Wednesday, April 15, 2015

PHUNGTHLUKBIA CAUK HI..!!!

Bible chungi cauk dangdang pawl ahhin thlarau lei biatak siseh, Pathianbia thuk, athlik, fimvar an i phum cio hna. Culak ahcun ahleice in Phungthlukbia hi cu ataktak ih i nunpi, nitin kan nunnak ah voikhat loih van hman khawhcawlh mi biafim a phunphun asi hna. Phunthlukbia cauk chungi aummi biafang tete sihnaseh, caang tete kan hmuh mipawl hna hi tawi tete, tawittung, tlingfawn, sawhmi nei thlumi biafang tete theih nuam, relnuam an si fawn hna.A hohrang capohah zongah a tthahnemngaimi bia, i cinken(by-heart) ol tete an si hleiah achimduhmi fiangkirkiar tetein achimtu Phungthlukbiatawi tete an si hna. Acaancaan lebang ahhin cun biachimthiam ngaimi pawl nak hmanh in afiangdeuh tawn, abia zong hi a khoh deuh tawn fawn.

Tahtthimhnak ah “Maw zaangthupa hngerhte sinah khin vakal tuah; an umtuzia khi va ruat hna law fimank i lak tuah,”(Phung 6:6) hei tibantuk, “Nu phunciar sik duh he umnak cun, thetse ram i va umziar khi attha deuh,” (Phung21:19) tipawl le, “Na ral kha a rawl attam ahcun  eiawk rawl v ape, ati a hal ahcun dinawk ti  va pe; cuti na tuah ahcun alung cungah meittil kha na pumh hna asi lai i, Bawipa nih nangmah cu an rulh lai,”(Phung 25:21, 22) tibantuk pawl hi zeitikpoh zong i thinlung i i cinken dingah an tthatuk hringhran hna. Phungthlukbia cauk pawl hi, kumzabi zeimawzet liam cangmi lakin biahman,biadik,biafim,lawrkhawm mi ttialnak cauk asi. Minung holh in chiatupawl hna cu Solomon Siangpahrang tepawl(Phung. 1:1-9:18; 10:1-22:16:25-29), Kumzabi Bible ram hrawng i, (Near East) um tawn mipawl, asinain ahodah asi ti theihkhawh ttung fawn lomi, midangdang pawl biafim(phung 22:17-24:22; 24:23-34), le Isarael mi zong si hlei lo, Agur(Phung 30:1-33)tibantuk hi an si tiah chim an si hna.

Judah ram siangpahrang Hezekiah pawl zong nih khan hi Phunthlukbia tthenkhat pawl hi cu an rak ttial chinmi pawl an rak si ve fawn rau, (Phung 25:1). A tthen hi cu kumzabi Bible chan lio ta, abikin EGYPT pawl i phungthluk an lakchawn mi, langh zongin a lang. Asinain, cu zong cu rak sisehlaw, Phungthlukbia cauk hi Pathianbia a si tho caah, achan cu hi cauk ttialtupawl nihhin Pathian lamhruainak tangah an hmanrua, an ruahnak, an thiamnak an sawngkhawm ruangah arak si. Hi cauk thu le hla ahhin “Pathian” ti biafang hi fiangkirkiar in chimchuah van silo hmansehlaw, telbelte cu aitel ve zungzal ti cu afiang ko, Khawikahmun hmanh ahhin um hmanh usih law, thil kan chim, kan ei, kan in, rian kan ttuan, kan cawk, kan zuar, hawi kan kawm, duhmi, dawtmi kan neih caang zongah siseh Bawipa cu kan kiangkap ah a um zungzal. Phungthlukbia nih Pathian a chim mi hi, tisami, tlangbawi le ai khawm tawnmi Pathian lawng asibik loh. Pathian ttihtu sinak cu rianttuannak hnipuan ah abelh.

Phungthlukbia cauk nihhin “Pathian ttih” ti umzia cu zeidah asi ti a kan chimh(Phung 1:7, 31:30). Biakinn chung lawngah Pathian ttihtu si loin, nitin kan nun hmannak ahhin A duhning cu kan bawibikter zungzal ding cu asi i, achan cu kan nunning nihhin kan biachim nak hmanh in siseh, kan thlacamnak hmanh in aletin bia a chim tawn ruangah asi.(Phung 28:9, 15:9). Kan zalamkip ah Bawipa kan theih zungzal asi ahcun “Phungthlukbia” cu theihterin kan um tawn tiin Phungthlukbia nihcun a kan chimh(Phung 3:6), mah cu umzia cu, zumhnak nun le nawlngaihnak hi fimnak cu arak sitawn tinak asi. Cubantuk nun hman cu zeizong vialte siamtu Pathian hmaiah minungpawl um tuning zungzal ding cu arak si.

Phungthlukbia cauk lakhin mifim umtuning kan cawn khawh; asinain theih sawhsawh si loin, ataktakin hmankhawh ning zong kan cawncih colh hrimhrim a hau lai. Hi cauk nih biahalnak alehmi tthenkhat pawl cu: Ka fa lepawl cu zeidah ka cawnpiak hna lai i, zeitindah cupawl cu ka cawnpiak hna lai? tipawl; Zeitindah lunglawmmi ka si i, mi hlawhtling ka si khawh lai? tibantuk; Zeiruangah dah sum le pai ah harsatnak hi kan neih zungzal aw tibantuk, zeitindah kan rianttuannak hin ka kaisan khawh lai? tibantuk; Zeitindah nupa sualnak lak hmun in ka dokhawh lai? tibantuk, Zeitinah kan thinhan nak le ka lei hi ka ven khawh lai? tibantuk pawl hi an si hna.

Adonghnakbik ahcun, fimnak cu thinlung lei i cahnak asi theng hlei lo tihi kan theih dingah ka duh. Cutisiloin, athluak tthatzia theifiangtuktu mualphonak thil chuahtu asi ziar kho. Achan cu mifim kan timi le ka thei aititawk ko mi zong nihhin thil kan theih lo zia hi kan hmuhthiam lo ruangah arak si. Mi pakhatkhat nihcun tawk le za ngai, fimnngai ah ai ruat, fimnak hawlchap zong ahau ti lem hme maw tiin capo ngaiin a vaipawrhlaw kho men, asinain fimnak dik le hman taktak nei kho ding ahcun tangdor phawt a hau, zeidah kan herh mi asi tihi fiangte in theih i zuam i, cuhnu ah fimnak cu halding hi arak sei deuh. Phungthlukbia chungi kan hmuhmipawl hi athukin, biafim lawngte an si hna, minung nunnak vialte hi a virhkhawih khawhdihtu biafang an si hna.

Curuangah Phungthlukbia cauk hi atam khawh chungin relkhawh hi i zuam cio  hna usih,,nitin thilthar cawn ding a um zungzal,,,na nunah Bawipa nih atakin riantuan hram ko seh tiah thinlung thlacam nak te he kan bawmh ve.