ti tawn, asinain chanthar chan ah cun cheuha cheukhat (1/10) cu priest pawl pek an van si ti lo tikah pastor rethei ding le, sifak ding an si tiah ruah ding an si lo. An t'uanman cu ei dingin a chimmi khi asi deuh.

6. Thinhan nak (Anger)
America ramah cun kum tin tein biakinn thar 4,000 tluk dinchuah asi lio ah biakinn 7,000 tluk khar asi fawn. Biakinn chungah members pawl ai khawm mi an tlawm deuhdeuh, an phunzai, pakhat le pakhat i sawiselnak a karh chinchin, hlawh man le atlawm deuhdeuh, cutibantuk asi ruangah Bu chung buainak a um ruangah thinhang hngert'eu in in pastor tampi an um. Cuticun pastor lungsi lonak cun members pawl lakah meikang bantuk in nikhat hnu nikhat in a kharh chin leng mang. A donghnak ah cun pastor tampi nih cun an riant'ua nak cun an i phuak tawn ti asi.

Theih dingmi:
PASTOR: Setan hmanrua t'habik pakhat cu zumtu pawl "Bawipa ah kan i lomhnak" rawkter hi asi. Thlaici vorh dingin le titoih dingin lo lakah a vaktu cu minun sihmahsehlaw a keuhtertu le at'hantertu cu Bawipa a si.

MIPI: Pastor pawl thinhan nak hi nun tawinak asi, chiat tonnak zong asi tihi kan theih ding zongah at'ha. Na umnak Bu ah siseh, khawika na kalnak kip ah siseh, pastor pawl thinhan tertu na sisual maw?? Maw, Pathian mi le fa dawtu, zohkhenhtu dah na si??

7.Cau-rau (Burnout)
100 ah 90 (90%) pastor pawl hi zarhkhat chungah nazi 55-75 rian an t'uan. Chunzan, zinglei tiangin, weekend ti zong um lem loin biakinn chung rian lawng t'uan si loin inntin mizaw damlo, siizung, thawnginn, accident nak hmun ah siseh members pawl nih heh tiah a chuk le a cho ah an auh ve tawn fawn hna, an mah le t'uan ding an van hawl tikah cun an mah le rian hmanh t'uan kho tilo tiangin nitin in an tikcu le can, an thazang, an rauhnak vialte cu dihlak ko in rian an t'uan tawn. A ngaingai tiah cun Pastor pawl cu damte in, hahdam tein dinhter i, khuaruat, Bible rel le thlacam i can hmang ding khi an si.

Theih dingmi: 
PASTOR:  Church deacon pawl liangchungah welfare riant'uan, tampi hngat kho dingin tuah ding khi asi, pastor lawnglawng nih zeizong vialte t'uan viar ding asi lo. Church upa pawl nih church members pawl zohkhenh,  kilkhawi deuh ding an si. Cuticun an riant'uan nak ah an hlawhtlin khawh nak hnga bomh deuh ding an si.


MIPI: Pastor nih cun Pathian nih t'uanvo a pek hna bantuk in an t'uan, thawngt'habia an chim  pinah an nunah an i nunpi khawh nak hnga chim le rel cu an rian asi ko, nain cupin ah cun rian dang kinh ding an si lo. An mah tein thinlung zalawng tein, daite in, Pathain thlarau thianghlim nih a hruai han bantuk in a herh ning bantuk tein nung ding khi an si deuh, Pastor cungah nawlneihnak si maw, phutmi nei in si maw, bawi bantukin uktu si i timh i phurrit khinh ding an si lo.

A PA 8,9,10 nak cu nidang ah kan van peh t'han te lai-------


COPI T'HATHNEM NAK DANG PAWL:


(1).TAR HARNAK (SLOW ANGING) : Copi nih hin Vatamin A le C a neih tam ruangah minung hi akan tar har ter ti asi.

(2).CHOLESTEROL niamter nakah attha: Doctor pawl zumhnak in copi nih hin azei maw cen ah cun cholesterol niam khawh nak a nei. A chan bik cu zeidah asi tiah cun fiber tampi a neih caah ti asi tiah an zumh. Kan thil ei mi fiber pawl nih hin kan taksa cholesterol thau tthalo um pawl kha arak dolh hna ti si.
(4).LUNG ZAWTNAK LE ZENG HRANG : (Stoke) aven khawh. Cholesterol hi lung hrangah attihnung hlei ah lungphu cawl le zeng umter tu ding i thil phunkhat an si ti si. Copi nih hin  thau tthalo pawl dolhtu dingah atthahnem tuk mi asi.

THEIH HERH MI: Mirum pipi le ram lian pipi hman an duh cancan   hmanh ah copi ei ding hmanh an i hmuh lo lio ah kan nih laimi van ti ko sih, kan van nei tuk ai kan mah tenih kan i cun, kan duh tharek in kan ei khawh, acu tiang i kan nunnak hrang tiang hmanh i ttihnung tuk mi zawtnak ape kho tu lak i sivai tthatuk asi celngel hi cu kan van ttha tuk ai,,a thildang i harsatnak ruang i ei le in kan i sum hmanh ah  a cu  copi kan lairam / kanram chuak tharthlam te tal  cu theih khawh chungin ei tam khawh i zuam cio hna u sih.

COPI T'HATHNEM NAK A PHUNPHUN

(1).COPI hi pawpi le ril lawng (ulcer) hrangah atthahnem tuk mi asi
Dr. Cheny nih cun a damlo pawl azoh khenhnak ah pawpi le ril lawng (ulcer) tuartu pawl cu Copi hring hang sawr mi cun a zohkhenh tawn hna tisi. Zarhhnih chung in a damlo pawl za ah 81(81%) hi an dam ti asi. Copi hring a hang sawr mi hi pawpi lawng (ulcer) pawl hrangah cun atthatnak a dang pakhat a chim tthan mi cu zeidah asi tiah cun Vatamin (U) a nei ti si. Mah hi nih hin pawpi ai thuah mi pawl hi a tthawnter, acak ter ti si, curuangah hin kan pawpi a rak lawng ding zat hi a rak kham tawn. A van chim tthan mi cu zeidah asi tiah cun a cung i kan van chim mi copi hring sawr van titik ah khin asawr nak nei lo tu hrangah cun copi hring kha diptein i can  hnuah belte ah ti tlawmpal te he nen i ahang chuak lak i sawr zongah attha ve tho ko lai dah tiah ka zumh tizongah a van chimh chap fawn.


(2).COPI nih hin anthocyanines an timi, kan pum chung le a lenglei pem akarh ding (inflammation) ven khawhnak tthawng ngai anei. 

Kan vunpem pawl zong hi Copi  rawtsom van i benh sih law adam ranga tuk ti si. Vatamin (C)  tampi ai tel ti si. Hihi kan i hliam,  kan i khawn tik  zongah  kan theih ding mi asi ti zongah a  a chim chap fawn.

(3).COPI nih hin fiber tampi  a nei, hi nih hin kan Ek khal ding mi zong aven ti si.
Fiber nih hin  kan thil ei mi ah hin pawl olte te i digest khawh nak dingah le olte i pawng kan kal khawhnak dingah rianttuan tu zong asi tiah ati. Mah cu nih cun kan thil ei mipawl cu kan pum chungah saupi a um ter duh lo i cuticun kan pum chung athianter tik ah kan ngan adam. Copi nih hin minirals a herh ngai mi, tah thimh nak ah sulphur han an um, hi ruangah hin  a hang sawi hi kuatthuah nak zongah a ttha ngai ti asi. Ek khal ruangah ttha te hmanh in, E kho loin mi tampi an um tawn, cupaw nih cun   COPI hring hang sawr din ruang i ai dampi mi tampi an um tawn tiah a van chim tthan.

COPI (cabbage) T'HAT HNEMNAK PAWL

Copi hi mirangram le hmundangdang hna ah hin cun duh tharek tein lailei kan mah tenih kan i cin le kan ei bantuk in ei le in hi thil ol asi hrim loh ti asi, ramdangah cun saa nak hmanh in thlaihnah man hi afak deuh tawn ti in an chimh tawn zong kan theih bal. Thlaitampi kan damnak ding hrang i a herh mi chim cawk lo chim ding an um ko hna, asinain culak vialte cun hi (copi) pakhat te asining le kan damnak, kan hriselnak  ding hrang i a ttahtzia hi theih theih mi chunte van zoh u sih.

Copi nih hin Cancer ven khawhnak a nei

George Mateljan Foundation nih cun mi dangdang nih copi attathnem nak chan hi voi 500 hraawng an rak cawn cang mi a van komh mi lak i alangsar cem mi cu cancer ven khawhnak anei ti hi aphi an chuah tlangbik mi cu asi. UK ram i Institute of Food Research tuahtu Scientists pawl nih a hmuh chuah mi cu Copi ah hin natural chemical, Allul-isothiocyanate(AITC) timi hi a um. Dr. Ian Johnson, Head of the IRF reserch group nih cun hi thil rianttuan ning hi cancer sii phunkhat arianttuan ning he an i lo ti asi. Cancer aphunphun vennak zongah attangkai ngaimi asi ti zongah an chimchap. Kan rilpi (colon) cancer vennak ah attha hleice ti asi, achan cu copi nih hin fiber tampi anei i, kan ril i cancer ai sem kho ding mi thau tthalo pawl kha fiber nih arak ei tawn hna ti si, arak dolh tawn hna ti si. Mifim pawl nih an rak cawn cang mi lak in an hmuh ning cun Copi a  ei kho mi ti le ram ah cun a hleice in rilpi cancer hi atlawm deuh tizong ah an chim fawn. Copi chemical sii he cawhrawi i khah mi , abik in INDOLES ti mi nupawl hormones estrogen ti mi hi akharh ter khawh curuanah cun nupawl nih an chuul le an hnuk lei cancer kho ding mi zong arak ven khawh ti asi.

Copi nih cancer a ven khawhnak lamdang um tthan mi pakhat cu Antioxidants tthawng ngai mi a rak neih ruangah asi. Antioxidant rianttuan nak poimawh ngai mi kan thaw kan chuah khawh nak ding i boruak thlithiangte oxygen le ka thil ei hmuiher deuh pawl siseh, zuk le hmuam lak zong in avan i sersiam mi an si i, cancer um khawh nak ding i heh ti i rian rak ttuantu, free radicals an ti mi rak doh hi asi. Kan rak experience cang nak hmun in free radicals nih hin kan cell laimu arak rawk khawh hlei ah cancer olte in a umter khawh ti asi. Copi nih hin he free radicals heh ti i rak doh nak antioxidant tthang ngai mi arak nei ti asi.