Friday, July 08, 2016

Thineih ruangi Taifah innlei ah i tuamhlawm Ning:

Kan nih nupawl hi thlatin thi kan neih liao ahhin kan chul (Uterus) nih khan achungi ummi thi (cushion nuam-naubawm caah ti i aruahman mi kha, hman a herh than lo tikah) kha naute lam ding asi mi ( Cervix ) lambite ahcun norhchuah a van  timh tawn, chu nihcun period, thineih liaoah tai afahter  tawn, Period liaoah umawk thei loin sivang ngaiin an tuar liao ah thenkhat ve thung cu fak ve lemlo i pangai tein a ummi zong cu an rak um ve thiamthiam.
Inn leiah i zohkhenh ning: Tilum bawm asi loah, bottle chungah tisa thun i taiah i depter ding asi, asinain hngilhtak lo ding, achan cu i kanghter sual afawite. Tilumtein i khawlh ding, thillum leipang dinkhawh atha. Nakutdongin na taihranwg le na hnungzaang hrawng kha abial zawngin massage ding, zuut ding, cul ding. Exercise (abikin tai leh tawkawng bawr exercise lak ding). Carbohydrate tamnak buh, alu, mipe, tbk...pawl hi eitam atha. Ci al le Caffeine tam, kuakzuk i suam ding. Rawl voikhat loah tampi ei loin tlawmpal tete in ei khawh atha. Lungre i theihter loin yoga le meditation (hahdamtein ruahnak thiangte, thlithiangte hip atha). Ihtikah ke lei hi cung deuhah chiah ah atha. Asir zawngi ait mi hrangah cun khuptumbu in ih atha. Luhfahsii (parasitamole) zong afahdeuh tuk ahcun ei zong apoituk lem loh, asinain atu lelek i eibelte cu atha lem lo. 

PERIOD TAIFAH RUANGAH DOCTOR ADVICES HALAWK HRIMHRIM TIKCU: Inn leiah na phak khawh tawkin nai zohkhenh hnu i thlathum chungi thatlei na panh hlei lo asi ahcun asi loah Period na neih hlan ni 5 nakin sau taifah le period dih hnu ni 5 nakin rau na tai afahpeng ko rih asi ahcun Doctor sinah chimhvat ding, piah vat ding asi.
By Hellen lalrinpuii

Naupawi Liao i Nu Mawhphurhnak:

1) A hmaisabik ah kan theiawk asi mi cu, nau pawi i nai theih le cangka in vai zohter dingin siibuai sinah na kal hirmhrim awk asi. Mah hihi nehhnu hrang zongah nan ngandamnak caah thil poimawh asi tihi philh hlah. Naute aisersiam cuahmah liao, ruh le cang asiam cuahmah liao, abikin thluak ai siam cuahmah liao asi ruangah (Folic acid tablet) ei hrimhrim awk asi. I timhlamhnak neicia tein naupawi mi hrang le bangah cun nuapawi hlan thlakhat thokin rak ei khawh chungah cun atha hleihlei. Mah hi nihhin naute thluak thang ding abawmh, culawng si loin thluaklei thatlo ding thil avenpiak. Iron le Calcuim zong doctor pawl nih eiawk an tining thlapthlap tein nawlngai tein eiawk asi. 
2) Nauno luakchuak luarkai tuk le zawtnak dangdang neitu hrang ahcun rianrang tein siizung leiah vai piah vatvat atha. Sii hmuh mi pohpoh ei lo hi a him cem, culawng si loin naute hrangah atha ding asi hnga maw, asi loah naupawi liaoah eiawk thil asi hnga maw ti hi thatein kan ruah setset ta awk asi. 

3) Nau pangngai tein neih khawh ruangah i thlahdah si maw, ruahrem, i lungsit dingtop ding asi loh, achan cu nau dang pawi than tikah aletin tihnung kho mi thil asi caah asi. Nauneih ruangah hin ahlan bantukin chul kha, atluk kho taktak ti lo ruangah vanchiat lebang ahcun nauchiat, thiput heitibantuk lawng si loin nauneihnak in taksa dangdangah cahlonak i hmanthai khawh asi fawn tihi faingtein kan theih ah atha. 

4) Ultrasound  voi 2 tal hi cu atlawmbik  i ziah khawh ah atha. Mahnihhin naute umtuning thiltampi le nauneih liaoah naute le nu thihnak sualnak tampi lakah aven khawh ti asi. 

5) Doctor asi loah  nurse tepawl advice mi, (acianngian) pekmi zulh khawh hram hi atha. Blood presure, weight pawl hi punghmantein i zohter lengmang awk asi fawn. 
6) Naute an cawlcangh ning atha maw thalo ti zohter, chech up ter hi nu le mawhphurhnak asi ruangah, i zohter lengmang ding asi fawn. 

7) Raipuar hrangah cun hahdamtein dinhkhawh atha, hngilhtam le azatawktein excercise lak kahwh zong atha. Mahhi nihhin nu le naute ngandamnak leiah nasatein abawmh ve. Deep breathing exercise (fak nawn in, thawdawp le thawchuah leiin) excercise lak that zong apoi ngaimi asi fawn. 

8) Rih lei it hang thluahmah, lungmit, mitvai, kephing, thawcham tbk... na neih asi ahcun aran khawh chungin i zohter atha. 
9) Raipuar lian cangmi hrangah cun, azaangthal zawngi it loin asir zawngtein ih ding asi. 
 10) Thisen sang, zun thlum, thautuk le dertuk, nauneih hmaisat liao i harsatnak anei cangmi hrangah cun siizung lei i nauneih hi atha kan ngandamnak caah asave cem mi asi.

11) Naupai hrangah thlai hring, anhnah, ei thawthaw ei apawi hrimhrim loh. Asinain, zawtnak dang aneimi hrang ahcun zawtnak buaktlakin ei le  ei lo ding tawk thiam ahuam ve. 

Note: I zohter ruangah theihtamtuk a um cuan lo caah naupawi liao mi caah cun lawmmam ti aum kho lem loh. Curuangah siibawi le nurse pawl sinah kan theih ding cu hal tluahmah ding asi ko. Ralding tluk i atluktu a um hrimhrim loh. 

by  Venyy Chacha Tochhawng