Bawipa Kai Lawmtuk ti Zungzal Ding Kan si..Thathu Ding Kan Si Loh..!!

Hi tahchunhnak tete pawl hin thazaang rak i lak ve, na nun caah vitamin ttha le na thazaang laknak asi ve ka beisei.!

 Nikhat cu patling pakhat kum 40 hrawng cu amawtawka hlun nawnpi chungah cun taffic ajam tuk caah sau nawn lamlak ahcun atang, asi avang, ahnger atteu. Vanlei cu avan zoh i vanlawng zuang cuahmah mi cu a hei hmuh cutin athinlung tein “Aw vanlawng hna hi nei ve ning law mu....hi bantuk taffic jam tuk le cepther karah le khualum lakah hin tang peng ding ka si lai lo va si kaw” tiin vanlawng cu aliam tiang arko cun a cuan ti si.

 Ahnuleiah pa pakhat (motor cycle) aicit mi zong nihcun ahmaipa cu arak zoh ziar, cutin “Bawipa mawttaw tal hi cu ka pe ve law ka va duh hringhran dah!” tiin athinlungin thla arak cam cuahmah ve fawn.

 Apawngkam teahcun lamcho ngang mi pakhat aum, mah cu pawngah cun pa pakhat cu arianttuan thadittuk cu arak i dinh pah cun apawngkam i Motor cycle aicitmipa cu mitthep lo cun arak cuanh ve fawn, athinlung te cun. “Motor cycle hi cu ka herhtuk ve nain mu, hibantuk lam cho ko ahhin dakaw ka herh khun cu, ke in kal peng zong hi ka celh ve ti lo mu” tiin amahtein arak i ceih thetmat ve fawn ti si.

 Culio kherkher ahcun lamsirah kutke tthat lo ruangah thirlengtein(wheel chiar) an nawrmi pate nihcun cupa arak cuanh peng ve, “Bawipa ka damter hram ko, mah kut le ke tein kal hi ka va duh hringhran dah!” tiin thinlung thlacamnak arak nei cuahmah ve fawn.

 Cu lio pi ahcun an thlang lei cun accident ruangah Ambulance nih an phur mipa nihcun, athisen chuak neihnuaih pah bu cun, “Bawipa ka kut le ke ka hloh asi hmanhah ka nunnak cu ka zuah piak ko” tiin ttap thluahmah cungin thla acam cuahmah ve fawn.

Tlangkawmhnak: 

Kan dinhmun cu zeibantuk ava si zongah kan neih rih lomi thil tampi cungah kan ruahnak thinlung kha hngetbur in tthumh ding kan si lo, cunak cun Athlawchuah kan don cangmi  vialte ruang tu-ah khan kan ruahnak, kan thinlung tthumh khawh tu lam i zuam deuh tu awk asi. Hi vawleicung ahhin kan dinhmun bantuk phak ve, um ve, si duh vetu harsatnak aphun phun ruangah asi kho ve lomi tor le cheng relcawk lo an um ti hi kan theih i, Pathian sinah lunglawmhnak chim zungzal  ding tu hi kan si deuh.

Toidornak-Nun-kher kher-hi-cu-Aw-tlinh hi ava har dah..!!!

Bible tlangtar:

A donghnak ah ka chim duhmi cu, ruahnak khat le lungthin khat in um u, u le nau bantukin i daw u law pakhat le pakhat i zaangfah u law toidor tein um u.(1 Pet 3:8)

• Biahmaitthi: 

=============

#Pathian bia chungi fiang hirhiartein kan hmuh mi le amah Khrih Jesuh hrimhrim nih hmuh khawh le tongh khawh in arak kan cawnpiak mi thiltampi lakah zumtu nitin kan nunnakah kan herh zungzal mi cu "Toidornak nun" hi asi. Zeihe dah ka tahchunh ti ahcun, "Lungthu kethum ngei" he ai lo, achan cu lungthu kethum ngei cu ke hnih lawng cun adir kho lo, atlam atling loh.

#Cubantuk tthiamtthiam in, zumtu nunah Pathian duhzawngin kan nun khawhnak hnga le athlawchuah kan don khawhnak hnga caah aherh taktakmi cu "Toidornak nun" ngeih hi asi, mah hi tallo cun zumtunun atlam atling kho ve taktak lo. Asinabeltein, hringmi, tisa kan sinakin kan caah cun thil harsa, zulh harsa le tlamtlinh hi cu a va har hringhran dah!Culawng si loin zeiruang thengte ko ahcun dah "Tangdornak nun" nei ding cun  arak kan cawnpiak hnga?

• Achan pakhat cu:

================

 Mittthep karah ai thleng zukmak kho mi, mu le mal zong angei lomi sualnak phunzakip cawhrawi karlak i khua asa, atlong alengmi kan si ruangah "toidornun" arak kan cawnpiaknak chan pakhat zong cu arak si. Hi bantuk vawleicung i khausami le duhtlinlonak ram chungah enntainak le pakhat le pakhat i zuamhcawhnak boruak chungah lengmi kan si bantukin "tongdor nun" hi kan herh khunnak zong asi fawn rih.

• Cutlukin "Toidornun" abiapit zia le kan herhzia chimttualmal bu zong cun tthenkhat pawl cu capo ngaiin zeiset varuat cuca lem lo khin, mirang tthenkhat pawl nacha in 'Its my life' ti hrawngin hngawngdak nawnin ta tilhttalh tein nun hmangmi zong cu relcawk lo aphul in kan phul tthiamtthaim. Ahmun le hma zong ruat theng lem loin capo holh caltlai pipi holh zong kan hmang fawn rih.

• Jesuh Khrih nihcun mah le sualman leiba aicham kho ti lomi, sualman leiba ruangah setan thawng chungah atla cangmi kha, zaangahnak thawngin le kan nun sualnak i akhatmi hman atlakti lomi nun cu anunnak thaap tahrat in avan suanlawinak kaltakin avan kan tlanh. Cu khawmhnak tak ko cu kan tuahsernak tello zaangahnak ruangi khamhnak sunglawituk mi cu asi. Cuti asiah, i uanpiawk ding kan si maw, si e! kan sinak le kan dinhmun fiangfai tein kan i theih i, zaangfahnak thawngin khamhnak comi kan sinak hi Pathian zong nih i hmaingalpi zungzal dingin akan duhmi kan si fawn. 

• Asinain, Khrih Jesuh nih akan khamhnak hi fiangtein kan theih taktak asi ahcun zeitikhmanhah  ai capo lo ding kan si zia hi fiangtein kan hngalh khawh lai. Khrih nih akan khamhnak hi tthatein kan ruahtaktak lo ruangah le kan hngalh taktak lo ruangah hin i hmaihngalpi ning le i uanpi zia kan thiam tawn loh, kan minung sinak nih akan khuh dih tawn, cutikah automatic in tongdor lehlam lo cun kan i capo colh tawn.

• Khrih khamhnak thawngttha hi kan thinlung chung muriltaktak in kan theihfian i kan i nunpi  asi ahcun, capo nun nih kan nun cu virhkhoih in achuk le cho ah thui len hmanhhnasehlaw zeitikhmanhah  hmun an co kho  hrimhrim lai lo. Khrih khamhnak fiangte i kan theihnak nihcun "Toidornaknun" ai kentel chih, culawng si lon cu kan theihnak nihcun "tangdornak" cu akan cawnpiak tawn. Culawng si loin Khrih khamhnak fiangte i kan theihnak nihcun "caponak si loin toidornun, nunnemnak, zawnruahnak, thlawchuahnak, mithlawchuak sinak vialte hi Amah Khrih Jesuh thengtenih arak kan cawnpiak mi le i nunpi dingi ro akan roh tami cu asi." Toidornak nun zeitluk in dah abiapit tiah cun Pathian mithmai hmuhnak asi, Pathian mithmai hmu ti umzia cu; cantawk i diriamhnak nun neih khawhnak le thlawchuahnak aphun phun donnak asi.

• Tlangkomhnak:

===============
#Kan "Toidor" khawh lonak achan tampi lakah abiapitukmi pakhat asi mi cu; Khrih nih akan khamhnak fiangfai tein kan theih lo ruangah si seh, kan theih ko nabuin kan i nunpi duh lo ruang zongah asi fawn. Angaite tiah cun Khrih nih akan khamhnak chungah hin "Toidornak nun" hi arak i phum ziar ti hi athar in kan theihtthan khawhnak hnga Thlarau Thianghlim nih kan bawm hramseh.

Cung Pathian Nih Kan Voi (1) nak (Anniversary) Cu Damtein a Kan Phakter Ve

Ahmaisabikah nunphung le umzia, athawt anam, athlum a al akan tepter i, nifachuak chiar athladem tangteah athlawchuah relcawk lo akan vurh zungzaltu kan cung mangbawi Pathian sinah sunparnak vialte cu um kumkhua ko seh. 

I. Ka hnathlamah acam zungzal:

Kan nih innchungkhar hi Bawipa thlawchuah kan dongi chungkhar rual ngai kan si, buhtthing le ngapih ai cuh lelhmalh tham unau pasarih kan si. Minih capohnak lamah khuate ruuntham pei nan si hi tiin capoh in an rak kan saih tawn. Atawinak in van chim ko ning law, kan hngakchiat liote ahcun kapa cu nupi fanau cawmnakah tiin  khuathlang lei (Mizoram)ah khual arak tlawng lengmang tawn, culawng si loin Than Tlang lei zongah arak tlawng tawn fawn, kapa nihcun khual atlawn kal lai teah kan unau in nang zeidah kan phurh lai tiah pakhat tete in arak kan hal tawn, ka unau le pawl nihcun kedan, mutthai, khaicek, tthangiah, angki, tawhrawlh tiin kapa cu an rak cah tawn, asinain kei cu kapa khual atlawn chiarte in kapa nih aka hal tikah kapa (Pastor) rak ka phurh tiah ka rak ti zungzal tawn, azei i pastor rak ka phurh ka ti cu ka theithiam loh eitthat ah maw ka rak ruah cu ka thei ve lo, asinain...asinain tuni tu chun ahcun Bawipa nih atakin cu dirhumn cu avan ka phakter cang, ka nun lamhruaitu Bawipa ka thangtthat.

II. Sianginn kan rak kai tti:

Tangkua (9) le tanghra (10) cu atu kan khuasaknak Letpangchaung ah kan rak kai tti lawng si loin khankhat teah kan rak umtti fawn hna, cu lio ahcun attaan khawngsawng (Leader) ka rak ttuan, Leader tihrat cu saya, sayamah tenih mawhphurhnak nepnawi tete tiangin ttuanvuan (duty) cu an rak pek, leader ti hrat cu mah khan cio minung umzat, an tling maw tling lo, homework (ingsa) ahodah tuah, tuah lo timi cu abikin kan rak zohmi asi tawn. Mah le mah i uanthlarnak si hrimhrim loin hruaitu ti nana cu Bawipa ruangah fel khawh chung fel zong ka rak i zuam ve tawn ka phak tawk tein. Cu lio caan ahcun kan nu nih arak ka huattuk ahhin chimawk tthalo khi arak si, ka va ttha hlei tinak le an sualbik ka va tinak khi si hleng loin zuuk le hmuam hi ka hngak chiat lio tein ka rak tongh tham mi asi lem lo tikah, kuva an ei tibantuk, homework an tuah lo caan tibantuk tete ahkhin duhsaknakin ka rak chimh ve tawn hna, acu  ko khi an hawi le pawl he an dihlakin an rak ka mit kemtuk tawnah chimawk tthalo khi arak si.

III. B.Th final year ka kai kum (INDIA SHILLONG) ah:

Kum (10) tluk deng mang kan i hmuh ti lo hnu ahcun vawlei fimthiamnak (IT) timi cu kan pahnih ca ko hrim ahhin arak sunglawi khun ko rua ti usihlaw asualnak atam lem lai lo dah! Ruahlopi cun online ah kan i tong dukdi tthan, kum le caan i hmuh lonak avan sauhrat cang ahcun mui le hmel kan nonal ning zong cu arak i thleng ve deuh le zong ava si lai cu, kei nihcun amah asi maw, si lo hme tiin ka hliah kho ruam lo, asinain anih hi cu sianginn kan rak kai lio hrimhrim in mithluakcak le mileklak ttha hi arak si ve hrimhrim cia. Keimah nih ka hei add hnu ahcun amah zong nihcun leklelak tiah arak ka accept colh ve, mifel le tawzaang tihrat cu amah nih avan ka (Hi..) colh, cutin thawngpang tete kan van i hal i...biathlum tete ai peh thluahmah ve... voi duai lo cu Bawipa sinah ka nupi duhzawng le ka saduhthah cu cipciar (ditials) ngai cun ka hal zungzal tawn mi cu arak si ve.......

IV. I hamnak (Engagement) kan tuah:

Pathian sunparnak caah va si ko sehlaw, voiduai lo Pathian hmaika ah ka thinlung biathli ka phuan, ka thanh tawnmi cu aka theih piak i kannu sin cun engagement tuah ding tiangin pakhat le pakhat hnathlak, i theihthiamnak thinlung Bawipa nih akan neihter ti ko usihlaw kan chim sual lai lo dah, kan pahnih tein kan hna atlak hnu ahcun kan nu le pa kan chimh hna, kan nu le pa zong nihcun el siang lo tein thlumtein an rak kan leh ve, hmundang veve umhrat cu nu le pa nih damtein khua hna van tlung ulaw ro hna kan rel lai cu tiah bia akan tanhta. Cuti asitikah mah le umnak hmun cio cun tlun hram kan van i thok Bawipa lamhruainak thawngin damtein mah le ruuninn lumte cu kan van phan kho ve. Cuticun arauh hlanah Pathian lamhruainak thawngin tluangtein i hamnak (Engagement) zong cu kan van tuah khawh.

V. Engagement in Kum (3) hnuah:

I hamnak (engagement) kan tuah hnu lungsiarem taktakin ka um cang ti lo cun siang ruuninn peh tthan ding cun (Philippnes) ram lei panh in ual chialmal te cun kai thawh tthan hoi. Lung hi a va leng hringhran dah Philippines ram ka phak nu ka ihkhun cungin thilawn ka theihmi vialte hi amah awviar hlah maw an si dih rua tiin ka thinlung le ka hnathlamah tiangin amah nih aluah dih. Asinain, minung tifam cu duhtlinlonak hmun cu pei asi cu aw, akarlakah i hmuhthiam lonak phun zakip zong kan tong ve tawn, kan pahnih in thlakhat chung tiangin i chawn le i vehvai loin kan um caan zong a um ve. Ka minung sinak cun thihmetete zeirel awktlak lemlo bantukin lang hna hmanhsehlaw boruak hmaichon hi kai harhtuk vetawn. Asinain, kan pahnih caah (Relationship) hram kan i thok hlanpi in Bawipa sinah ka hal bal mi lawng si loin kan nupa ca hrimhrim ah zarhkhat ah voi (2) peng rawlul in thla ka cam zungzal, cu ka thlacamnak chimtlak lote cu; tuchun tuni tiang hin Bawipa nih aka theihpiak caah zeibantuk harsatnak hmanh kan karlakah van phan sehlaw Bawipa nih acahnak thazaang in aka thuamh caah ka nunah awlawkchong vansaangin aka tuah bal lo, buainak cu Jesuh Khrih thawngin an sung zungzal.......

VI. Bawipa nih chungkhar nuam akan dirh piak:

Harsatnak neuhneuh tete aphunphun kum (3) chung kan hmaichontti hnuah kan cung Pathian nihcun asin i kan hal zungzal mi kan thinlung biathli cu akan leh caah (Master of Divinity) ka dih le cangka cun khuaah tlungin aherhmi vialte cu tawlrel in kan pahnih in achuk acho ah, alin asa ah siseh cimcikcek tein vuai thlirhthlerh tein kan tikcu le caan kan hman hnuah kan nisunglawi,  na hrangah zungzal in thih tiang zumhtlak tein ai cawidomhtu si dingin (Special day, March 29) ahcun Pathian hmai le minung hmaiah biathlung kan bunh zungzal caah. Tluang tein, lung diriamtein kan saduhthah cu cung Pathian nih akan tlinh piak. Hini hi atlamtlin khawhnak dingah tthahnem ngaingai takin thlazacamnak in siseh, sum le paiin siseh, fale hrangah mualpho ding phangin an dawtnak thinlung le thi le tho thazaang chuahtu kanu le pa, ka pi le kapu kan i lawmhnak hi chan dongh tiangin ahmun zungzal lai.

VII. Doctor dih kho dingin Thazaang aka pe i a ka cawm/zohkhenhtu my hero kannu:

Pathian chim lo, Bible sianginn kai hram kai thok ka tein aka zohkhenhtu sum le pai lei in siseh, phung le lam in siseh, thlarau lei nuntluan ah kekar ning aka chimtu kani le ka ttang, sum le pai in aka zohkhenhtu tthiam tthiam ka thisen peh ka unau pawl an dihlak cung zongah kai lawmtuk ti hi ka chim duh fawn. Ka hlawhtlinnak caah achun azaan in thla aka campiaktu sunghno kanu le ka laihri tlai vialte nan cungah lawmhnak chimcawk lo ka nei fawn. Master ka van dih cun, Bawipa rianttuan colh dingin timhlamhnak ka rak nei asinain, khuaruat kho deuh le rak hmu kau deuh zong kan ti ko lai cu, ka (hero)nu nihcun Doctor tal cu na peh hau ko lai, achan cu kan pawng le kap zohtikah Doctor tal cu na peh zuam lai maw? Na peh zuam asi ahcun a umekin Pathian rinchan in zohkhawh kan zuam lai tiah aka titikah cun kai lawmhtukah kan biang cun kai lawmhnak mithli cu a hung luang riahmah, culawng si loin kan i neih ni i anuam ah siseh, ahar ah siseh, timi biatlang hi atling taktak in ka hmuh, zeibantuk Pathian rian na ttuan hmun poh kan zulh lai tiah na thinphang hlah tiin le thlacamnak in kilhkamh khawh kai zuam lai avan ti chap ni aaw ka theih tik le cu caan kha cu ka thihni tiangin kai theih peng dingmi tampi lakah aitelmi pakhat asi fawn. Mikut tangah mi mithmai zohbutein, thadi le zaangba, mitkuh cim lo tein, i thlahrung butein apasal kei (Doctor Digree) dih kho dingin harsatnak phunzakik le nautatnak phunzakip atuartu le aka zohkhenh tu hi ka hrangah hinak miropi (hero) le sunglawi dang hi an um lai lo hi vawlei kawlkilli hmanhah. 

BAWIPA LAMHRUAINAK THAWNGIN KAN NUPA IN KAN THLAWHTLING...BAWIPA SUNPARNAK CAAH SI KO SEH.

Tlangkomhnak: 

Zeizong vialte hram hi Pathian asi caah zeizong vialte aneitu pa duhzawng; Aram le afelnak hawlhmaisat thiam hi, ttahnak hmun in lunglawmh tthan khawhnak, hlawhchamnak hmun in hlawhtlinnak laimuril taktak cu arak si. Zeibantuk hmun le hma zong i Pathian mithmai na hawlhmaisat peng asi ahcun na nungak, na tlangval, na innchungkhar karlakah zeibantuk harsatnak hmanh nih an tlukter kho lai lo. Bawipa he cun zeizong vialte hi tuahkhawh lomi a rak um taktak lo. Bawipa nihcun amah min a autamtu paoh poah hi cu akawm ngaih hna i a hawittha an si zungzal fawn. 

(She is one of the heroes for my life and has courage enough to face any kinds of challenges). And lastly I love her so much more.

Kan nu le pawl hi khuaruahhar an si ning le an rak sunlawi ning pawl hi..!!

 Ka leiba hi rulh viar ding va si hnasehlaw, aka hringtu ka lak i ka leiba rulh hi ka ttih cem. (Abraham Lincon)

 Chungkhar nuamhnak tawhfung cu chungkharnu hi asi.  (William Carry)

 Chungkhar hlimnak le nuamnak vialte hi chungkharnubik ta asi. (General Auchinleck)

 “Nu” timi biafang ahhin thinlung nuamhnak zeizat remruam khi dek vai phum hnga. (Bishop Thomson)

 Vawleicung ahhin nu dinhmun diktak tluk i zah um nu pawl hrangah thil dang zei dang a um cuang lo. (R.A. Torrey)

 Hngakchia pawl hmur ahcun nu timi min hi  Pathian min bantukin asunglawi mi asi. (W.M. Thankeray)

 Thleibik nei lo le duhsakbik nei loin dawtnak he roreltu dik um chun cu nu le pawl hi an si. (A.Alreed)

 Nu le pawl thinlung hi cung Pathian kutchuak an si. Pangpar pawl vaui in cuai hmanh hnaseh, van Arfi pawl hmanh zong nih khin an ceunak chuah hna hlah hmanhsehlaw vawilei nih nu le thinlung aneih chung ahhin cun kan cungi Pathian atthatzia hi philh khawh asi hrimhrim lo. (E. Crippsa)

 Nu fel le ttha pakhat hi cawnpiaktu saya 100 he ai tluk. (Geoge Herbert)

 Pathian thil sersiam lakah khuaruahhar ropibik cu nu le pawl hi an asi. (Noman Van William)

 Khawvela nu vialte hna hi kanu bantuk si hnasehlaw cu vawileicung ahhin Thawnginn timi hi a um khnga lo. (D.L Moody)

 Nu dawtnak timi hi cu zeibantuk tahnak zeibantuk tahnak hmanh nih atlinh lo. (E. H. Chapin)

 Mi hopoh asi ah Pathian tihzahtu nu aneih asi ahcun zeitik hmanh ah arethei lai lo. (Ahraham Lincoin)

 Nu tel lo cun vawlei hi nelrawn ramro, ramcar ti um lonak he ai lo. (Nepaleon Bonnaparte)

 Dong lo, cat loin aka dawtu Pathian aum ti ka zumhnak chan cu, kanu dawtnak ruangah asi. (Arvella)

 Prophet Kawrfual nak in nu hni tlangttet hmanh asunglawi deuh. (Spain phunthlukbia)

 Ka hlawhtlinnak biathli cu nu fel le ttha ka ngeih ruangah asi. (D.L Moody)

 India nu pawl nihhin an mawhphurhnak diktak hi tuah hnasehlaw cu India ram nihhin harsatnak aton ka zum lo. (M. K. Gandhi)

 Vawleicung pumpi nih theihmi milar miropi pawl hi nu fel le ttha pawl tuhrah an seng asi bik. (Rev. Thansiama)

 Nuttha le fel pawl cawnpiaknak pawl hi an nung zungzal, zeimawcen hi lang lo bantukin um hmanhsehlaw parchuah caan cu a um tawn. (Rev. Vanlalzuata)

 Chungkhar nu bik teimaknak inn ahcun pasal rinchan tlaktuk lemlo aneih asi hmanh ah fa ropi taktak an neih khawh tawn. Aasina beltein nusual le fel lem lo lak belte cun miropi fale neih ahar ngai. (Rev. Vanlalzuata)

 Chungkhar pabik le fa le hrangah Hospital naibik cu nu le hi an si. Akan ngaihsaknak hmunah thadamtein dinhhmun a um tawn, an kut in kan tonghnak ahhin damnak tling aum. (Author)

Note: Pathian sersiammi dawhtertu le fanu fapa zohkhenhtu ttha, chungkhar dawh le nuam, si dingin mawhphurhnak sangtaktak anei mi cu nu pawl hi nan si, nupawl ka van titikah nungak tleirawl tthalai, mino tete nan cungah siseh, chungkhar nu attuan cuahmahtu nan dihlak cungah siseh, mawhphurh namen lo nan ngei tihi philh hrimhrim hlah uh, chungkhar alumtertu taktak zong hi chungkhar nu bik nan si timi he thazaang vanpek  pah bu in ka van chap duh ta ve. 

Lawrkhawm from Whatssap Group

26 March 2017 Sunday chun ka thilton mi ṭihnung : (God is my refuge)

Tuzing zong  nidang bantuktein Bawipa nih adawtnak, atthatnak avel cu aka coter tthan caah lunglawm le ngandamtein Aniceu dawhte cu aka hmuter tthan, Bawipa min ka thangtthat, sunparnak, nawlngaihnak le upatnak cu azungzal in amahta si zungzal ko seh. 

Philippine ram chung khuahlipi zeimawzat lakah pakhat asi ve mi kan umnak Metro manila ahcun (CCF)- (Christ Commission Fellowship) timi cu aum, cu Fellowship ahcun members (5000-6000) tluk hrawng an um i nikhatah voithum khawmhnak caan an ngei. An khawmh tikcu caan pawl cu; 9:00Am, 12:00 Noon, 3:00Pm tiin an asi hna. Zing nazi 9:00Am le 12:00Noon khawmhnak hi mirang in hman asi  i zaanlei nazi 3:00Pm khawmh bel te cu an mah Philippines holh(Takalog) in khawmh caan hman asi ve thung.

Cuticun kei zong cu ka hawi le pathum he cun (CCF) zingleikhawmh caanah vai khawm ve ding cun inn in nazi 8:00Am ah Taxi in kan i thawh. Kan va phak tlawmpal cun khawmh zong cu an awt colh ve. Khawmh zong anuam, Pastor Ricky nih (Radical Love) timi  biatlang hmangin thazaang peknak a ngei. Kan sermon  ngaih mi hrim kha atthatuk, thazaang zong tampi kai lak khawh. Khawmh kan dihkhawh cun zingrawl kan ei rih lo caah zingrawl va ei hna usih tiah (Robinson Mall ) lei ah an mah ram i an uartaktakmi, alar zong alar ngaimi Philippine rawl (Mang Anasal) tiah ah an auh mi, nidang kan i khawmh caan zong i kan rawlhlam tawnnak hmun cu kan va panh tthan.

Room khat lawng asi  i, minung 100 hrawng tlumnak khante asi, acuni kher cu aminung hrim nidang nak in kan tam khun. I nek culhmalh khin pakhat le pakhat cu kan i kian hna. Rawl cu kan van cah khawh cun thla kan cam i kan ei tti hna. Rawlei kan i thok in (minutes-10) ti hrawngah khin an rawlmeh Arsa emnak i an hmanmi (Gass) bur nganpi cu aw an chinhnak achin cu apelh diam ai, cuticun Gass bak cu  aw hmakhat te kan room cu akhatpuk colh. Kan pawngkam rawlei mi minung pawl cu an au, an kio, an raak, arianran khawh chungin lengah chuak viar uh tiin thawng an van thanh colh tikah leng lei ahcun arianran khawh chungin chuak dingin innka lei panh cun kan tli ve, chuahnak innka abit  hlei ah, minung kan tam deuh fawn caah cun lengchuak ding pakhat le pakhat cu hehtiah i en le i nawr in caan kan hmangbik asi bik.

Culio caan i ka khuaruah mi cu zeitik ah dah apuah lai tibak zeihmanh ka ruat manh lo, ka bag zong la hmanh ti loin achungah ka tanta. Leng chuak dingin kan i nawr, kan en cuahmah lio ahkhan puak seh law cu aho va damchuak ding zong khi kan um  lem zong ka zum loh. Asiloah kan rawleinak hmun ahkhan kuakzumi pakhatkhat rak um hnasehlaw cu mitthep karlak teah khin thi kho dingmi khi kan si fawn ti ka ruah ah kan nun kilvengtu hi Bawipa si lo sehlaw cu mitthep karlak minung khi kan va si ko hnga.

Pakhat le pakhat minute zetmawzat kan i nawr hnu ahcun Gass cu puak lo tein kan dihlakin lengah kan van chuak kho, mah cu lio caan teah kan thinlungi bia pakhat a hung langmi cu; Pathian nih a mipawl hrangah atthabikin khua akhan piak zungzal tawn hna timi cu fiangtein avan ka theihter lawng si loin Zesuh le azuultu pawl Galilee lei panh in lawngi an kal cuahmah lioah ruahlopiin thlitu, faruahthawh le tilet nih avannuai hna hna i awlawk chong le vansang au in an kio an rak ning  tuanbia ko kha ka thinlungah  duk tiin avan lang. 

Khrih hnungzultu pawl kha, an zulhmi pa Jesuh nih khuaruahhar thil aphunphun atuah lio hmutu, theitu, a ei, adingtti zungzaltu, achun azaan i aizulkhal pengmi an si ko nain thlitu farawhthawh le tilet nih a vannuai cang hna ahcun an zulhmipa an philh riangmang i, an mah thazaang tthawnnak le ruahnak, cahnak an van hman  riangmang tik ahcun an bei adong, an van asang cikcek. Anunnak ahumhimtu le akilvengtu Khrih Jesuh panhnak caang hrim an rak thiam lo, asinain an hrangah atthabik in khua akhan piaktu hna le lai arel piaktu hna Khrih Pathian asi zia, bochan awktlak taktak asi zia an theih khawhnak ding asi ahcun thihnak kotlangi an dir zong arak arak sian ko hna timi hi fiangtein tuni kan thilton mi he pehtlaiin  thazaang thar kai lak tthan. Jerimiah tthahla chungah cun; Mizo bible chung ahhin afiang khun, “Tihborala ka awm loh hi Lalpa zahngaihna alo ni” tiah ati. Kan nih zong cubantukin kan nunnak lakpiakin kan rak um lonak chan cu azaangfahnak le adawtnak ruangah arak si ko timi cu fiangtein aka theihter tthan caah ka nun cu lunglawmhnak in akhat.

Note: Pathian kan cungah atthatnak hi ahawl in kan hawl awk asi. Pathian sin i lawmhnak cang kan thiamlonak achan cu Atthatnak kan hawlhuam taktak lo ruangah asi tawn. David Siangpahrangpa nihcun Bawipa dawtnak hi atheihthiam lawng si loin anun in atem in atem caah ka damchung ni atlak hlan tiang amin ka thangtthat zungzal lai tiah arak ti khawhnak chan cu asi. Bawipa tthatnak hi ahawl in hawl usih.   

Committee-Tuahnak-Hmunah-Zohdawh tein-Cawlcangh-Ning

Zeibantuk hmun le ram khua chingchan kan va tawi le vahnak, phaknak hmanhah minung cu daan le duun tangah ti ttheptthep in khuasami kan si bantukin ahleicein kum avan thar hin cun hruaitu hluntete zong cu thlen an van si tawn hna. Cubantukin hruaitu thar van i thim caan (Committee) avan phak caanah siseh, committee member zong kum dangi aitelbel lomi (experience) nei theng rihlem lomi kan um ttheu tawn. Thil kan theih hnu zong hi i chimh tthan lengmang kan hau an ti nacha bang khin, cheukhat hrangah theihsa, hngalhcia asi mi, keimah bulpak in ka rak hmuh ning le ka seherhmi tlawmpalte van tarlangh ve ka duh.

• Secretary nih Committee sawmnak ca apek caan hi atlaicem ah committee hlan nikhat tal cun tuankhawh hrimhriam asi. Cuti asi lo ahcun agenda fumfe tein rak i ruahmanhnak caan a um tawn lo. Committee lai zaan tibantuk i committee sawmnak ca pek tibantuk hi cin lo ding/hman lo ding asi.

• Committee sawmnak Capek lio ah member an rak umremcang lo he aiton sual i midang pe dingin mawhphurhnak kan pek tikah, sawmnak arak dong ngaingai maw, dong lo dah timi cu phone in tthatein an mah fawn i hlathlai ding asi. Mah nihhin ka thei lo tibantuk, sawmnak ca ka don atlaituk tibantuk phelhsolhnak aven.

• Committee hruaitu (Chairman/Leader) ding nihcun committee hlan in tuan deuhah aphak hrimhrim awk asi. A committee hruaitubik atlai lengmang asi ahcun aralai dingmi caanah i thlahdahnak ah hman afawi te. Culawng si loin attihnung ngaimi pakhat cu azahumnak tiangin zeihmanhloah acanter khawh.

• Committee thawk ding caanteah thokpi khawh i zuam ding asi. Menber dang an ra cuahmah, avan phan dengmang tiin tlaihnuah athokpi lengmang hna asi ahcun member pawl thinlungah committee tlai poi tilonak aisem tawn ralrinawk ngai mi thil asi. Hibantuk ruang ahhin kumtluan in committee tikcu caanteah athokter kho tawn lo.

• Committee kal kho lo an um asi ahcun secretary sinah akal khawh lonak chan fiangtein achimh awk asi. Hruaitu sinah chim loin member sinah akalkhawh lonak chan cah men i ngaihtthat sawhsawh ding asi lo.

• Committee na tlai ding asi ahcun fiangtein na tlainak ding chan kha secretary sin na chimh awk asi fawn.

• Hruaitu nih agenda thawh dingin caan a hawn tikah, tthutbu zongin achim khawh ko ati lem lo ahcun dir cungin fiangtein chimh tawn ding asi fawn. Mah hi hruaitu pakhat le pakhat kan i hmaizahnak phunkhat zong asi.

• Kan ruahning chim fawn ttung lo, kan pawngkam ummi kan hawi le hehtiin rak ceihpi len tibantuk khi mipitling lo nunzia asi tihi kan theih attha.

• Committee memberah an in thim tikah nai remcaan lo sual asi ah siseh, na duhlonak lonak, na remcaan lonak na langhter ttung lo asi ahcun na biaceih mi le nan langrelmi cungah na ruah ning  chim ding na neih ve hrim awk zong asi ve fawn.  Kumtluan in therengvuaktlak bantukin akilkawmah tthu dingin committee member ah thim na si lo ti kha theih attha.

• Acaan ahcun committeenak hmun ahhin tluangtein bia i ruahkhawh peng zong asi vetawn lo, pakhat le pakhat van i khak deuh caan zong umpung asi ve ko, asinain kan theih ding mi cu committeenak hmun asi ti thei hi philh hrimhrim lo ding asi hleiah holhkam dawh lo, ngaih hahdam tein biachim le rel hramhram i zuam attha. Na hmai mi nih achimmi bia na duh lo zawng si maw, na eikhawh lo zawng ava si hmanhah, “Kei ka ruah ning ahcun ti loin, hitizawngin ka rakruat ve le....tbk hi holhkam dawh le ngainuam asi deuh tawn.

• Agenda member lakin achim cuahmah lioah Committee hruaitubik nih midang phusi, phusep tiin an rak chawnh tawnmi khi zohdawh lo ngai mi thil asi. Ralrin awk taktak asi mi thil asi.

• Committee cuahmah lioah kan pawngkam mi hna he thildang kong rak i ruah ziar heitibantuk, bianabiaah; (phone rak deh..tbk..). Ahleicein Pathian rian kan ttuannak hmun ko ahhin kan i ralrinawk taktak awk asi mi thil asi.

• Committee cuahmah lioah pawimawh ruangah chuahduak kan va duh asi hmanhah kan pawngkam mi sinah, kan haw le sinah kan chimhta awk asi.

• Na duh lo zawng deuh in bia an khiah asi hmanhah, na theihkhawh chungin hlawhtlinter kha na mawhphurhnak asi ti kha thei law, biachahnak pawmtu lakah nai tel ve ti kha thei butein hlawhtling dingin phaktawk tein thazaang chuahtu si khawh i zuam deuh.

• Committee kan dih hnuah kan committee minute cauk hi relta zungzal sisehlaw cucu duhthusambik asi. Kan biakhiahmi cungah kan mawhphurhnak tete pawl van theih tthan duhnak thinlung a um tawn. Kan committee lio si maw, asat seling caan lio teah remhherhmi tete a um si zongah fiangtein Committee kal pawl nih lungkhat tein kan pom mi ttial le remh kha ahim cem.

Note:Base on Whats-app chungta lawrkhawm

Mupi-Nun-Hi-Hlawhtlinnak-Caah-Zohchunh-Awktlakbak-Asi. (Rak rel ve te hmanh..!)

Mupi pawl hi kum (70) nak tam an dam kho. Asinabeltein, kum (70) tiang dam kho ding cun kum (30-40) karlakah duhthimnak namen lo asi mi harnak le tuarnak an i thim ahau....

An tin hriam le haartaktak pawl, an hmur zum le an thla khohtaktak pawl zong cu zungzal deih an rak si ve lo caah cuai le ziam caan an nei ve. Tin hriam thar, thlahmul thar khoh le ttha nei tthan kho ding cun harsatnak namen lo an tuarh hmaisat arak herh ve. Mahcu caan ahcun duhthim ding pahnih lawng a um cucu; pakhatnak ah thih asi lo ah, pahnihnak ahcun harsat zeimawcen tuar thlu hnuah kum tampi van dam tthan, mah cu pahnih cu duhthim ding aum.

Cuticun, Mupi cu thlangsannak bik lung hrekhrok le hriam lak ahcun a zuan ahau. Cu tlanghrap le lunghriam lak ahcun a tincu ava tlongh ahau. Culawng azarih fawn lo, athla khong le ttetneinuaih pawl cu thi berburh in cu hmun ahcun an hmurzum cun an phawi dih, an va zio dih ahau. Thilnuam le vatuah hiar cukmak mi thil cu an si lem lo. Atin le athla khoh taktak pawl a thlongh viar hnuah ahmur zum, nam bantuk hriam mi zong cu choi lakin, tlong lakin athin aherh fawn rih.  

Cubantukin atin, athla, a hmur athlongh viar hnu ahcun zuang kho loin thlatampi um ahau. Cuvialte an van corh hnu   ahcun afate bantukin thazaang thar in avan khat tthan i cuticun kumtampi a dam tthan kho. 

Hawidawt hlawhtlinnak hi;

=====================

Hawidawt hlawhtlinnak kan co khawhnak dingah kan ti lai maw, adangin kan van chim asi ahcun hlawhtling ding cun harsatnak namen lo, aphun phun kan ton, kan tuar hmaisat arak herh caan voitampi aum ve tawn, hmaichon ngam ding zongin thinlung in siseh, timhlamhnak fumfe le tthate kan neih zong hi abiapituk mi asi fawn. Culawng si loin hmailei panh in ke kan kar chinchin i, hmasawn kho ding cun kan titawn tthenkhat si hna seh, kan thinlungput, kan nunzia tampi zong kan kan tthinh, kan maktak a herh i kan tuah bal lomi thilpawl zong kan theih men lawng si loin atakin kan tuah zong hi abiapitukmi asi fawn.

Hlawhtling kho ding taktak hin cun aluan ciami kan thiltonmi le kan zaangdernak vialte siseh, kan  tikcu le caan pawl tiang zongin kan philh ngam aherh, thinlung chung muril in timhlamhnak fumfe le ttha kan neih i raltthatnak he kan hmai i arami singkhaw(Challenge)nak phunphun pawl hmachon ngam hi hlawhtlinnak caah thil ttangkai le poimawh taktak an si. 

By Abraham Mualchin

BIBLE-Biathli-Cheukhat-Pawl

1) Raithawinak tuah hmaisacemtu kha ho dah asi..?

= Noah [Gen 8:20]

2) Bible chungah Cherubim timi min alangh hmaisa cemnak cauk le bung le cang zeidah asi?

= Genesis cauk [Gen 3:24]

3) Bible chungah thalkhah thiam hmaisabikcemtu hodah asi?

=Ismael [Genesis 21:20]

4) Israel mivialte lakah hodah ai dawhcem..?

= Absalom [II Sam 14:25]

5) Bible ah va min langhmaisacem mi zeidah si?

= Langak [Gen 8:7]

6) Bib le chungah khuapi dirh hmaisatcemmi zeidah asi?

= Enok [Gen 4:17]

7) Voikhat biachimnak in piangthar tamcem mi cu hodah asi?

= Ninevi khua mipawl [John 4:11] (Minung 1, 20,000 nak tam an si)

8) Cheuhra cheukhat pe hmaisacemtu hodah asi?

= Abraham [Gen 14:20]

9) Bible ramah zawtnak theihlar deuh bik cem mi zeidah asi?

= Mitcawknak

10) Bible chungah Ruai kil hmaisa cem?

= Abraham Ruai ttheh [Gen 21:8]

11) Khristmas carol hla sa hmaisacem tu hodah asi?

= Van mipipawl [Luke 2:13]

12) Mithiruak thukho lo dingin tuah hmaisat cem mi ho dah asi?

= Jacob ruak [Gen 50:2]

13) Bible chungah lutan hmaisatcem mi hodah asi?

= Pharao chang tuahtu lubik [Gen 40:20]

14) Israel uktu hmaisacem hodah si?

= Othniel [Biaceihtu 3:9]

15) Europe ram chungah mi piangthar hmaisacemtu hodah asi?

= Ludi [Lamkaltu 16:14]

16) Vawleiah mitthawng hmaisacem hodah asi?

= Nimroda [Gen 10:8]

17) Khrihfabu nih missionary an thlah hmaisatcem mi hodah asi?

= Barnaba le Saul (Paul) [Lamkaltu 13:2]

18) Khrihfa Martyr hmaisacem hodah si?

= Stephen [Lamkaltu 7:60]

19) Judah miphun pawl an nithla rel ning thla hmaisacem zeidah asi?

= Abid thla [Exodus 13:4]

20) Apostle pawl lakah Martyr hmaisacem hodah asi?

= Jacob [Lamkaltu 12:2]

21) Bible chungah Music Instrument hmaisacem zeidah asi?

= Ttingtang [Gen 4:21]

22) Bible i ruahsur hmaisacem kha zeitik caanah dah asur?

= Tilet lioah [Gen 7:1-12]

23) Israel miphun lakah zungbunh bunh hmasacem hodah asi?

= Josep [Gen 41:42]

24) Bible ah Tikhur hmaisacem zeitikhur dah asi?

= Beer-lahairoi [Gen 16:14]

25) Pathian sinah thilpek hmaisa cem kha zeidah asi?

= Kain [Gen 4:3]

26) Pathian biaknak hmaisacem?

= Thawinak (maicam)

27) Nu lakah thilfir hmaisacemtu hodah asi?

= Rakili [Gen31:19]

28) Jesuh thawhtthannak kong ttial hmaisatcemnak?

= [ I Kor 1:5]

29) Israel ramchungah milem biaknak temple dirh hmaisacemnak hmun kha zeihmun dah asi?

= Sekem [ I Siang 12:25-34]

30) Bible chungah hmul aimet hmaisacemtu hodah asi?

= Josep [Gen 41:14]

31) Siangpahrang lakah nu siangpahrang um chun hodah asi?

= Deborah [Biaceihtu: 4:4]

32) Judah siangpahrang lakah nu umchun kha hodah asi?

= Athalia [II Siang 11:1ff]

33) Biakam hlunah “Pathian mi” timi hnuhnung cem kha ho dah asi?

= Igdalia [Jer 35:4]

34) Jesuh Khrih khuaruahhar thil tuahmi lakah thawngtthabia pali hna nih an ttial viarmi kha zei dah asi?

= Minung 5,000 rawldanghnak kawng 

35) Bible chungah phaisa Coin lang hmaisacem?

= Darik (Dairies) [ I Chro 29:7]

36) Judah phaisa hmecem or niamcem kha zeidah asi?

= Gera [Num 3:47]

37) Judah pawl an tahnak liancem kha zeidah asi?

= Talent

38) Nu hrinmi lakah miropi cem hodah asi?

= Baptisttu Johan [Matt 11:11, Luke 7:28]

39) Pa lakin nu chuak um chun hodah asi?

= Evi [Gen 2:21-23]

40) Bible chungah faphir nei hmaisacemtu hodah asi?

= Rebeka [Gen 25:24]

41) Bible chungah India langhnak um chun zei cauk dah asi?

= [Esther 1:1]

42) Bible chungah Tiva lang hmaisacem mi zeidah asi?

= Pison [Gen 2:11]

43) Bible tahnak i an hman hmaisacem mi zeidah asi

= Pe (Tahtthimhnak ah pekhat, pehnih tbk..) [Gen 6:15]

44) Minung satthil vulh mi lakah min lang hmaisacem mi cu zeidah si?

= Tuu [ Gen 12:15]

45) Pathian nih Egypt mipawl a hrem hnanak hmaisacem kha zeidah asi?

= Fatir thihnak [Exod 7:20]

46) Thilnung(rannung) lakah min lang tamcem zeidah si?

= Khaubawk

Biafim Var Theih Zungzal Awk tthatete Pawl

• Holhkam hi minung kan nunzia hawlolnak cem asi.

• Tangka, chaw le va nak in kan nungcang nih mi a tei deuh hna.

• Bawipa duh lo zawng asi lo ahcun thlacamnak nihhin phak khawh lonak angei lo.

• Jesuh Khrih kha fektein i zoh law, nangmah kha fiangtein nai hmu khawh lai. Nangmah nai zoh tthan asi ahcun Setan na hmuh lai.

• Na sinak set theifiangtu mi pakhat a um, mah cucu nangmah kha na si. Nangmah nakin an theifiangtu arak um rih fawn, cucu nangmah an SERSIAMTU asi.

• Vawleicungah asaucem le atawicem cu caan hi asi.

• Heh tiah nai nihsek tawnmi thil pawl cu na philh khawh men, asinain na lungthin kuai ko i nai ttahsek mipawl cu na philh kho lai lo.

• Hi vawleicung kan khualtlawnnak chuk le cho ahhin zumhtlak sinak pangparnak in  aidawhmi thil zeihmanh a um lo.

•Jesuh Khrih ngeih hi zungzal i ilawmh pengnak si loin harsat, lungretheih, tthanak ruam zongah hnangam tein um khawhnak nun tu khi asi deuh.

•Awnmawi na va tumthiam lo asi zongah thangtthatnak awn thawng hi midang caah awnmawi ngainuam tukmi asi ti hi philh hrimhrim hlah.

•Kan Pathian nih zeibantuk sual hmanh ngaihthiam khawh lomi angei lo kan hei ti ve ttawk tawn. Ngaihthiam khawh lomi pakhat angei; mah cu Amah zumh lonak sual hi asi. Zisuh nih misual hi zeitik hmanh ah alawm bal lo, asinabeltein sual ngaihchih in asin a panh phawt asi ahcun a ngaihthiam lai i a rak lawmh fawn lai. 

Simhnak tel loin sual kan theihnak hi aza loh, Pathian ngaihthiamnak co dingin Simhnak nun apawimawh.

Pathian um lo zumtu (Atheist) milar pawl nih an thih laiah an chimmi bia pawl:

Vawleicungah mizawnzai le mizaangfak umbik asi mi hna cu; Pathian a um lo titu pawl le a um a zum ko na in anawl a zulduh lomi, mah duhpok in khua asa mipawl hi an asi. Hika zawnah kan hmuh khawh mipawl cu PATHIAN um lo ti a zumtu ATHEIST milar minthangpipi pawl nih an thih laiah Pathian aumzia an phuan. Kan Pathian hi anungmi Pathian asi i zeizong vialte sersiamtu cungnungbik Bawipa PATHIAN cu asi. (Anih cu ahramthok le adonghnak taktak cu arak si...)

• Thomas Payne: “Ka ttih, Pathian ka um pi ko. Pathian a um lo timi ka ttialnak cauk ‘The Age Reason’ kha rak cuah lo seh law ka va ti hringhran dah! Zisuh ka hnangam ter ding hngakchia tal na ka pe kho hnga maw...!”

• Caesar Borgia: “Zeipoh ka duhherh thil vialte ka ngeih dih hna, asinain ka thi lai i, hnangamnak timi hrimhrim zeihmanh ka nei fawn lo. Ka kalnak ding hi ava mui hringhran dah!”

• Thomas Hobbs: “Thil si ko van sisehlaw, nikhat tein caan kai tuah hnga i, felfai tein caldomh in kai ruat tthan hnga...!”

• Sir Thomas Scott: “Mah hi dinhmun ka umbak hin Pathian a um timi hi ka theih..! Asinain caan a um fawn ti lo...!!”

• Voltaire: “Hnung ka chit mi Pathian nihcun a hnung aka chittak ve cang..!! Thlaruk tetal van dam kho tthan ning law aw..!! Ka neih vialte zong acaah ka pek vair cang hnga..!!”

• Robert Ingersoll: “Bawipa, ka thlarau hi khamh tuah, hi hellram lak ta hi..!!”

• David Hume: “Ka kang cuahmah, ka ral thlu deng cang..!!!”

• Sir Francis Newpost: “Pathian le hellram a um lo timi hi chim ti hlah u, a um. Cukha hmun ahcun ka tolh cuahmah lio asi!!

Note: Unau voitampi cu nang le kei zong Khrih hnungzultu tiin kan vai chal ve si tawn kaw, kan nih cu an nak cun tlawmte kan danglam deuhnak pakhat te a um, mahcucu; Pathian a um, hellram zong aum timi zumtu kan si, asinain Bawipa nih tuahding, zulh ding akan timi kan tuah kan zulh lo i, dawngdah ngangin kan nun kan khawhral sawhsawh asi ahcun minute khat te caan um sehlaw cu aw tiah vanzaangin a au akio mi kan si ve ko lai. Adongh tiang tuar hramhramtu lawng nih khamhnak laksawng cu hmuh khawh asi lai.

PERGAMUM-Khua-Khrihfabu-Sin-Cakuat-(Biathlam 2:12-17)

Pergamum timi hi Musia ram khuapi asi i, tu hnu ahcun Turkey ramchungah ai huam dih cang tuchan ahcun Bergama timi hmun khi asi tiah chim asi. Pergamum khuapi cu tipi umnak hmun in meng (15) tluk i hlami ‘Caicus’ tipi kamah ummi asi. Greek chan lio thok in mah hi khua hi khua minthang cia arak si lawng si loin Greek khuapi lakah ai dawh lei cempawl arak si ve fawn. Tlangpang deuh hrapah tlakmi khuapi asi i apumpuluk hin Greek miphun pawl ruahmannak(timtuahnak) tthatzia langhtertu ti zong in kan chimh khawh lai cu.

• Hi khualipi chungah hin Siangpahrang (Eumenes-II) timi nihcun (Library) ropi taktak, maktara arak dirh. Zukkhernak sianginn a um fawn, an tangka laknak hrambik cu (Silver cawh, satthil vulh le savun puantthit le cattialnak caah savun siam) pawl hi an si hna. “Setan bawitthutdan (Setan’s throne) tihin milem biaknak hmunpi asi zia, Kaisar biaknak hmun asi zia le Rome cozah Siangpahrang lubik (Augusta) biaknak hmun asinak pawl chimfiang hau loin alangter ti ka theih khawh.

• Khrihfabu dang ca akuat bantuk thotho in, hikahmun zawn i ca vankuattu cu Pathian asi zia fianter dingah “Vainam kap hnih hriam neitu” tiin a van i chal i, vainam hriamtaktak hibantuk an chan lio ahcun raldonakah an hriamhrei tthataktak mipawl laki pakhat arak si ve. Curalthuam tthataktak neitu cu amah (Pathian) asi zia avan fianter ta. Khrihfabu dang cakuat bantuk tthiamtthiam in (Pergamum) khua zong hi achimh duhmitak achim hlanah karlakteah duak tiin a vanfak ta, “Setan nih a bawitthutdan achiahnak hmuin asi kha ka hngalh....na ka zumhnak zong na phatsan hlei lo’. Setan zanlennak, hmun le ram pawl hi avakau dah mu!*********

Tuchan kan Khrihfabu ramchung zong ahhin azalentuk cang ko lo hme maw titluk khin a um cang. Tuchan Pathian si ko lo hme maw kan timi tampipi pawl hna hi (Setan aw) an rak si ziar kho men ko da kaw?

• Vawleicung mithmuhnak in khuaruahhar tlukin ropi, cangkang kan Biakinn ropi taktak pawl siseh achung bung le rua sound system maktarara pawl siseh thilmanfak taktak pawl in kan ttamh, kan moihnak pawl vailte hi kan biak Pathiannakin kan ngai pawimawh deuh sual asi ahcun (Setan hmunkhuarnak le bawinak ram hmun) ah kan ser ko lai. Kan mah le bulpak cio hi van i zoh tthan usihlaw, milem biaknak hmun, Pathian duhloh zawng tuahnakah zeitluk khin dah hmun ahei luah vetawn hnga mu? Nifatin in kan mah duhzawng le herhmi tuahnakah kan caanttha vialte hi kan hman tawn hei si kaw, hibantuk thilpawl hi (Helram) zalamah akan nawrliamtu zong maw an hei si te mu?

“Maw zumtu hoset hi dah na nun hruaitu cu asi, hodah na nunah bawibik asi tawn?” Mah hi ca na rel cuahmah lio zongah hin rak ruat ve hmanh, nanun ah khan zeithil nih dah hmun aluahtamcem? Setan caah  hmun na onhtuk sual maw?

• Ka caah zumhtlak (Antipas) an thah lio zongah khan na zumhnak cu na tthialtak hlei lo ati. (Pergamum) Khrihfabu hi an zumhnak avafek hringhran dah! Greek holh in (Martus timi cu theipitu, asi loah zumhtlak le Martar) tinak asi. Zumtu hmaisa pawl nih khan Jesuh Khrih theihpitu si le Martar si kha pehtlaihnak an nei tiin an ruah. Zisuh Khrih hnung kan zulhnak lamah hin amah akan hlattertu le kan zumhnak akan hnungchittertu thil hi avatam hringhran dah! (Antipas) kha thah arak si, midang zong kha Zisuh Khrih hnung an chittak lo ahcun thah ve ding hmabak i an um lio ahkhan thihngamh in Zisuh kha fektein an rak i tlaih i, Acaah zumhtlak in an um ti kha Pathian nih atheih zungzal hna.

Kan nih zong Khrih kan zulhnak lamtluian ahhin harsatnak nepnawi aphunphun nih kan nunah thlichia hranh bang akan hranh caan aum vet awn, tuforhnak kan hmaikaah tongtham khawte ah an um zungzal fawn. Hibantuk dinhmun avan phak zongah acaah zumhtlaktein kan um i, acaah Martar zong huam in amah kan ttanh phot i alam kan ttan phot asi ahcun kan harsatnak le kan buainak vialte zong hi akan theih zungzal, zeitikhmanh ah aphilh bal lai lo.

• (Pergamum) Khrihfabu hi acaah zumhtlak an sinak afak hna lioah alung an tlingzaan loh ti cu aholhkam hin kan hmuh khawh. An Khrihfabu chungah cawnpiaknak sual nasatuk in avan luhtikah cu cawnpiaknak van luhpitu cu (Nikolas) le ahnungzultu pawl an si. Nikolas hi Khrihfabu hmaisa lakah Upa pasarih laki thimmi Judah miphun lakin Khrihfa hruaitu hmaisa asi. Church father laki pakhat asi mi (Irenius) nih attialmi acauk ahcun Khrihfa Upa pasarih chungah aitel ve mi (Nikolas) cu cawnpiaknak hmanlo chungah apeng diam ati. 

• (Tertulian) zong nih achim ve mi cu, “hurnak le tisa nuamcennak leiah akal” ati fawn. (Clement) hitihin achim ve fawn rih, “Nikolas le azultu pawl cu mehehhur bantuk (Lascivious goats) an si” tiah ati. Tulio kan chan zongah hin cawnpiak danglam maktaktak pawl an leng cuahmah ko, zeiti va um zongah poi tilem lonak nun tibantuk, nupa sinak zeirellonak heitibantuk hin mikip thinlungah fektukin hram athlak thluahmah cang. Mah le bulpak nung  cio zong hi buaithlak aitimi kan tam ko cang. 

(Nikolas) cawnpiaknak ahhin Pathiandawtnak zaangfahnak (mercy) timi hi ahleiluattukin an i lak riangmang i, Azaangfahnak tangah cun milem biak zong poi lo, nupa sinak zong duhpoh i hman zong hi apoi lo, athiang viar an ti(William Macdonald Commentary). Milem biaknak ka van titikah biakam hlun ahcun Israel  pawl nih Pathian si lomi pathian dang an biak mipawl, serchom pathian, an biak ning pawl kan hmuh khawh, Biakam Thar ahcun milem biak hi khuachia biaknak phunkhat ruah asi.

Zumtu tthenkhat lak zongah hin milem cu nunnak anei lo ti theih ko bu zongi milen biatu pawl he i hawikomh zong poitinak nei lem lo,  an lak i vatthut va to ve riangmang i an i thawinak thlai siseh, buh le sa va ei zong poi vatinak va nei lem lo, mah le mah vaithurhhnawmh mi kan um tawn. Cuthil lak ahcun Khrih hnungzultu Paul nihcun i ralring dingin duhthawhset tein akan cah mi asi. (1 Kor 8:4, 10:14).

• Tuchan vanti tthan ko rih usih, kan chantiluan hi faruahthawh bangin acahtukah hin achuk le cho ah thlukmathlak loin akan thui thluahmah ko. Zumtu nunah hin biatak nun azawr, dawngdahnak nun cu tisuar bangin aliam thluahmah cang ti usihlaw kan chim sual lem lai lo dah! Milem biatu lak zongah siaremhuarin Kan tthu Kan to kho cang, an lakah kan nun hi i ralring khun ding tu khi kan si. Milen hmaiah vakun kher, khup vaibil kher lo zongah hin ahuapzau zawngin van chim ko usihlaw, Asersiamtu nakin asersiammi kan ngai pawimawhnak vialte hi milem biaknak phunkhat asi kho ve hnga lo maw? 

• Pathian duhzawng kan kaltak riangmang i, aduhlo zawng lam kan zulhhrimnak pawl, abiathiang relnakin social media kan buaipi tuknak vialte hna hi milem kan biaknak cikhat asi kho ve tthiam tthiam hnga lo maw? Hi vawleicung ticun akautuk rih kan kiang le kap te hmanh hi van cuan usihlaw, nupa sinak zalentuk, uakcuaktuk hmannak pawl hna hi phehthu lo te cun kan chantiluan nihhin arauh hlanah Khrihfabu chung zongah atlirh in akan tlirh te lai. Sualnak tthangcho caktuk caktukmi chungah kan i paih thluahmah cang ruang zongah asi ttheu lai dah tlangval/nungak hnahkhat zong nih Pathian hmaika le minung hmaikaah biakamnak set nei in chungkhar ser timhnak zong azawt thluahmah cang fawn.

Khrihfabu chungah hruaitu upa, lutlai zeimawzat zong nupa sinak leiah ai thiarfilim tuk lomi zeimawzat poisat nei lem lomi an um lai loh tihi ho dah achimngam ti? Cutlukin chanchia mi karlakah alengmi kan si cang. Hibantuk sualnak phunphun pawl hi zamtak, hnungchittak hi Pathian nih aduhcemmi cu asi. Cu sualnak kan simh duh lo ahcun Amah thengte van ra in, ahriamtukmi Avainam i kentahrat in amah cinfel, celek hi aduh! Sualnak khurchungah hi vawlei nuamcennak le diriamnak pawl cu kan nunah avurh in kan i vurh  i, aduhlo zawngin chaw le va kan i hui duhnak thinlung vialte Pathian nih afihtuk hringhran cang. Hivialte hi kan simh lo asi ahcun kan cungah zaangfahnak nei loin avainam acelek sual lai ti hi aphan umtuk hringhran dah!

• Hmuhkhawh mi Khrihfabu le Akhrihfabu pawl hi Pathian nih arfanote bantukin ahuhphenh mi le aawp mi kan si. Tiborhbang asiang lo, amitnote bantukin avenmi kan si. Aduhning bantuktein athianthlimnak ttawmpitu kan si bantukin chunglei in siseh, lenglei in siseh kan nun ruum nguaimaiin akan tuah tawntu thil vialte hi kan ralthuam tthabik vainam kaphnih hriammi bantuk Pathianbia hmangin kan rak hmeh leng langmang ahau.

• Kan sual pawl kan i ngaihchiah i, aduhlo zawng thil kan tuah tawnmi pawl kan maktak phot asi ahcun kan PATHIAN nihcun laksawng sunglawitaktak pek dingin akan kamh. Culaksawng cu “Teitu asi mi hna cu thuhmi manna changreu kha tlawmpal in ka pek hna lai. Cun lungrang zong pakhat cio in  ka pek hna lai i lung cungah cun acotu cio lawng nih a sullam an hngalhmi minthar kha an i ttial cio,” tiah ati.

Hi vawleicung tlik kan i zuamnak lamah hin asunglawituk mi laksawng (VANRAM SUNGLAWI) kan co khawhnak hnga (TICKET/PASSPORT) hlawh ding aum ti hi kan theih aherh fawn. Paul nih achim bangin thlacamnak he hramhram nun kan neih aherh tuk fawn. Cubantuk minung pawl sin ahcun asunglawituk mi laksawng zungzal nunnak cu pek an si lai. Mizo hlaphuahtu nihcun, “Vanram panh in kan kal laiin chumte alo zing tthina, mahse kan kalpel hun chuanin thim leh thawpik akiangang” ati...Aw cuni cu caan phak ding cu ka vaihngahhlap hringhran dah! 

PATHIAN salpa John bantukin...Amen- Bawipa ra ko cang tingamtu si dingin abiathiang athar in nan nunah in thlawchuah ko seh.