KAN SOLAR SYSTEM LE JOSHUA CAUK TUANBIA TAWI " A RAK HMAN ZIAR KO"

Chan(generation) tampi aliam cangmi kan van zoh kir t’han asi ahcun mitampi nihcun vanlei thilsining cang thei duh ah an rak cuanh tawn, heh ti zongah an rak cawn, an rak lehla ve fawn tawn, asinain tikcu le caan zong cu  nikhat hnu nikhat an van i herliam ve,  cubantukin minung pawl zong cu nikhat hnu nikhat in fimnak lei ah hma kan van sawn ceumo ve, hmanrua zong aphunphun hmanding  t’hat’ha kan van neih fawn hna. Adam chan le tu kan chan kum 2014 tiang   le bangah hincun nasa ngai khin  mithmuh in ai thleng tihi hngakchia tein upa bik tiangin kan theihmi le kan hmuh khawhmi thil cu an si hna. Thil phunphun in  kan t’hangcho hna i, kan minung t’hancho ning le hmasawn nak nihcun Pathian fimnak  atluk denghlah maw ti tiang hmanh in ruahnak thinlung hi a van um hruhrulh tawn. Hlan lio mipawl nihcun ni le a pawng i um vemi arfi ai her lenmi pawl nih khin kan umnak vawlei  hi a na hel cutmap hna tiin theihnak an rak nei tawn hna. Asinain tu ahcun vawilei cung mi vilate nih ti theih khawp in a hmibik in anganbik tiangin ni le a pawngkam ummi arfi aiher cuahmah mipawl umtu ning cu(kan umnak vawlei telin), cangtlung deuh i theihnak cun  ni khi a pawngkam i a ummi pawl nihcun an heltulhmalh hna ti cu kan van zumh khawh ve cang hna.

 “Ni, Gibeon ah dir peng tuah, Cun Thlapa, nang, Aijalon nelrawn ah,” tiah ati. (Jos. 10:12)."

Hi bia hi Isarael pawl nih an ral Amor pawl an teikhawh viarnak ding caah Joshua nih Pathian sinah thlacam dingi a t’ialmi asi. A t’ialmi kan zohchap asi ahcun, “Cubantuk ni, Bawipa nih minung aw angaih ni bantuk kha, cu hlanah siseh  cu hnu ah siseh a um bal lo; zeitintiah  Bawipa nih  Israel cu a dohpiak. “Miphun nih khan an ral hna cu phu an hlam hna hlan tiang, ni cu ataang peng i, thlapa cu ataang. Mah hihi Jashar cauk ah aa t’ial lo mei? Ni cu vanlai fangah khin a taang i ni khat pum tluk tla loin a um. (Jos. 10:14).

Kan chimcang bantuk khan hlan lio biakam hlun caan ah khan Israel miphun  lawng si loin, vawlei cung i  miphun vialte ti tluk deuh thaw in kan umnak lei hi ni le a pawng ummi Arfi dang hrimhrim(planet)pawl nihcun an hel culhmalh  tiin ruah arak sibik tawn. Josua le a mipawl nih Amor ral an doh lio caan B.C. 1400 – 1250 hrawngah khan Amor pawl an tei khawhnak ding caah Pathian avan auh khan, thilmak, dangdai ngai khi a van phan ti theihkhawh nak dingah ni nih kan umnak vawleipi a hel cuahmah lio ahcun ai dinthut ai!! “nikhat pumhlum” ati ruangah nikhat le zaankhat tla loin  aum peng ti'n ka ruah.

Kan umnak vawlei hi ni  tunih a rakhel tiin an rak zumh lio ahhin China ram zongzah ni nih kan umnak vawleipi cu a hel tiin an rak ruah ve thotho ti alangh nak cu China siangpahrang Yeo timi siangpahrang asi lio zongah ni cu ni (10) chung hrawng arak dir ve tiin chim a rak si ve !!! khuahruahhar ngai cu arak si. A keimah hrim zong ka voikhat theihnak cu a si ve, hi china tuanbia kherkher ahhin cun. Asinain ni cu kal loin a rak dircia hrimhrim mi khi arak si cu aw, hi ni,a dir ning kong an t’ialnak hi Joshua cauk chung asi  i, hi cauk hi Joshua le  a mipawl nih Amor ral an doh hnu caan sau hlanah an t’ialmi asi hlah maw tiin ruah a fawi te mi asi; Israel pawl le Amor pawl i donak kha Israel pawl Egypt in Cannan ram an luh hnu, an ral pawl Canan ram rak luahtu pawl vialte Pathian nih dawichuak viar dingin a rak theihter cangmi ruangah an mah (Amor pawl) hnawhchuak dingin an i donak asi tiah zumh asi. Asinain hi cauk an t’ial cu an i do thlu hnu ahcun tampi ral zongah malh an si ve, B.C. 586 Babulon saltân hnuah hla phuahtu pawl nih  Jasar cauk ah phuah a rak si rua. Cu Jasar cauk chungah hin t’ial in, cuanter in alang. 

Bible lei mi thiam pawl nihcun Joshua nihhin Pathian sinah ni cu asat ning demter dingin a hal asi an zumh deuh.  Dir ter a  va si hrimhrim hmanh zongah khin adir ding deuh tu khi cu  ni si loin kan umnak vawleipi tuhi asi deuh. Asinain thu le hla hlathlaitu asi mi Galileo- timi pa nihcun kan umnak lei nihhin ni tu hi arak hel hi arak si deuh ti a hmuh chuah hnu zongah  khati lio chan KHRISTIAN hruaitupa bik asi mi Pope nihcun, “Ka zumhnak a kalh, Bible a kalh,” tiin mi a rak thahter ziar hna ai!! An ruahnak mawlmang tukmi cu “Geoconcentric Theory” an tibantuk in, lei hi alifang ah um in  ni le Arfi pawl nih a hel tiah ahman lo deuh tu cu an rak zumh/ an rak i kalpi diam ai.!!!

Kum zabi 15-nak le a hnu leiah  Nicolous Copernicus (1473 – 1543) pawl, Johannes Kepler (1571 – 1630) pawl le Galelio te pawl nihcun lei nihhin ni a hel tihi fiangtuk in an rak theih hlan  B.C 250 hrawngah khan India mit'henkhat nihcun kan umnak lei nihhin ni a hel timi hi an rak theih/ an rak zumh diam cang ti asi ai!!  Asinain tu ahcun kan nih (Lai or chinmi) phun, tuchan fimnak le hmasawnnak t'hang cuahmah mi chungah atlangleng mi upa hngakchia ti loin   leinih ni a hel ti cu kan theih in kan zumh kan pom viar cang.  Cutibu cun kum 1992 (Oct) ni 131-ah khan vawlei cung i Khristian hruaitu Lubik asi mi Pope nihcun hi Khristian “Buu” ruahnak hlun, Bible he ai keihdeuh ti  i an theihmi, an ruahmi “Ni nih khin kan umnak lei hi a hel asi” ti ruahnak cu Official in an pom i, hi zumhnak kalk in rak tlangau pitu  tlaih i, an rak thahmi pawl ruangah khan vawleicung theih ah ngaihthiam hal in thupha a cawi hngehnge tiin theih asi.

India mi Hindu biaknak t’henkhat zong an vunzim tanpiak an rak sive tiin chim le rel thawm zong a um ve fawn, cubantuk mipawl nihcun, “Kan sin zongah thupha an cawi ve awk asi” tiah an rak ti ve rua. Ka chim duhmi te cu a ho kan si hmanh ah bia kan chim kan phuan, kan aupi tik ahhin  kan mah chim le kan mah theihmi lawng hi a hman cem tiin tongpa t’anh in t’anh hna hi fimcem le theihcem, hmaizah tlakcem, sunloih tlakcem, zohchun tlakcem an si thlu lem loh. Phungthlukbia chung i kan hmuh bantukin  mihrut hmanh holh loin a um ahcun mifim ah rel asi ti asi ai, curuangah a herh lomi tampi chimnak cun a herhmi holhfang kam hnihkhat te a sunglawi deuh. Bible chung i biafang pawl zong hi tong pa zumh in zum sawhsawh hlah, theihfiankhawh i zuam, i tim, rel, bih. Bible chung bia hi alinglet in a chim a phuangtu kan sisual ding hi aphan um tuk, alinglet in a chim, aphuangtu kan si sual ahcun hremnak ahleiluat in a tuartu ding nasi, ka si tihi a thar in thei t’han hna u sih.

Hika ahhin  kan van hmuhmi zong cu ninih kan umnak vawleipi hi a rak hel si loin, kan umnak vawleipi hi a pum i, kan vawlei pinih ni tu khi arak hel  tihi a rak hman deuh mi cu arak si.