Monday, February 15, 2016

INTERNET T'ANGKAINAK TAMPI LAKAH AT'HATLONAK TLAWMPALTE

Internet a tangkai ning, atthazia kan theih, thiltuah olsam tein tuahkhawh asi, hawikom ttha i hawl tthannak tbk,......hna ahhin arak tthuk fawn. group chatting, social networking, banking, investment, online ticket booking, mobile top-up and recharging, information and data collection, online shopping siseh a tangkainak tampi a um...... Aculiaoah, rak i ralrinlonak si maw,ruahnak lungfimvarte kan rak hman lo ruangah si maw, internet nihhin minung nunnak ah sualnak thlichia, hnimh awk tthalo ahranter tawn, atthat lonak tawmpal van zoh hna usih.











1.Porn leiah: Ahlan ahcun porn cauk magazine ahmuh i kan hmuh bal tawn lomi kha, olsam ngai khin internet in olsam tukin duhmi poh zoh khawh asi cang hoi fawn. Capar, hmanthlak, videos siseh olsam tukin internet kaltlangin lakkhaw, zohkhawh in an tuah fawn, cutikah mah hi ruangah hin tu liao mino tthangthar tampi cu nasa ngaiin ahrual hna, a hruai hna sualnak lei ah. Mahhibantuk zohtamtuknak ruangah tive duhnak, hiarnak thilung an neih phah tawn. Culawng si loin mualphonak khur chungah a luhpi tawn hna. Culawng hmanh si loin, mi tthenkhat nihcun taklawngin hmanthlak  duh an rak tamphah. 

2.Carel a kan thlahdah ter: Internet kaltlangin capar tampi arel khawh. Mah le holhtein capar rel ding hna cu ava tamtuk lo zong asi kho men asinain carel leiah tlakniam a olte tiin mi tthenkhat nihcun an chim fawn. 

3.  Caan hlohnak asi: Internet t’hutchilh nak nihhin website phunphun ah kan leng i, hmeh khawh asimi poh kan hmeh hna, kan duhzawng cahram, hmanthlak le video ahphunphun avan chuak tawn, mit zong acaan ahcun atlai ngai fawn tikah ruah lopiin zaankhuadei in ihnak caan thei loin zoh afawite. Internet ruangah kan caanttha zeisisai loin kan hloh caan atamtuk tawn. 

4.Hawi tthalo i ton afawite: Internet, email, chat tbk.....kaltlangin mui zong ai hmu bal lomi, ai chawn bal lomi, an i chawn i, acukarlak ahcun misual, mithinlung tthalo akarlak ah an rak zep duh hoi ngai fawn tawn. Chungkhar nei cangmi nu siseh, pa siseh, tlangval bantukin ai umter mi, micung tthatlonak tuahduhtu tor le cheng an um fawn tawn, ralrin attha. 

5.Dehnak a tam: ‘Phaisa mah cu zat na tong, na poh heitibantuk in Email zumhawktlak phungsan taktak hna khi an rak dong tawn, cutikah mitampi nihcun asitak hlah maw tiin an rak i zumh sual tawn, an lehtawn hna i, hivialte phiasa neih khawh dingah zei tiin accoung buaipinak ah an phaisa ceilak an hlawnh tawn. Internet kaltlangin i dehnak, i hlennak atamtuk hringhran, curuangah cun internet kan tongh duh asi zongah kan le kan bank account lei tonghtham tiang ahau mi thil hrimhrim cu a tiin ti lo attha, i ralrin attha. 

6.Computer le phone ah virus luh a ol: Internet lakin  virus hi akai tlangpi, kan computer ah virus akai hnuhnu cu midang phone le computer ah adarh caktuk fawn. Phone le computer i virus akai hnuhnu i arianttuan ning ai dangning ing apuan cu kan theih ciao ko laid ah tiah ka zumh. Internet in virus hi akai tlangpi tihi theiin website tthalo le rinhtlak lo pawl hna hi cu va hmeh le va len hna hi ahrial in hrial attha, cu ti kan tih ahcun kan computer le moble ahim tinak asi ko. 

7.Internet hi addict khawh: Internet hi a hmang t’hangtu anuamnak tep taktaktu pawl hrangah cun, rawlbantukin an duh, addict khawhmi thil asi. Nikhat chungte cu chim lo, nazi pakhat chungte hmanh hi an hngak kho tawn loh. Kan chim cang bantukin caan asi lo tukah kan khawhral viar tawn. 

8.Online games: Online game game i khah hna hi taksa le mit caah thil tthalo ngai mi asi. Internet tonghtham anuamhtertu bik pakhat asi mi cu zeidah asi ti ahcun, Online PC game hi asi ve ttheu lai dah. Online in game i khah khawhmi hi atam ngai mah lawngi  i khah khawhmi, asi loah midang online dangin arak tthumi pawl he i khah a ngah hoi fawn culawng si loin a game le asau hawi fawn, acheu le bang hi cu adih kho lo hlah maw ti ding tiang khi an si hna. Herh lo ngaiin tikcu le caan hlohnak men an si, tthenkhat game le bang hna cu addict khawh mi thil an si fawn hna, ralrin a herh bak. 

9.Bill a sang: Herh sesai lem lo nain, mi zongnih an neih ve, an hman ve ko cu teh ti i, Internet line suai ve, dawh ve, a olte. Midang tampi nih an rianttuannak ah ttangkai tein an hman liao ah, kan nih nih mino pawl nih zei herhtuknak nei lem ttung loin, zei ruat ttung lem loin kan hman asi ahcun, kumkhat ahung tlin le bang asi ahcun billman launak tham arak tling tawn, phun dangin kan van chim asi ahcun khuaruahnak nei lo, mu nei lotuk khuasak cu, hruhman cawicawk lo khi kan si tinak asi.