Tuesday, August 05, 2014

VAWILEI CUNG MISSIONARIES MIHRATKHAWKHENG (10) PAWL

Biahmait'hi:
He vawlei cungah hin abikin Christian, zumtu chungah Missonareis miropi, mi minthang relcawk lo ding tiangin an um hna, cuhna lakah cun missionaries mihratkhawkheng zual deuh pa(10) pawl van zoh ta hna usih..

1).William Carey (1761-1834)
William Carey hi chanthar missions pabik ti i theihlarmi a si. Carey cu Mirang ram in India ah missionary kalmi a si i, holh, ca t’ial  le ca-namh pawl hi a thiamhleice mi a si. Holh phunphun in Bible zeimawzet arak leh fawn.Carey cu bukedenh  tuahtu(shoemaker) a si lioah  nunthar nei in England Church ah a ṭhanglian mi arak si. Nehhnu ahcun Baptist ah a um i India ramah Baptist missionary in a kal. Amah tein Latin, Hebrew le Greek pawl cu a cawn. Baptist Missionary Society a dirh, cuticun mi thinlung atei in, alak ngai hna, cuticun Pathian riant’uan cu aithawk i, heh tiah aphak khawh chungin Pathian ram kauhnak caah tiin a nunnak  tiangin INDIA RAM ah cun a luphun in Bawipa riant’uantu asi. 

2).Adoniram Judson (1788-1850)
Judson hi Baptist missionary a si i chaklam American Protestant  i  ahmaisabik kawlram i thlahmi missionary a rak si. Missionary hmaisa pawl bantuk in cauk let(translate) le Church dirhkhawh nak ding lei i heh tiah thi le thau he riant’uan tu arak si. India ah  mahte i, i uk khawknak Bible sianginn (Congregationalist) ah a rak kal, Bible tampi a cawhleh hnuah  Baptist doctrine hi Bible he a rak i kaih/rem bik tiin a rak ruah. India i Western dotupawl ruangah kawlram ah a kal.Ahmaisabik zumtu mi 18 a ngah khawh nak ding hrangah kum 12 can a hmang. A thih tiangah Church 100 a dirh i, minung 8,000 renglo a nei. Kawlram Baptist Bu pawlin “Judson Day” tiin kumtin upatsunlawihnak caan a hmang tawn, tutiangin. 

3).David Livingstone (1813-1873)
David Livingstone hi London Missionary Society i sii lam missionary a rak si. Scotland ah 1813 kumah a chuak, sihmanhseh hlathlaitu le Sibawi a si bantuk in a can tam u  cu Africa ram ah a hmang. Livingstone cu science lei le thilumcia a theihnak pawl hmangin Chaklei Africa pawl i  ram hmanthlak suainakah tampi a bawmh hna. Livingstone cu a umnak hmunah saupi a um bal lo. Hmun dangdang ah khual tlawng in nehhnu(amah hnu) i missionaries ra ding pawl hrangah Africa pumpi i ram hmanthlak heh tiah cuti lei cun t’an a rak la mi le atalent sunglawi tuk i Bawipa ca i a nun arak hmangtu asi. Livingstone cu missionary ropi bik lak i  mi pakhat a si tiin ruah a si i, Pathian nih  a nun cu sunglawi ngaiin a hman i Thawngt’habia meifar vanpiaktu le  Thangt'habia kutka hawn nak hrang i mit’angkai tuk mi a rak si fawn.

4).Gorge Muller (1805-1898)
Muller hi thlacam nun neitu ti i,  theihlar mi arak si ve, cucun anih hi  nu le pa nei lo (orphanages) cawmnak thawktu le leicung pumpi ah missionaries a herh zia theitu le ralt’ha ngaiin tlangaupitu a si. A nun chungah England i nu le pa neilo  cawmnak tangah hngakchia 10,000 pawl hi  cu anmah zohkhenhnak tangi  ṭhanglian mi an si. “Faith missions” i ai timhmi tlamtlin tertu  hmanrua pakhat a si i,  mah hi  cu biaknak lei i mi bomhnak  siloin, pulpak le Bu  nih mi bawmnak thawngin a si.Anih hi zeitik hmanh ah a minung hawi sinah bomhnak a hal bal lo mi asi. Bawipa zumhngam nak tuin minung sinah bomh duhnak thinlung aneih ter timi hi fekte le t’hawngngai i ai thleihtu asi, a zumtu asi . 

5).Hudson Taylor (1832-1905)
Hudson Taylor cu a missionary ṭ’uannak China ah kum 50 nak tam a can a hmang i China nunphung a zoh tik hna ah upat tlak asi tiah a chim.Hudson Taylor cu mizaw  tuamhlawm (physician) a rak cawng i  sibawi, evangelist le caleh lei  pawl cu China ah a ṭuan. Sii thu le hla  ruangah England a kir can zongah  a calei rianṭuan cu a pehzulh peng thotho.A nun chungah mi 100 cu missionaries volunteer tu ding a hmuh khawh hna. Hudson Taylor i nun le tuanbia  hin tulai missionaries  pawl hrangah zohchunh tlak, tette t’hatuk mi a kan chiahtak. 

6).Jonathan Gofrth (1859-1936)
Jonathan Goforth le a nupi cu nunphung missionaries bantuk in 1888 ah China ah an va kal. Sihmanhsehlaw, can tawite chung  Evangelist bantuk in  um a herh zia an hmuh ruangah hmunkhat lawng i  mission hmun khuar nak cu tiah China ram hmuntin heh tiah Thangt’habia  achim. Hmun tin ah bomh herhmi pawl bawm pah in, zumtupawl hehtiah thazang pe in cuticun can arak hmang.

7).Amy Carmichael (1867-1951)
Amy Carmichael cu Irish missionary a si i India ram ah kum 56 chung voikah te hmanh  inn tlung lo in Pathian riant’uantu anunnak  petu  a si. A hramthawk  a raint’uan mi cu, India chaklei ram i  nu le pa nei lo pawl khurawmh  a si. A nih hi nu  a si  nain China i missionaries a herhzia Hudson Taylor nih a rak chim hnu mi thinlung la ngai i van chim chawngtu, van chimchaptu asi. China Inland Mission (Taylor’s missionary group) he missionary si kho  dingin a hal nain  a (cianmazi)lei  a ṭ’hat lo ruangah a tlinh  t’han lo. A nun neta lam kum 20 chung cu ngandam lo ngaiin cu tic un can a hmang.

8).Nate Saint (1923-1956)
Missionary Aviation Fellowship (MAF) i vanlong mawngtu a si bantukin Nate Saint nih  cun India Waodani (or Auca) miphun he Ecuador ah pehtlaihnak tuah in a bawmh hna. Nehnu ahcun a mah le a hawile pawl cu cu miphun Thawngt’ha chimh nak ah thah an rak si.Zei asi zongah  Nate i  naunu le midang, cuni i thah a tuartu  nupi pawl nih an i  zuamnak ruangah Indian Auca miphun cu Pathian theitu miphun ah an  van i  cang. Nate Saint i  nun cantawite chungah hin harsatnak, mangbang, vansannak le beidonghnnak pawl  he  a can cu hmang ko hman sehlaw Pathian nih a hrangahi tinh mi, arak nei. A tuarnak siseh, harsatnak le ai zuamnak ruangah miphun pakhat nih cun nehhnu ah Pathian anvann theih hlei ah zei harsat nak a phunphunkan rak tuar tawn mi zong hi a min sunlawinak arak si deuh.

9).Jim Elliot (1927-1956)
Jim Elliot hi a nun hramthawk ka lei in  Bible a cawng i a nun hruaitu ah a hman. India Waodani (asilole Auca) pawl kut i Nate Saint le midang missionary pawl i  thih ning pawl zong atheih peng ko. Khuaruahhar harsatnak he thah an rak si ko nain, a theithlai ve thung cu hi pawl an nupi le pawl  hmangin an mah rak thattu sin i, Thawngt’habia an theih khawhnak ding hrangah an thinlung innka arak  hawn piak hna. Jim Elliot nih arak chim t’heu mi cu “mi pakhat nih a thlau khawh lo mi thil biapi ngah khawhnak hrang a  zohkhenh kho lo mi thil petu si hi hruh rian asi tiah ati.

10).Eric Liddell (1902-1945)
Eric Liddell 1980 i Chariots of Fire timi  (film) thawkkhan  theih lar ngaimi a si. Himi (film)nih  cun Olympic zuamnak i  tli zungzaltu nun hi a rak khihhmuhmi duhmi asi. Liddell cu Chaklei China i missionary innchungkhar i a chuak mi arak si. A nu le pa hi Lodon Missionary Society Scottish ah missionaries an si. China ah a chuak ko nain a sianginnkainak cu Scotland ah a si. Sianginn a dih hnu le Olympic i lente ai celh  hnu 1925 ah China ah missionary  rianṭuan  dingin a kir. Pathian riant’uantu asi hlei ah sianginn lei ca chimtu zong asi. 1941 ah ramla tu  Japan pawl an rat ruangah British kumpi nih cun China chuahtan dingin a fial. Cuticun Liddell ih nupi le a fa le pawl cu an umnak Canada ah an kir t’han. Eric cu siizung riant’uan dingah a naupa he an van tang.. 1943 ah Liddell  cu Japan pawl nih cun  thawng an van  thlak, asinain hngakchia cachim le Pathian biachimh cu ai dinduh hlei lo.
Mr. Liddell cu thluak lei damlonak he Weihsien Internment Camp ah February 21, 1945 ah a rian at’uan piak zungzal mi a van PATHIAN sinah  ai din ve

.
BIADONGHNAK:
A cung i kan hmuh mi JESUH KHRIH ralkap zohchunh awktlak ngai asi mi an keneh pawl van zoh hin, zeitluk in dah an nun a neitu AMAH BAWIPA JESUH nun an neih zia le an i nunpi nun pawl van zoh ah cun, an neih thiamthil  tampi cu atu i nang le kei neih mi lak ai tel mi tampi a um ve. An nih nih cun an chuahnak khawpi le hmun nuam taktak ah zalawng le thanuam, lungrethei lo te i khuasa kho mi an si viar ko hna, zeiruangah dah hi tluk in CUNG PATHIAN riant’uan dingin an  nunnak an pek hawh bik, zeibantuk nun hi hla an neih bik, an nun can, an tuaht’uannak, an kehpawl hi kan van zoh hna ah cun t’hen khat pawl cu capar t’ialthiam, zungthiam nak an neih mi pawl hmanh in an ni tin khawsak nak ai cawm khotuk ding an si lio ah, an zungthiam nak Bawipa ramkauh nak ah si seh ti nun an neih, na hrang le k ahranh ah zohchunh hi an tlak tuk hringhren dah, nang le kei nih teh BAWIPA hrangah ,  A sunlawinak tiin zeidah kan zungthiamnak pawl kan hman mi um ve van i check hnik u sih, zei chen hla BAWIPA hrangah, zeitluk hla BAWIPA hrangah kan i hman ve kan i pek ve, an riantuan nak nih hin, nang le kei kan nun ning le A rian kan t’uanning a kan CHALLENGE ve,, na zungthiam nak, na thiammi kha zahpi lo tein A min sunlawi nak ah tiin kan hmang velai lo maw, Aram kauhnak ah tiin an nun nak an liam i, cunih cun zumtu miphuan ah an van i cang, tuni ah Zumtu nang le kei nih kan mipum in Bawipa hrangah Martyr tu kan va si lo hmanh ah hi an nun nak nih a kan chimh duh mi, na neih chun na thiamthil in Bawipa ramhrangah , a ram kauh nakah t ii, mi nehsawh, zohdeu mi kan si zong ah, hnung tolh u sih, Bawipa ram caah voi zetzat dah na mualpho ve tawn, na tuar vet awn? Cathiang nih cun vawilei mi hna hmai i a ka t’anh lo mi cu van i ka PA hmai ah ka t’anh ve han lai lo, tiah kan hmuh khah, Zisuh na t’anh kan zahpi asiah cun van ka phak tikah Bawipa nih a kan zahpi ve lai.

10 famous Christian Missionariesz" Behchan in a remcan ning i van leh mi asi. Cafang  palhnak tete a um kho men, reltu pawl nan theihthiam nak kan hal hna.

No comments:

Post a Comment