Lungretheihnak timi hi zumtu le zumlotu ti um loin aho kan nunnak he zong ṭhenkhawh lomi thil pakhat asi. Zeibantuk lungretheihnak hi dah sualah akan luhpitu an si hnga? Bible nih achim mi lungretheihnak “anxiety” atimi hi? Zeitindah zumtu nih kan lehnak asi hnga? Voikhat cu pastor pakhat nih, lungretheihnak “Anxiety” timi biatlang hmangin phungchimnak anei, lungretheihnak timi hi sual phunkhat asi,” tiah achim tikah cuhmun i ai khawmmi hna nih cucu asi kho ngai hnga maw tiah pakhat le pakhat an i ceih. Cutikah cheukhat cu an ruahnak abuaiter len hna i, an lungre ko athei. Mahcucu khamh an si lo ruangah khin ava si hnga maw, asiloah, zumtuṭha, hman/diklo maw ka si hnga tiah an ruahnak avaivuan.
Mahhihi kan lehnak sisehlaw, cathiang nih zeitindah achim timi zohhnik usih. Bible nihhin mirang holh in “worry” timi cafang hi ahmangtuk lem loh. Atlangpi in "worry" nak in “Anxiety” timi cafang tu hi ahmanmi cafang asi deuh. Cucu “lungretheih” timi aiah hmanmi cafang tlangpi asi tawn. "Anxiety" kan timi lungretheihnak hi kan thiltonmi pawl ruahtuknak in avan i semmi kan tuahsernak in si maw, kan umtu tlanleng ning tiangin si maw, ahkhin avan lang tawn.
Biakam Thar chungah tihin hmun hnih ah ‘Anxiety’ lungrethiehnak he pehpar in akan cawnpiaknak kan hmuh khawh: Mathai 6:25-34 le Philipians 4:6-7ah. Pakhatnakah alakmi cu tlangcung cawnpiaknak. Jesuh nih mipi sinah, “Cucaah cun nan nunnak ding ca i nan herhmi hnipuan kongah lungretheih awlokchong in va um hlah u, kan ti hna. Angaingai ti ahcun, nunnak hi rawlnakin abiapi deuh lo maw? Cun pum zong hi hinpuan nakin abiapi deuh lo maw?” tiah ati. Philippians 4:6 ahcun Apostle pawl nih zeitindah achim ti ahcun, “Zeithil kong hmanah lungretheiin um hlah u. Thla nan camtikah Bawipa cu nan herhmi kha hal u law nan hal tikah lunglawm tein hal zungzal u.
Asi, ahman Bible nih fiangtein akan chimhcawnpiak mi cu, “Nan lungrethei hlah u” timi hi asi. Asinain, kan theih dingmi cu zeitikpohah lungrethei in kan um zungzal lai tinak cu achimh duhnak asi loh. Greek holh ahcun hitihin Biakam Thar cauk chung ahcun, (When the verb is in present tense it means continuous action). Curuangah zeidah achim duhmi asi hnga kan ti asi ahcun “Do not be continually anxious...” and “Don’t continually be anxious about anything...” lung rethei in umpeng hlah uh tinak, asiloah, atu kan lungretheihnak kha i cinken peng lo dingin akan chimh duhnak, akan cawnpiak duhnak asi. Curuangah zumtu ṭha le fel famkim kan si lo ruangah atu lelekin kan lungre athei tinak cu arak si hrimhrim lo ti kha kan theih ṭhan ding zongah ka van chim duh fawn. Asinain, kan lungretheihnak kha kan hlonh duh lo i, kan i cinkenpeng, khuika hmunpoh i kan nun kan i ukter peng asiahcun kan zumtu sinak, kan dinhmun ṭhatein i chek ṭhan kan hau ti hi kan theih a ṭha.
Minung kan si bantukin lungrethei kho mi kan si. Asinain, sualnak i akan luhpitu arak si ziar tawn. Misual kan rak si thokin, zeitikhmanh ah tlamtlinnak timi nun hi, hi kan leitaksa nun ahcun neih ṭhan khawh arak si kho ti lo, nu pumchungin chuahṭhan hmanh zongah khin michambau, mitling lo kan si ṭhiamṭhiam ko. Curuangah zeibantuk caan zongah lungrethei kho mi kan si. Asinain, kan nih zumtu afale nihcun, azeicaan poh i lungretheih cu kan zumh ning le Pathian nih akan cawnpiak mi he cun airalchanh (Opposite) bak mi asi fawn. “Lungretheih”nak (worry wrat) timi hi zumtu caah cun thilṭhathnemlo taktak khi asi. Asiahcun, zeiruangah dah lungrethei in kan umawk asi lonak achan Mathai 6 chungi akan cawnpiak mi van zoh usih: ------
• Lungretheiin kan umawk asi lo. Kan Pathian cu kan herhmi zeizong vialte akan ruahpiak khotu, an kanpe khotu asi. Vani azuangmi vanvate hmanh acawm ahcun, zeiruangah adawtbimmi le angaihsakbikmi cawm loin akan um lai? achan cu: vanvate nak in sunglawi le cungnung in sersiammi kan si.
• Lungretheihnak timi nihhin zeingai chuahpi mi anei bal lo. Jesuh nih akan chimh mi cu, lungretheihnak nihhin nikhat te hmanh zonghi asau in atawiter kho lo, lungretheih ruangah kan nun akan remh timi chimtlak zong a um bal fawn lo, atlangpi cu kan lungretheihnak nih sualah akan luhpi caan atam cem.
• Lungretheihnak pakhatkhat duk tiin a van phak tikah, kan nun hngui colh tawnnak cu, zeizong vialte cungi nawlngeitu Pathian ah kan i hngahtaktak lo ruangah asi tawn. Athiltikhawhnak chungah kan i hngat ngam taktak lo tinak asi. Amah chungah kan i hngahtaktak asi ahcun zeibantuk harsatnak le lungretheihnak nih dah akan tei khawh lai? Paul nih achim bangin Rom 8:31, “Pathian cu kan mah lei aṭan ahcun aho nih dah akan doh khawh lai?”
• Lungretheihnak nih oltukin kan nun akan lehthal nak chan cu, Pathian sinah kan tuahhnga awk asimi “first priority” kan tuah lo ruangah, asiloah kan ap lo ruangah asi tlangpi. Jesuh nih akan cawnpiak mi cu, “Aram le afelnak hawl hmaisa uh, cutin adang zong chapchih nan si lai.” Kan thinlung le kan ruahnak chungah Bawi Khrih zaangfahnak kan (reveal)ruah leng asi ahcun, lungretheihnak timi nihhin zeitik hmanh ah kannunnak ah hmun a cokho lai lo.
• Tuni timi hi diriam tein kan hmanawk asi. Thaizing hrangah lungretheihnak i khawncia sawhnak menah hmang hlah usih. Thaizing hi zeidah kan ton lai ti kan theih lo hmanh ah tuni timi kan caan hi Bawipa pekmi caan sunglawi asi ti theiin akan petu mithmai zoh tein hmang usih, i nuam usih, kan thaizing nunnak caah Pathian hi kan ruahnak thluakmenmen in cawkdek hlah usih. Thaizing cu cumi, khami ka tuah lai tiin timhlamhnak nei ko usih, asinain, kan theih dingmi cu James 4:15 ah kan hmuh bantukin, “Bawipa a hna tlak ahcun, kan nung lai i cucu khakha kan tuah lai,” ti tu ah nan ti awk deuh asi, atibantukin Pathian mithmai zoh in timhlamhnak ṭhate tu kan neih ding kha asi.
• Lungretheih aiah, THLACAM! Mah hihi Pual nih Philippians 4:6 ah akan cawnpiak mi cu asi. Aphi (result) cu daihnak le theihthiamnak an si lawng si loin fektein kan thinlung Khrih ah kan i phun khawhnak zong asi fawn. Pakhat avan chim ṭhan, azeiset ko nihhin dah lungretheiin akan tuah? timi hi kan i hal awk asi. Cu alehnak aphi cu Saam 38:18, zeitindah ati kan ti asi ahcun, “Ka sualnak cu ka phuan hna, asinain , lungretheinak in kan um ṭhiamṭhiam,” fiangtein kan hmuh mi cu kan sualnak Bawipa hmaiah kan phuna i angaihthiamnak hal in thla kan cam hi aherh. Cubantukin zumtu nihcun nihtintein kan tuah lengmang awk asi.
Tawite ka van belh ve duhmi cu:
Pithlung(Robin) fanote nihcun api sinah, “zeiruangah dah minung pawl hi hitilawmmam hi an lungre atheih i, an si avangh hnga? Api nihcun, “A chan cu, mah zong hi asi kho men nangmah le keimah bantukin akan zohkhenhtu Pathian an nei lo asi kho men,” tiah afanote cu aleh, ti asi.
Note: Nifatintein, kan nunak akan vengi, kan herhmi thil vialte akan pe zungzaltu Pathian kan theihfian taktak i, amah sinah hmaisabikah aṭang nuamah kan luhhmaisatcem asi phot ahhin cun zeitikhmanh ah lungretheihnak “Anxiety” timi nih kan nunah hmun akhuar kho lai lo. Teitu kan sinak phuangtu kan si zungzal lai. Amen
