AUSTRALIA LE US- NIH DEFENCE LEIAH REMNAK AN TUAH

Australia le US nih cun  defence leiah riant'uannak ding i lungrual biakhiahnak an nei, he i remnah (or) lungrual nak  hmang hin Australia nihchuahlei US air force leh navy umpawl cu tamchin in chiah an silai i, project tamdeuh in tuah zong asi t'han lai ti asi. 

US President Barack Obama le Australia President Tony Abbott-hna nih i remnak an rak tuah cangmi tlamtlinter nemhngeh dingin Nikhatni ah khan US defence secretary Chuck Hagel leh secretary of state John Kerry- hna cu Australia-ah an kal i, i remna ca cu lungtling tein an t'ial ti asi. 

Kum 2011-i ram pahnih nih i remnak an rak tuah cang mi hmangin Australia nichuahlei, Darwin-ah US ralkap 1,150 chiah an si. Hi ralkap pawl nih hin an umnak bial chung i buainak a phan mi tete remhding le mipipawl harsatnak pawl kha an bomh tawn hna. Rakkap um zat hi, kum 2017-ah 2,500 in chiah chap ding an silai ti asi. 

www.vanglaini.org/khawvel/23094#sthash.qbPHpm8b.dpuf

ROBBIN WILLIAM THIIN AN HMUH

Actor lar le hlawh­tling, Robin Williams cu nikhatni zingah khan California- i Tiburon-ah a innah thi in hmuh a si. Williams hi kum 63 mi a si.Marin County Sheriff nih cun zinglei nazi 11:55AM ah khan 911 call an dong tiah a chim i, ruang hmuh a si thawng don asi i, police- pawl lek le lak tiah an va kal colh ti asi, chanhtlak a um tilo tiah a hmun in an van chimh hna  ti asi.

Mahte aithat mi ah ruah asi i, Asinain bia fiangfai deuh theih asi khawhnak hnga, athih ning cungcang hi t'hate in dothlat cuahmah lio asi. Police nih an chim ningah cun Williams hi Pathianni zanlei tiangah khan cun damtein an innah hmuh asi rih tiah an chim fawn. Hollywood Reporter-nih aterlangh ningah cun  Robin Williams nih hin depression a nei i, a buaipi zungzal tawn tiah a chim. Hi ruangah hin mi tampi nih a mah te i ai thar ah an ruah.

Robin Williams hi Night At The Museum-ah Ben Stiller he an cang tlang i, hi film pathumnak hi tukum i chuah ding i a ruahman mi asi, hika ah hin Williams hi a vanlang t'han ding khi a van si, Fox, Night At The Museum siamtu nih cun Williams thihnak cu a poi atituk hlei ah a uituk bia zong achim hlei ah miropituk kan can ai tiah tizongah a chimchap fawn, a chungte lepawl le a t'henrual hawi le pawl  zong nih an tuar tuk tizong a chim fawn.

Milar dang pawl zongnih  an ui ve cio ziah tiah cun anih hi milomh thiam le micawkphur thiam ngaimi, mithinlung ateingai mi asi caah fans zong anei tamngai mi asi fawn ti asi, Steven Spielberg nih cun, "Ka hawi ṭha a si i, ruahlo pi i hi ti i a kankal tak ko hi cu harsa hi ka ti tiah a chim ve". "Robin- bantuk i a pawngkam um nuam le hahdam hi  an tam lai loh titiang in a van chimchap rih fawn. Kan nun kan i lomh khawhnak ding i a kan pek tawn mi a nunziamawi le nihchuak capo a kan saihpiak tawn nak pawl vialte zonghi zeihmanh in taht'himh khawhmi asi lo tiah John Travolt nih cun a uituk bia a van hloih t'han. US president Obama zongnih, "Alien bantuk in  kan nunah a van  lut i, a hnuah cun kan nun vialte a kan hninh viar hiteh aw tiah a van chim ve.

Robin Williams hi kum 1951 July 21 ah khan Chicago-ah a rak chuak i, nihchuak capo lei ah mi lar le hlawh­tling a rak si, Oscar-tiang zongah  Best Supporting Actor a rak dong tawn mi zong asi fawn. Miharsa siseh bomh herhmi sihna seh a theih khawh chungin atha le aneih mi chawva tiangin heh tiah mi arak conghawihtu le rakbawm in acan hi a hmang bik tawn ti asi, a nupi Marsha he Windfall Foundation an dirh. Biaknak leiah cun  Episcopal Bu an si.

He hmunah hin cawnding tampi a um i, thil ropi tak tak tampi an um rih. Tihsual zong hi thil ropi tak a si kho.  -Robin Williams 

http://www.vanglaini.org/thalai/23099#sthash.HQsxgZBF.dpuf

PASTOR LE HRUAITU DANGDANG HNA NIH NEIH DINGMI SINAK

Cung Pathian nih minung a hopoh hi kan mah le tawk cio in thiltihkhawh nak a kan pek cio, hi bung le cang (Rom 12:6-8; 1 Kor 7:7: 12: 4, Efisi 4: 12) chungah hin kan hmuh khawh hna. A hohmanh nih kei cu pek ka si ve lo tikhawh asilo, a hopoh hi pek viar mi kan si. Nabel tein kan thiltih khawh nak cung belte ah cun a khat cio lo. Cawnnak lei zongin siseh fimthiam nak akan pek, kan nunnak le sinak kan hmuhton mi lak zongin thiltampi zong kan cawn chap fawn. Hruaitu kan van titik ah mizaran poh nih hin i tlangtlak le i hruai khawh hi arak silo.Mah hi pawl hi van chim thlu ding cun thi ol cu asilo, a harngaingai mi thil asi. Asinain a tlangpiin hruaitu pawl nih kan siding mi pawl Cathianghlim nih zeitindah a chimve ti, vanzoh hnik usih.

(A).Bible nih chimmi Lamhruainak

Cathianghlim kan rel tikah lamhruainak he pehpar in asi mi tampi an um. Cupawl lak cun atanglei pawl van tar usih law ka duh.

1). Pathianah zumhnak fek aneimi asi lai (2 Kor 4:7)

2).     Thlacam nun aneimi asi lai(Luke 22:24)

3). Rinchantlak le zumhawk tlakmi asi lai( 2 Kor 3:4-5)

4).Cawnpiak khawhmi asi lai (Matt 13:16: 1 Tim3:2)

5). Aṭhalam zawng i thil a hmu tu le a ruat khomi asi lai (Fil 4:8)

6). Dinhmun fek aneimi, zohṭhimh tlak mi asilai (1 Kor 11:1)

7). Ziaza ṭha, mifel, pum ai pe mi asi lai (Rom 12:1)

8). Tuar khawhnak anei mi, mitaima asi lai (Heb 12:1-2)

9). Beidong loin a ṭuan zungzal khomi asi lai (1 Pet 2:20)

Cupinah cun (1 Timote 3:2-6) cakuat chungah hi tin kan hmuhkhawh ṭhan

“Khrihfabu hruaitu cu sawisel awk um lomi, nupi pakhat lawng angeimi,ningcang tein khua asa mi, khualtlung a dawmi, cawnpiak athiammi asi lai, zurit hmangmi a silai lo, mitlokciar asi lai lo, milungnem le daihnak a duhmi asi lai, tangka mithimi asi lai lo, a innchungkhar ṭhatein a zohkhenhkho mi asi lai i, afale nih an nawl an ngaihmi le an upatmi asi lai.Mah innchungkhar hmanh ṭhatein a zohkhenh kho lomi nih cun Pathian Khrihfabu cu a zohkhenh khawh lai?Khrihfa a caannak anaimi asi lai lo, zeica tiah a hnar a puar sual lai i Khuachia kha  sualphawt arak si bantuk khan sualphawt arak si bantuk khan sualphawt arak si ve sual lai”, ti kan hmuh.

Cubantuk thotho cun Titas 1:7-9 chungah cun zeitin dah kan hmuh tiah cun, “Khrihfabu cu  Pathian rianṭuantu asi caah mawhchiat awk a um lomi asi lai. Miruamkai asi lai lo, mithintawi asi lai lo, zurit hmang asi lai lo, mi aukhuanhmang asi lai lo, mihakkau asi lai lo, khualtlung a dawmi asi lai i thilṭha aduhmi asi lai. Amah le amah aiuk kho mi asi lai, cawnpiak ahmanmi aa tlaihpengmi asi lai, cuticun a bia angaitu pawl kha an lung athawhter khawh hna lai i cawnpiak nak tha altu pawl kha an palhnak alanghter khawh lai”.

B. Pastor lamhruainak (Pastor leadership)

Pastor le hruaitu pawl hi zeizong kipah tlamtlin viar ding tihi cu thilhar ngaimi asi. Asinain hruaitu ṭha nih cun Bible i achimmi bantuk in nungkho ding cun ai zuam a hau. Cupinah Thlaraulam sinak lawng si loin minung lei tisalam tiang zongin a herhmi fimnak le hruaitu si khawhnak thil a phunphun in a um rih. Mah hi biaah hin Pastor rianṭuanank le lamhruainak lei i a min thangngaimi Dr. Vortel Weldom nih cun hruaitu pawlnih neih dingmi le herhmi pawl phun 12 in a van chim. Cupawl cu hi atanglei bantuk in an asi.

          1). A hmanmi ruahnak lungput neitu asi lai

          2). Taksa lei zongah a ngan a dammi asi lai

          3). Midang i duhning i a um thiamtu asi lai

          4) I timhmi bantuk in mi a hruai lai

          5). Zeibantuk poh thil thei olmi asi lai

          6). Fimthiamnak leiah cawnnak, thiamnak tawkfang tal  anei mi asi lai

          7). Thatho tein rian aṭuan khotu asi lai

          8). Midang he hawikomh athiammi asi lai

          9). Miding, mifel le minih rinchan tlakmi asi lai

          10). Taima tein rianṭuantu asi lai

          11). Midang ruahnak pekmi zong ai lak khotu asi lai

          12). Aṭuanvo kha tanta loin athihpi ngamtu asi lai

Mah hi bia pawl bantuk i van i nunpi ding hin cun thil harsa ngai cu asi ko. Asinain hruaitu (Pastor) nih cun mah le mah cuaithlai nak le mah le mah nun i cekfel nak ah kan hman ah cun a ṭhahnem tuk ṭheu lai dah tiah zumhnak ka nei. Micheu khat nih cun hruaitu ding cu “Nu” hrinnak chuahpi asi tizong ah atitu zong a um. A ṭhenkhat nih cun “ a cawn i cawnkhawhmi asi” titu zong an rak um ṭhiamṭhiam. Mah hithil pahnih hi minung pakhar cungah atling kho mi thil asi. Hruaitu ṭhenkhat pawl cu “Nu” hrinnak in thluakṭha le zuamnak ruang zong i hruaitu ṭha i avan chuakmi zong an um. Cheukhat pawl cu “Nu” hrinnak in mithluak ṭha siko nain an zuaml lo ruangah hruaitu ṭha i asi kho lo mi zong an um fawn. Cun acheu ṭhan cu “Nu” hrinnak in thluak ṭha silem lo nain ai zuamnak ruangah hruaitu ṭha asi mi zong an um ṭhiamṭhiam.

Dr. Howard Hendricks nih hitin arak chim bal: “Thlarau lei i hruaitu pawl cu  hrin le tuah mi an si. An nih cu Pathian Thlarau nih a hrin ṭhan hna i, Pathian Thalrau nih a tuah ṭhan hna. Zeiruangah tiah cun an nih cu Jesuh muihmel he i lo dingah khaukhihmi an si”.

C.S. Lewis zongnih cun zeitindah avan ti ve ṭhan tiah cun, “ The Great Divorce” timi cauk chuangah cun, “ Minung phunhnih lawng kan um a ti. Pathian sinah “Na duhning bantuk in si ko seh” ati khotu le Pathian nih “Na duhning bantuk in si ko seh” a ti ding mi lawng an si tiah ati. Hruaitu ṭha nih cun an mah le mah an i hmuh ning le an i zuam tawn nak nakhmanh in an hruai dingmi hna mipi pawl nih hmuh ningin le kan cung i an neih mi lungput kha theih a hau ngai mi cu asi.

C. Dinfelnak (Faithfulness)

Hrauith ṭha cu an hruai dingmi mipi nih an cungah zumhngamnak an neih khawh ding a herh. An nih nih an hruaith cu rinchan tlak le zumhawktlak asi ti an theih i a hruainak chungah himtein kan um ti an theih aherh. Cuti i asi khawh nak dingah cun dinfelnak kha hruaitu nunning le atuahnak in langhter i a chim bantuk in anun khawh aherh. Micheu khat nih cun hruaitu si an duh ko nain an nunning le an holhkam, ṭngfang hi ai lo tawn loh. Cucu hruaitu ṭha pawl nih i ralrin ngai a herh mi thil an si.

D. Mahsinak biapitter

Hruaitu nih a rianṭuan biapibik mi pakhat cu ahruaimi minung pawl kha cawnpiak i hmailei hranhah hmantlak siter khawh kha asi. Cu tumtahnak hlawhtlin khawhnak dingah cun hruaitu nih adanglei bantuk in an tuah a herh.

1).     Ahrauimi pawl i an thil tikhawhnak le an thiamthil zawn cio kha theihpiak an hau. Cuticun an anmah le zawn cioah lungtho tein an mah le mawhphurhnak cioah  an ṭuan khawh velai.

2).     Pawlkomh nih an i tumtahmi rianṭuannak ah telter cio ding an si: cuticun an hmuitinh mi cu Bu nih a hmuithinh ah asi ko lai.

3).     An rianṭuan ṭhancho cuahmah nak ruangah an ngah dingmi ṭhathnemnak pawl zong kha ṭhatein theihter i pakhat cio u ting nau zo cio in pek ding an si.

4).     Mi lungthawhter ning kha ṭhatein cawnpiak i pumpek cio kha anmah le zawn cioah lungtho dingin forh ding an si.

5).     Pawlkomh nak hrangah aṭhabik a chuahter khawh nak hnga zuamnak tete zong tuah ding.

6).     Mipi pawl kha an rianṭuan mi cio lawngah siloin  pawlkomh nih ai timhmi ah hruailuh ding asi.

7).     I pehtleihnak hrangah aṭhahnem dingmi pawlkomhnak i taksa ṭhen an sizia an mah te nih an i theih lai.

8).     Mipi pawl kha an rianṭuannak ah thiam chin lengmang ding le hmuhtonnak ṭha an neih chin lengmang khawh nak hnga lam hruai ding.

Zumtu nitin i kan hmuh ton ṭeumi harsatnak le buainak pawl i zaa ah sawmkua  le pahnga(95%)  cu pumpak he ai pehpar mi an si tawn. Curuangah pumpak cio he kan i pehtlaih tikah atanglei pawl hi thei herhmi pawl an si.

1).     Pumpak in an harsatnak an van thlenh tikah arannak in remhṭhat piak ding an si.

2).     Kan duhlemlo mi bia asi zongah bia a chimmi pawl kha thinsau tein ngaih piak ding asi.

3).     Midang pawl nih an ṭhatnak le an i zuamnak pawl kha cohlan le theihpiak an si kha theihter ding.

4).     Zeibantuk bia zong siseh felfai te i theih hlanah cun bia ṭhennak tuah lo ding.

5).     Khrihfa dawtnak le zawnruahnak an neih mi kha langhter ding. Rianṭuanpi pawl he thlacamnak neh tlang zungzal khawh i zuam ding.

6).     Zeibantuk rian zong ralṭha ngaiin ṭuan kho dingin ralrinnak neih cia ding.

7).     Minih an phunzainak hi an harsatnak taktak an si khawh bantuk in asi lo zong asi kho ve ṭhiamṭhiam.

8).     Harsatnak pawl kha mit i  hmuh kho dingin langhter aṭha.(Paper cung heitibantuk ah khan ṭial ding asi ko).

9).    Akan dawtu le rinchantlak pawl sinah aherhning bantuk in biacheuh nak neih ding.

10).  Harsatnak remhṭhatnak dingah biakam mi neih asiah cun ṭuanchuah hrimhrim ding asi.

E. Palhnak hmun in cawn dingmi

Thiltuah sual mi kan neih tikah rianrang tein kan ruatchuah a hau. Cutin nehhnu ah cun cubantuk palhnak kan hrial khawh lai. Palhnak kha phuang ngam in remhṭhatnak a hau. Cu palhnak lak in nunthar cawn i hmailei hrangah ṭhat chinchin i zuam abiapi.

F.Ai thleng khomi si a herh

Rianṭuan ding programme neihmi pawl kha alaangte hrang lawngah asilo. Thlen khawh mi asi lo le, kum tawkfang hnu i dihkho dingin i thiah aṭha. Thil rianrang tukin a rak i thlen ruangah programme kan tuah zungzal mi pawl hi a ṭha hnem lemlo mi le chan he ai kaih lomi ah a si kho. Curuangah himi hrimhrim hi cu ti thlah duh lo i tongpa tlaih i i tlaih loin aherh ning le a ṭhathnem deuh dingmi asiah cun kan thil kan ṭuanmi le kan lungput pawl vialte zong kan thlen khawh a hau. Cuti asilo ah cun ṭhangcho kho loin mi hnungah kan tang zungzal lai.

G. Mipi sinah i telnak

Hruaitu nih cun mipi he theihthiam nak te he  i pawlkomh i rian kan ṭuanṭi khawhnak dingah atang lei pawl hi kan ṭuan a herh.

1).     Pakhat le pakhat i zum ngam dingin i zuam ding

2).     Midang i ruahnak le tuarnak kha theihthiam piak ding

3).     Biangaitu si law midang pawl kha hnahnawh nak um lo tein langhter ding.

4).     Baiduhtuk mi silo dingah i ralrin aṭha. Theihter an duh lo mi pawl kha, hramhram in va theih ter ding an silo.

5).     Mi vialte kha kan mah bantuk an si thlu lo tikha theithiam in mi mawhthluk le relchiat hmangtu  silo ding.

Kan lairamah rinhchan tlak mi Pastor le Hruaitu ṭhaṭha chuak kho dingin Cung Pathian nih thlawchuahnak kan pekpiak ko seh. Amen!!!!

(Vankau Arsi Magazine 2005 ta  ka van lehchin mi asi)