DAWTNAK TIMI CU NAWLNGAIHNAK NIH A ZULH

John. 15:10

I.(A).Dawtnak ti mi cu (Tanlight (magnet) bantuk asi.

a).Dwtnak ti mi (Love) John 15:10 nak hi Greek holh in lehlinmi ah (agape) a si i tang hma sial nak nun a nei lo mi dawtnak a si i cu dawtnak cun mi nih  an herh mi a theih i  a hawl leh lam.

b).Khrih nih cun kan ral pawl dawt ding in a kan duh (agapaoe) (Matt. 5:44,Luke 6:27,35). An mah he i t’hen  i  a dang teiin umter a kan duh piak lo, a mah zongnih a dotu pawl le a huatu pawl a zamtak bal hna  lo.

c).Mi dang an herh  nak hmuhpi le theihpi dingah  a kan duh, A mah zong nih kan sinak sual lak in bomh kan herh zia a kan theihter fawn. 

d).Nangmah kha mipilak ah mikhual deuh (mithar deuh) na si hmanah an herhnak i na herh ve bantuk in dawtkhawh i zuam ve hna.

B. Holh hram Greek i ‘agape’ ti mi in ‘philia’, ti hi avanra i cucu “friendship” hawile dawtnak timi asi. Cu zong cu atlangpi in dawtnak tiin chimkhawh asi t’hiamt’hiam. 

1). Hi dawtnak hi cu Pakhat le pakhat i pehthleihnak  ah a tlang piin hman deuh tawnmi  a si. Bianabia ah mi pahnih  nih an duh zawng ai lawh tikah hawittha ah an cang. A tamcem ahcun hawile duhning i lawh le sinak i lawh nak in hawittha sinak afehter tawn. A sinain Bawipa nih zum lo tupawl he i komh i an tuahmi poh tuah a kan fial bal lo. Cu nakin an mah he hngawngkawl bat tlang lo ding in a kan chimh. A kan fialmi taktak cu Pathianbia bantuk tein JESUH sin i hruai tu kha asi deuh. (2 Cor. 6:14)

C. Dawtnak a kalh tu dawtnak cu “eroes” mah t’ang hmasial nak , tisa cakhiarnak thil pa khatkhat asi lo le mi pakhat    sin i cakhiarnak sual asi. Ruang um lo Pathian dawt nak hi minung sin i a phak tiah pakhat le pakhat hrangah t’hatnak le deihnak phak tertu arak si. 

Eroes timi dawtnak hi cu nuamhnak menah men men khi asi, nuamhnak taktak aphakter kho bal lo mi dawtnak asi. Tisa cakhairnak hrikthlak nak men ah a si. I neihnak sual a si i a donghnak ah i t’hen nak asi tawn. zeiruangah tiah cun i duhnak taktak a um lo hlei ah dawtnak taktak i, i cohlan a um ve lo.  

1). Hi  eroes holhfang  tehibiakamthar ah a um lem lo.

D. Tanleih nih ai lo lo mi anu le apa (opposite) an i  hip bantuk in a thianghlim mi Pathian zongnih  misual pawl a sinnah a kan  hip ve.

II. Bawipa Pathian nih Jesuh Khrih sinah dawtnak a karh zaiter bantuk in cu dawtnak cu kan sin zongah  Khrih  hmangin a karhzai ter ve.

A. A dawtnak  athuk le a t’hatzia cu a sunglawi tuk hringhren mi, neihchun fapa ah a langh ter, cu duhdawtnak man sunglawi tuk mi cun  fapa Jesuh Khrih nih  kan hrangah rian a kan t’uan piak i  a mai hngete pakhat ah a kan can ter.

B. Cu cu zeibantuk dawtnak dah a si?

1). Jesuh Khrih nih tuarnak le thihnak  hrial lo in A kan dawtnak cu a si. Kan nih a dawtnak cotu nih hin teh  zeitiang hi hla  kan nunnak ah a langh ve tawn?

2). Fapa Jesuh khrih nih thihnak lak in zungzal  nunnak pek hi Pathian nih aitimh mi dawtnak cu a si.

3). Pa Pathian dawtnak t’uanvo hlenchuak lo i um a si lo i, zumhtlak sinak tu hi a si. Pa le fapa karlak ah khin hmuitinh mi felfai, nemhngeh mi a rak um ruangah a si.

C. Cu tluk cun kan dawt ve John. 15:9

Pa le fapa karlak i dawtnak nak in sangdeuh  dawtnak sang chin a um kho  lo; dawtnak lawng i pek tibantuk a um kho lo, curuangah fapa a hohcaah, an i  timhnak le lungrualnak tlamtling  ruangah dawtnak in fapa cu pek kan si. Pa le fa duhdawtnak hi kawikom dawtnak nak in a sang khun deuh.

D. Dawtnak timi um zia cu

1).Bawipa nih a kan dawt bantuk in kei zongnih kan dawt ve, Pa le fapa karlak I timhlamh nak  le pumkhat sinak zia langh ternak siseh, pumpek nak leiah siseh, cangvaihnak hi a thuk bikmi dawtnak a si.

2).Hi cu tuanbia thok in dawtnak asi ruangah le namhngeh mi asi caah a ho hmanh nih athleng kho lo. Kan pawngkam um ning men i um khawh asi lo, dawtnak cu tuarnak zong ahrial kho lo, cu harsat hmun cun luatter tu khi a si deuh.

III.   Nawlngaihnak cu dawtnak cohlan nak hman mi asi 

A.A ho poh nih adawtmi  nih cun a dawtu cu adawt ve awk asi

B.Ka dawtnak hi zul zungzal 

C.Pathian nawlbia ngaihnak cun Pathian he i pehthleihnak a fehtertu a si.

D.Nawlngaihnak cu Pathian dawtnak chung i umtertu biatli sunglawi tuk mi asi.

HNUNLEI, HMAI LEI, TUNI KHUARUAH NING

Kan pi le pu pawl nih arak chim bangin“ Liamcia mi thi ruah ah lunga aleng, hmailei can ruah le lung adong an rak ti. Tuchun kan dinhmun I ai lawm khotu si hi at’hacem mi asi ko Hi biae hi a t’ha nan ti ve cio lai dah tiah ka ruah kan Pathian bia he zong ai kaihtuk ka ti. Cun "Hnunglei Zubui meican, hmailam sau deuh an rak ti. Zeitin hnunglei thi kan ruah lai I zeitin hmailei thil caah khua kan khan lai ti hi tawlpal te in zohkhawh van i zuam hna u sih.

1. A lungleng zong i khuahruahnak

Hi vawlei asi bantuk in kan duh maw duh lo zong ah a canah hin cun ruahlo piin kan nunah liamcia mi thil van ruah le an zuun  ngai in ruahnak thinlung avan phan tawn,  cutin kan hrangah san atlai theng lemlo mi ah khin  heh tiah ruat in kan can kan hman chel a um. Zei vantuah poh zongah aliamcia mi thil pawl nih kan nunnak ah hma an khuar tawn caah kan ruah ning bantuk in le kan zumhning kan i tinhning bantuk in kan si khawh lo can a um tawn, khuptthi le lenrual hawi van ruah can zongah lunglomhnak taktak a um hlei fawn loh, vawilei cungah zei ka tuah zongah hlawtlinnak hi a um pek lai loh, ti ruahnak, mah le mah i zoh niamnak in kan ralpa Setan nih hriamhrei ah a van hman tawn cu caah zumtu mi hna kan hrangah cun aliamcia mi thil heh ti i ruah le can pek hi arem lo tuk mi le ai kaih lo tuk mi thil asi, curuangah cun PAUL nih achim bantuk in hnulei thil vialte cu kal takin hmailei thil tuah ruahnak chia u sih tiah a kan ti mi kha zumtu kan nih nih kan theih awk asi, Aliamcia mi thil pawl vialte lak ah kan i hlawk piding mi si maw, at'ha mi chunte lawng hi kan i lak ding mi an si. Laimcia mi thilruah hi zumtuk hna kan hrangah attha mi nak hmanh in kan nun a cah lo tertu thil hi atam duh ngai tawn, Curuangah lungleng zawng i liamcia thil ruah hi zumtu nun he ai rem lo ngai mi thi asi.

2.Lung retheih zong i hmailei khuaruahnak

Hmailei khua kan ruahnak ah a chia lei lawng van phan ding pungsan in kan ruah nak kan chiah ti ah cun lungdongh chum khuazing nih kan nun cu um awk hngal loin a kan tuah tawn. A t’hen le bang nih hi cun nikhat hnu nikhat ka upa deuhdeuh ka thihni a nai deuhdeuh ti thei ko nain, thihngam nak nun a nei lo tu hrang le bangah cun lung retheih le beidongh  hi  a zual. Innchungkhar khausak timtuah nak ah sum le pai van neih lo hei ti bantuk, minih cun khualtlawn nak zin an nei kan nih bel zeihmanh nei lo i hi ti  i kan um cu ti i  khuahruahnak  a phunphun, ruah lo tiang i van ruah zong khi a olte mi arak singai ve ko. Lung reithei vansang i cal domh  i khua van zong hi arak si kho mi thil asi ngai ko. Zeipoh ah hin Jesuh kan nunah ai phum hmaisat loah hin cun, hmailei a ceu zong i khuaruah hi arak hartuk tawn. Curuangah Jesuh hi kan nun lailo cemah hin rak i phum hmaisa seh.

3.Teitu JESUH he hmailei hrang khaukhannak

Kan nunnak  neitu, theifiangtu hrangah cun hmuh khawh lo lunglomhnak cu a rak um ve ko, Co rilo, neih-rihlo tupawl nih hmailei hrangah hell lak in luatnak  le a si fawn, nitin kan nunlam a kan hruaitu le a kan cawmtu hngangamnak a kan petu hi, A Thawngtha bia ngaihnak in co khawh mi asi ti hi thei cio u sih law, hmailei hrang kan nunak ah Bawipa duh zawng zeidah asi ti hi ka ruah thiam a herh ngai mi asi. Kan pi le kan pu nih “hmailei asau deuh” an ti mi kha kan hmailei nunnak ah tumtah nak t’ha kan neih a herh zia akan chimh khi arak si.nga. Amahbelte Bawipa tello khawkhan nak cun sau a deih bal lo. James nih a chim bangin  “Bawipa nih rem atiah cun cutin khatin ka tilai” tiin khawkhangtu pawl afale cu Bawipa kan Pathian nih athlawhchuahnak cu an cungah vanruah bangin asur ter tawn. A lung retheih zawngin hmailei khauruah hi/ khuakhan loin teitu JESUH i teinak he khua kan khan hi a t’ha mi le kan theih din mi an si.

 4.Nitin nunih lungawitu mi thlawsuak hleice

Nitin kan nunnak i kan co tawk Bawipai nih  rem a kan tipiak mi lawng kan sinah a phan tawn, cu a si lo mi Bawipa duh lo zawng i kan i luhpi  mi sum le pai pawl hi kan innchungkhar hrangah a tha bak loh ti a theithiam tu hrang ahcun kan hmailei kan khuakhan ah siseh khuaruah vansan nak a chan a um lem loh.Kan Bawipa Jesuh  zeitik hmanh ah ai thleng ballo mi, ahmun zungzal mi (Heb. 13:8) nih a hram a kan thawhpiak cang bantuk in adongh tiang zong a kan hruai lai ti thei in Bawipa Pahian cu an thangtthat tawn, JESUH kan neih nak in sunglawi le  thlawchuah sunglawi hi a um lo. Haleluijah Bawipai min thangt’hat um ko seh. Bawipa nih hi catlang tawite in na nunah in thlawchuah ko seh  tihi ka thlaam nak zong asi fawn.

PASTOR PAWL HNUNGTOLH NAK CHAN (Reason) Pa (10) ----APEH-------

8. Taksa harhdamnak (Physical Health)

100 ah 75 (75%) pastor pawl hi thinlung khawruahhar (stress-related) ruangah dam lonak an nei (an riant'uannak chung pa khatkhat ah) ti asi. Pastor t'henkkhat pawl cu riant'uan lei ah an buai tuk tikah an taksa(an health) t'hate in an kilkhawi kho ti lo ti asi. Ei le in ah  an i ralring fawn lo. I dinhnak can t'ha an hmang kho ti lo. Exercise zong an tuah fawn  lo. 

Theih dingmi:

PASTOR: Thinlung, taksa, thlarau damnak hrangah pastor pawl zong nih hin mah le theih khawh tawk tein exercise pakhatkhat hi  tuah hrimhrim dingmi asi. Damte i kum can saupi Pathian riant'uan kho  dingin minung lei in tuah khawh mi, lente celhnak, ei in, exercise, tuah in  mah le mah i kilkhawi t'hat ding asi (Pastor pohpoh pawpuar ding tiah Bible ah a um loh, a cawn zong a kan cawnpiak fawn loh.

MIPI: Pastor pawl le saya pawl siseh, an lung rethei dingin siseh, an lungrawk dingin siseh, an cianmazi tiang t'hihkhaih ding tiangin an rian an t'uan sual maw, an kiang le kap ah buainak a um sual maw, sawiselnak siseh, dohnak siseh, a um sual maw tiah mipi, members nih kan saya le kan  pastor pawl kan ruah hna le kan theihpiak thiam hna hi a herhtuk timi ka van chimh duh.

  

9.Chungkhar (Marriage/Family Problems)

100 ah 80 (80%) pastor pawl nih  an riant'uan nak ruangah  a chia lei in an innchungkhar ah harsatnak an ton phah tawn tiah an ruah fawn. Biakinn chung, Biakinn tlangrian t'uan hi biapi bik ah an chiah i mah le chungkhar cu an ruah tilo tikah chungkhar buainak an ton phah tawn. Nupa, chungkhar hi abiapibik ah chiah ding asi. Chungkhar i rawk ding tiangin Pathian nih a hohmanh riant'uan afial bal lo, nupi pasal nei lo lawlaw an si ah cun phunkhat. Cunak cun chungkhar zohkhenh ning, kilkhawi ning nak zohchunh awk tlak dingtu kan si deuh ti hi kan theih ding mi asi fawn. Pastor pakkhat asi mi nih  a nupi a pehtlaih nak nakin biapi deuh i vawlei thil ah minung pehtleihmi a nei lo. Nupi fanau zohkhenh nak hi abiapi bik ah chiah ding asi fawn. Chungkhar a dam ah cun Pathian rian zong dam le thatho tein kan t'uan khawh lai.

Theih dingmi:

PASTOR: Pathian nih chungkhar, nupi fanau an ro an pek ve ah cun cu an pek rawk ding tiang cun Bawipa riant'uan an fial hrimhrim lai lo ti hi kan theih t'han ding zongah ka van chim duh fawn. A biapibik mi cu chungkhar pabik, Pathian aiawh in na innchungkhar cu dawtnak luangliam he zohkhenh le  lomhpi ding an si.

MIPI: Pastor chungkhar hi zeitindah kan bomh khawh hna lai, an harsatnak ah dirpi in, an nupi fanau le pawl zpng kan mah  ulenau bantuk in kan  zoh ve hna i an harsatnak ah bawmtu t'ha si khawh i zuam ding kan si. Pastor chungkhar, an nupi le fanau pawl hi nehsawh, zoh deu, nehsawh ding an si hrimhrim lo. Pathian nan dawtnak cu Pathian nih amah aiawh in church ah/ bu chungah riant'uan tu asal le/ afa le a chiahmi pawl hna hi nan dawtnak in an chungah langhter ding hi asi. Pastor sin lawngin ngah ding lawngin i ruah i bomh le kilkhawi an herh canah i hnachet bantuk i  i umter cu thit'ha asi hrimhrim lo, Bible kalh mi thil zong asi tihi kan theih ding zong asi fawn.

10.Buai tuk (Too Busy/Driven) 

100 ah 90 (90%) pastor pawl hi an t'uan dingmi tiah an ruah mi tlamtling tein atuah kho lo mi lawnglawng an si. An rian thlaihmi cio ah  tlamtling tein t'uan kho dingah cawnnak cawnnak an chambau zungzal.Buai zungzal hi thilt'ha asi lo.Cunakcun thinlung taksa lei ah hahdam tein zeizong vialte Pathian hmai i ap hmaisa hnu ah duhsah tein takhetmat tein felfai tein t'uan thawk ding asi deuh.

Theih dingmi:

PASTOR: buai tuk (busy) nak hin thil tampi a chiatchuah deuh tawn. Curuangah a canah hin cun “No” ti zong hi cawn a hau tawn. Mipi nih hiseh timi pohpoh "AW" ti ding asi lo. Pathian bia tu ah hin fekte in dirding tu hi asi. A biapi/ atlangpi a kaikhawm thiamtu si i (prioritized) a nepnawi tuk ah va buai zungzal ding hna hi asi lem loh.

MIPI: Pastor pawl nih an tuah dingmi chungah a hohmanh nih nawlngah nak anei lo, Pathian lawng nih nawlneihnak a nei. Pastor nih a tuah dingmi a tuah lo in a daithlang, a um men, ato men  asi ah cun, mipi pawl nih church displine he ai tlak ning in chimh le aukhuanh an thiang. Asinain pastor phurrit pe ziar i cumi kah mi kha rak tuah te aw, tiah pastor pawl hi uk ding a silo. Dam le hnangam tein lungawlm te in Pathian he i komh nak can hmangin Thalrua Thainghlim nih a fial le a hruai hna ning bantuk in tuurual pawl/ church members pawl cu khaal in a zohkhenh hna awk khi asi.

Saya HRE MANG  cahram ka van leh chinmi asi i, a lakah ka theihkhawh chungin kan van belh chap ve......

PASTOR PAWL AN HNUNGTOLH NAK CHAN (REASON), PA(10)------ A PEH-------

5. Sum le pai harsatnak ruangah (Fianancial Presure)

 100 ah 70 (70%) pawl nih an hlawh ding zat an hlawh lo tiah an ruah. An hlawhman atlawm tikah cun an innchungkhar, an nupi le fa zohkhenh nak ah aduhning bantuk in an zohkhenh khawh hna lo tikah an pawngkam i an minung hawi le nih motor t'hat'ha, inn t'hat'ha innchungkhar nuam ngai i an ciah lio hna ah harsa nawn i an van nun tikah cun beidong in lenglei ah sum le pai hawl in an pastor tepawl nih cun an chuahtak tawn hna ti si. An maktak tawn hna ti si.

Theih dingmi:

PASTOR: Tthatein sum le pai buget kongah tuah at'ha, Pastor pawl nih theih le cawn at'hat pinah hman thiam, nunpi thiam a herh.

MIPI : Pastor pawl nih an thlahlawh lawng si loin members pawl zong nih pastor te an herh le bau mi tete zong rak theihpiak, a nak cang rak theih hi kan theih ding hrimhrim mi zong arak si fawnm, culawng si loin, an t'uan man an ngah ding mi thlahlawh te zong a theih khawh chungin pekkhawh i zuam ding asi. Cheuhra cheukhat  (1/10) cu Bible chungah  priest pawl eiding ah tiah an rak ti tawn, asinain chanthar chan ah cun cheuha cheukhat (1/10) cu priest pawl pek an van si ti lo tikah pastor rethei ding le, sifak ding an si tiah ruah ding an si lo. An t'uanman cu ei dingin a chimmi khi asi deuh.

6. Thinhan nak (Anger)

America ramah cun kum tin tein biakinn thar 4,000 tluk dinchuah asi lio ah biakinn 7,000 tluk khar asi fawn. Biakinn chungah members pawl ai khawm mi an tlawm deuhdeuh, an phunzai, pakhat le pakhat i sawiselnak a karh chinchin, hlawh man le atlawm deuhdeuh, cutibantuk asi ruangah Bu chung buainak a um ruangah thinhang hngert'eu in in pastor tampi an um. Cuticun pastor lungsi lonak cun members pawl lakah meikang bantuk in nikhat hnu nikhat in a kharh chin leng mang. A donghnak ah cun pastor tampi nih cun an riant'ua nak cun an i phuak tawn ti asi.

Theih dingmi:

PASTOR: Setan hmanrua t'habik pakhat cu zumtu pawl "Bawipa ah kan i lomhnak" rawkter hi asi. Thlaici vorh dingin le titoih dingin lo lakah a vaktu cu minun sihmahsehlaw a keuhtertu le at'hantertu cu Bawipa a si.

MIPI: Pastor pawl thinhan nak hi nun tawinak asi, chiat tonnak zong asi tihi kan theih ding zongah at'ha. Na umnak Bu ah siseh, khawika na kalnak kip ah siseh, pastor pawl thinhan tertu na sisual maw?? Maw, Pathian mi le fa dawtu, zohkhenhtu dah na si??

7.Cau-rau (Burnout)

100 ah 90 (90%) pastor pawl hi zarhkhat chungah nazi 55-75 rian an t'uan. Chunzan, zinglei tiangin, weekend ti zong um lem loin biakinn chung rian lawng t'uan si loin inntin mizaw damlo, siizung, thawnginn, accident nak hmun ah siseh members pawl nih heh tiah a chuk le a cho ah an auh ve tawn fawn hna, an mah le t'uan ding an van hawl tikah cun an mah le rian hmanh t'uan kho tilo tiangin nitin in an tikcu le can, an thazang, an rauhnak vialte cu dihlak ko in rian an t'uan tawn. A ngaingai tiah cun Pastor pawl cu damte in, hahdam tein dinhter i, khuaruat, Bible rel le thlacam i can hmang ding khi an si.

Theih dingmi: 

PASTOR:  Church deacon pawl liangchungah welfare riant'uan, tampi hngat kho dingin tuah ding khi asi, pastor lawnglawng nih zeizong vialte t'uan viar ding asi lo. Church upa pawl nih church members pawl zohkhenh,  kilkhawi deuh ding an si. Cuticun an riant'uan nak ah an hlawhtlin khawh nak hnga bomh deuh ding an si.

MIPI: Pastor nih cun Pathian nih t'uanvo a pek hna bantuk in an t'uan, thawngt'habia an chim  pinah an nunah an i nunpi khawh nak hnga chim le rel cu an rian asi ko, nain cupin ah cun rian dang kinh ding an si lo. An mah tein thinlung zalawng tein, daite in, Pathain thlarau thianghlim nih a hruai han bantuk in a herh ning bantuk tein nung ding khi an si deuh, Pastor cungah nawlneihnak si maw, phutmi nei in si maw, bawi bantukin uktu si i timh i phurrit khinh ding an si lo.

A PA 8,9,10 nak cu nidang ah kan van peh t'han te lai-------

COPI T'HATHNEM NAK DANG PAWL:

(1).TAR HARNAK (SLOW ANGING) : Copi nih hin Vatamin A le C a neih tam ruangah minung hi akan tar har ter ti asi.

(2).CHOLESTEROL niamter nakah attha: Doctor pawl zumhnak in copi nih hin azei maw cen ah cun cholesterol niam khawh nak a nei. A chan bik cu zeidah asi tiah cun fiber tampi a neih caah ti asi tiah an zumh. Kan thil ei mi fiber pawl nih hin kan taksa cholesterol thau tthalo um pawl kha arak dolh hna ti si.

(4).LUNG ZAWTNAK LE ZENG HRANG : (Stoke) aven khawh. Cholesterol hi lung hrangah attihnung hlei ah lungphu cawl le zeng umter tu ding i thil phunkhat an si ti si. Copi nih hin  thau tthalo pawl dolhtu dingah atthahnem tuk mi asi.

THEIH HERH MI: Mirum pipi le ram lian pipi hman an duh cancan   hmanh ah copi ei ding hmanh an i hmuh lo lio ah kan nih laimi van ti ko sih, kan van nei tuk ai kan mah tenih kan i cun, kan duh tharek in kan ei khawh, acu tiang i kan nunnak hrang tiang hmanh i ttihnung tuk mi zawtnak ape kho tu lak i sivai tthatuk asi celngel hi cu kan van ttha tuk ai,,a thildang i harsatnak ruang i ei le in kan i sum hmanh ah  a cu  copi kan lairam / kanram chuak tharthlam te tal  cu theih khawh chungin ei tam khawh i zuam cio hna u sih.

COPI T'HATHNEM NAK A PHUNPHUN

(1).COPI hi pawpi le ril lawng (ulcer) hrangah atthahnem tuk mi asi

Dr. Cheny nih cun a damlo pawl azoh khenhnak ah pawpi le ril lawng (ulcer) tuartu pawl cu Copi hring hang sawr mi cun a zohkhenh tawn hna tisi. Zarhhnih chung in a damlo pawl za ah 81(81%) hi an dam ti asi. Copi hring a hang sawr mi hi pawpi lawng (ulcer) pawl hrangah cun atthatnak a dang pakhat a chim tthan mi cu zeidah asi tiah cun Vatamin (U) a nei ti si. Mah hi nih hin pawpi ai thuah mi pawl hi a tthawnter, acak ter ti si, curuangah hin kan pawpi a rak lawng ding zat hi a rak kham tawn. A van chim tthan mi cu zeidah asi tiah cun a cung i kan van chim mi copi hring sawr van titik ah khin asawr nak nei lo tu hrangah cun copi hring kha diptein i can  hnuah belte ah ti tlawmpal te he nen i ahang chuak lak i sawr zongah attha ve tho ko lai dah tiah ka zumh tizongah a van chimh chap fawn.

(2).COPI nih hin anthocyanines an timi, kan pum chung le a lenglei pem akarh ding (inflammation) ven khawhnak tthawng ngai anei. 

Kan vunpem pawl zong hi Copi  rawtsom van i benh sih law adam ranga tuk ti si. Vatamin (C)  tampi ai tel ti si. Hihi kan i hliam,  kan i khawn tik  zongah  kan theih ding mi asi ti zongah a  a chim chap fawn.

(3).COPI nih hin fiber tampi  a nei, hi nih hin kan Ek khal ding mi zong aven ti si.

Fiber nih hin  kan thil ei mi ah hin pawl olte te i digest khawh nak dingah le olte i pawng kan kal khawhnak dingah rianttuan tu zong asi tiah ati. Mah cu nih cun kan thil ei mipawl cu kan pum chungah saupi a um ter duh lo i cuticun kan pum chung athianter tik ah kan ngan adam. Copi nih hin minirals a herh ngai mi, tah thimh nak ah sulphur han an um, hi ruangah hin  a hang sawi hi kuatthuah nak zongah a ttha ngai ti asi. Ek khal ruangah ttha te hmanh in, E kho loin mi tampi an um tawn, cupaw nih cun   COPI hring hang sawr din ruang i ai dampi mi tampi an um tawn tiah a van chim tthan.

COPI (cabbage) T'HAT HNEMNAK PAWL

Copi hi mirangram le hmundangdang hna ah hin cun duh tharek tein lailei kan mah tenih kan i cin le kan ei bantuk in ei le in hi thil ol asi hrim loh ti asi, ramdangah cun saa nak hmanh in thlaihnah man hi afak deuh tawn ti in an chimh tawn zong kan theih bal. Thlaitampi kan damnak ding hrang i a herh mi chim cawk lo chim ding an um ko hna, asinain culak vialte cun hi (copi) pakhat te asining le kan damnak, kan hriselnak  ding hrang i a ttahtzia hi theih theih mi chunte van zoh u sih.

Copi nih hin Cancer ven khawhnak a nei

George Mateljan Foundation nih cun mi dangdang nih copi attathnem nak chan hi voi 500 hraawng an rak cawn cang mi a van komh mi lak i alangsar cem mi cu cancer ven khawhnak anei ti hi aphi an chuah tlangbik mi cu asi. UK ram i Institute of Food Research tuahtu Scientists pawl nih a hmuh chuah mi cu Copi ah hin natural chemical, Allul-isothiocyanate(AITC) timi hi a um. Dr. Ian Johnson, Head of the IRF reserch group nih cun hi thil rianttuan ning hi cancer sii phunkhat arianttuan ning he an i lo ti asi. Cancer aphunphun vennak zongah attangkai ngaimi asi ti zongah an chimchap. Kan rilpi (colon) cancer vennak ah attha hleice ti asi, achan cu copi nih hin fiber tampi anei i, kan ril i cancer ai sem kho ding mi thau tthalo pawl kha fiber nih arak ei tawn hna ti si, arak dolh tawn hna ti si. Mifim pawl nih an rak cawn cang mi lak in an hmuh ning cun Copi a  ei kho mi ti le ram ah cun a hleice in rilpi cancer hi atlawm deuh tizong ah an chim fawn. Copi chemical sii he cawhrawi i khah mi , abik in INDOLES ti mi nupawl hormones estrogen ti mi hi akharh ter khawh curuanah cun nupawl nih an chuul le an hnuk lei cancer kho ding mi zong arak ven khawh ti asi.

Copi nih cancer a ven khawhnak lamdang um tthan mi pakhat cu Antioxidants tthawng ngai mi a rak neih ruangah asi. Antioxidant rianttuan nak poimawh ngai mi kan thaw kan chuah khawh nak ding i boruak thlithiangte oxygen le ka thil ei hmuiher deuh pawl siseh, zuk le hmuam lak zong in avan i sersiam mi an si i, cancer um khawh nak ding i heh ti i rian rak ttuantu, free radicals an ti mi rak doh hi asi. Kan rak experience cang nak hmun in free radicals nih hin kan cell laimu arak rawk khawh hlei ah cancer olte in a umter khawh ti asi. Copi nih hin he free radicals heh ti i rak doh nak antioxidant tthang ngai mi arak nei ti asi.

HELRAM CAKUAT

Voikhat cu Louise timi nu pakhat nih cun a ihkhun ah thaw ngaiin ai hngilh cuahmah lio ah cun zandang ah amang i a hmuh in a hmuh bal lo mi mang danglam ngai mi cu amanh. Amangah cun HELLRAM lak in mipakhat nh hin CAKUAT a van timh ti si, cu Hell lak i cakuat van kengtu pa nih cun Hell meialh lawngte i akhat mi Tili lian taktak mi pahnih karlak i vawlei he i pehnak lam pakhat cu avan zawh.Cuticun Louise te in cu avan phan i innchungah cun avan lut i Loiuse hnarcuahmah in thawngai i ai hngilh mi cu avan thangh ti si. Hellram i a hawi pakhat  sin in cakuat avan ken thawng cu avan chimh cucun um sau lo cun cupa cu achuak colh ti si. Louise nih thingphang le therbu te cun cakuat cu avan lak i tihin cakuat ah cun arak i t'ial:---

Ka dawtmi ka hawi,

A tuah cun sualphawt in Hellram ah ka um ti hi ka van in theihter hmai sa. Hi bantuk in hellram i ka van um hi kei mah mawh asi ko lio ah hin a zeitimaw zawng in cun nangmah mawh zong a si kho ve men ko da kaw, vawilei ah khan nitin tein kan i zul kan i khal tawn kha si kaw, asinain nangnih cun lamdik kha na rak ka khihhmuh bal loh, na rak ka chim bal loh. JESUH KHRIH hi lam le betak le nunnak asi ti na theih ko nan in nang nih cun zeitik hmanh ah  na ka chim bal loh. JESUH hi lam le betak nunnak asi tihi voikhat te hmanh ka hna theih ah na ka chim bal loh. Curuangh kei nih cu thil cu voikhat te hmanh atheih zong ka rak thei bal loh. Lamdik ah khan na rak ka hruai khawh.....asinain na rak ka hruai loh.Vawlei ah nuam khawh chungin kan rak i nuam kha si kaw, sihmanhsehlaw  JESUH kan hrangah athi i, kan nun than khawh nak ding i a thawh tthan kha na ka chim bal loh, tuah cun sualphawt in Hellram ah ka um cang!!! A chan cu na theih ko, voikhat te hmanh a kong na ka caihpi bal loh ti a van t'ial ti si. 

Aw asi ko, Vawlei kan um lioah khan thil tampi na ka chimh cawn piak ti cu ka philh lo, curuangah kei zong nih  "HAWI"  tiin kan auh ve ko, ka thinlung vialte in kan zumh zong na rak si, asinain tuah cun phengphehlek khua atlai viar cang tiah avan ti. He hellram lak hin aka luat ter khotu dinhmun ah khan na rak um nain da kaw mu!!!Chunah kan leng tlang i zan zongah kan i thlah bal lo. Asinain nunnak lam cu ka hmuh fawn ttung loh, lunglawm tein na ka komh tawn, dawtnak thinlung he na ka komh zungzal kan thihni tiangin asinain e, thihhnu leipialral ram i kan nunnak ding na rak ka ruah piak hoi fawn loh. A asi ko, vawlei ah khan "KA HAWI" tiin ka auh tawn, zeibantuk harsatnak can ah siseh, kan i lomh canah siseh ka theih hmaisa cemmi le ka hlam hmaisa cem mi khan nangmah kha na si tawn. Asinain can dongh nak taktak kan van phak taktak tik ah hin cun e, " KA HAWI" tiin kan au kho ti lo hi teh aw.

- Marsha

Cakuat an rel khawh ah cun Louise it cuahmah lio mi cu voilehkhat ah a van u hlau i, Amang cu ataktak bantuk i theihnak aneih caah ttihnak in akhat. A ttihtuk nakah athlamfim nih cun takpumpuluk in aciah dih, Hellram meirim chia pawl hna cu a ihnak khan chungah an um rih bantuk hin theihnak anei.

Amang um tuning cu pakhat tete in a van cetmat hna i a mah le mah a nun a van zoh tthan i a nunnak i a van i hmuh chuak mi cu zeidah asi tiah cun mi Piangthar, JESUH hnung zultu kan si bantuk in A nawl pekmi khamhnak thei rih lo mi hna sin i "THAWNGT'HA" chimh rian arak ttuan bal lo mi/ tuah bal lo mi cu a van theih chuak. Cu bia ai ruahsek hnu ah cun a thaizing ah a hawinu Marsha cu i khawmhnak inn ah ava hruai ve, Pathian bia cawmpiak ding zong ai tiam colh ve. A thaizing ah cun Louise nih cun a hawinu Marsha cu Phone cun a hei fon i an pa nih arak thleih cutincun,

"Bill, Marsha a um maw???

"Louise, i e ...na rak thei rih lo maw tiah avan ti !!!

"Thei hlah zeidah cang....Bill tiah awlai nawn khin avan ti...zei thil dah cang !!! ??

"Zahan ah khan Marsha cu motor in a accident in a kan liam tak cu ---na theih diam cang rua tiah pei kan ruah cu tiah avan ti.

THEIH DINGMI: 

Na dawtmi nanu le napa, na u le na nau, na hawikom siseh na zumtu hawi le hna hrang ah Bawipa nih akan pek nawlbia KHAMHNAK THAWNGT'HA hi na thiam ah siseh na thiam lo ah siseh na theih khawh tak tein chim khawh cio i zuam hna u sih. Cu lo ah cun an thisen mawh phurtu ding kan si tihi philh hlah usih. Na zumhawi le hrangah thlarau rawl cawm khotu na silo hmanh ah an thlarau nun rawkral tertu cu si hlah u sih.

"INNCHUNGKHAR ZOHKHENH NING LAKSAWNG"

1. Hngerhte pawl ruangah awlok chongin na um sual maw?? Hngerhte pawl nih an huat ngaimi le an celhbak lo mi cu Zil(cucumber)hi asi, curuangah cun na innchung i an tamtak ah cun zil hawng chiahhnawh hna law an tio viar ko lai.

2. Yi-khe ti tiangte iin na duh maw?

Ti cu so law athlawh hnuah yi-khe-tet-tar (refrigerator) ah chia law cuticun tikik thiangte cu na din khawh lai.

3. Na inn i thlalang (mirror) pawl kha thiang tlengtli tein umter  na duh maw?

A-chu-yi a simi Sprite khawlh law a thiang tatak ko lai.

4. Na hnipuan lakah khaicek (PK) a kai in ai benh sual maw, na thianhfai, na thianter  duh maw??

Refrigerator ah khan khaicek (PK) ai benh mi na hnipuan kha nazi pakhat chung chia law cuticun awltein na thianhfai khawh lai.

5. Na hnipuan varmi/ arangmi(white) te kha  vaar hirhiar tein chiah/ tuah  na duh maw?

Khengpi chungah khan tihlum chia law cuah cun tanphaya (lemon) phel khat kha sawr law na hnipuan cu minute 10 ciah. Cu hnu ah sahbuanphut he su t'han cuticun viar hirhiar tein a um ko lai.

6. Na sam kha tleu mawinawn tein  na chia duh maw?

Kawl pawl nih Sha-la-ka (sia-la-ka-yi) an ti mi lemon phunkhat a si mi cu a hang haikhat hrawng kha na sam ah i thuh law tiin kholh t'han.

7. Tan-pha-ya (tan-pha-ya) a ti dihlak in sawr khawh na duh maw?

Na sawr hlan ah tihlum chungah nazi pakhat tluk hrawng ciah tala  a ti kaang viar in na sawr khawh ko lai.

8. Kawpi hlum (cabagge)) cu na chumh tikah a rimnam lo dingin chumh na duh maw?

Kawpi na chumhnak ding bel chungah pawnghmuk(bread) phelte kha thlakchih law cuticun a rim a lo viar ko la.

9. Khachuan sen (onion) na aah tikah namit an khut lo nak dingah zeitin dah na aah lai?

Kahicek khaipah (PK)  in aat law na mitthli atla lai loh.

10. Alu (potato) pum na chumh tikah hmin ter zokzok na duh maw?

Na chumh hlan ah khan alu kha a hawng tlawmpalte in metta law. (a za tein meh a ahau loh asir te tlawmpal te kha meh ta kha asi ko)

11. Na hnipuan i a kai mi balpen ti kha zeitindah na hloh khawh lai?

Pen ti a kai nak zawnte kha haa ttuahsii tampi benh law cucun haasi kha aro tiangin hngah hnuah suk ding cucun athiang ve ko.

12. Kawlhra (sweet potato) hi a hawng awlte in kheh khawh na duh maw?

Na chumh khawh bak in tikik ah ciah colh law olte in na khehkhawh colh ko la.

13. Lung zawtnak  neimi nih cun zan a ih hlan teah zei atuah ah dah atthat?

A ih hlan teah  tikik khuatkhat asilo le khuat hnih hrawng ta seh law cuticun it seh law an hrangah attha. Cuti i  a tuah ah cun zinglei athawh tikah hahdam tein a tho kho lai. (Yii-khe ti si lo mi)asi awk asi.

Daily Health Tips ta lehmi asi

"THEIH VE HRIMHRIM ZONG HI AT'HA VE KO"

Putar pakhat nih hin fapa fangkhat te aneih i cu afapa nih cun nupi dawhngai hi anei ti si.A fapa te nupa cu heh tiah an i si ti si.

A PA: Ka fapa, zeiruangah hme na thinhan poh ahhin na nupi cu kha ti rumro cun na hro, na cer tawn tiah afapa cu a hei ti ti si.
FAPA: A ka elttelhmalh ve hme cu aw tiah a hrocer hau lo te hin um ve seh law....
A PA: Na nupi kha na pawngah a um peng ko. Dinte zong holh law athieh t'hiamt'hiam ko la tiah a Pa nih cun a hei ti.
FAPA: Ka hro hin ka biachim mi angaih hlei ah atheih deuh, cucun aral zawng ai ring deuh tiah a hei ti..
A PA: Ka fapa, nan nu kha na pawngah um peng ko hmanhsehlaw, na thin ahan khan na thinlung kha nan ni sinah a um ti lo i, hla tuk i um bantuk ah na ruah le asi khah, na nupi kha napawngah a um zungzal....
FAPA: Hrocer hau lo hin um ve tawn seh law, ka chimmi bia hi t'hate hna hin ngai ve tawn seh....
A PA: Ka fapa, hihi t'hate in van ngai hmanh, na hrocer ruangah khan na karlak i nan i dawtnak azual ter nemmam loh, nan lakah i ramlo nak thlaici na tuh tikha thei tiah a pa nih cun avun ti, aw KEY sang le hro le cer lo tein tangdor te le i ngaitlawm tein chim deuh law, a thinlung na tei deuh khawh deuh lai. Na hro ah khan na sik tel chih tinak asi, nupawl cu ttangnem mi an si bantuk in hro le cer tuk ding asi loh cu lo cun LUNG ZAWTNAK neih a olte ti si. A pa nih cun holhkam pangai tein chim cawnpiak law nannu thinlung zongah attuan deuh lai, cucun na biachim mi zong an ngaih piak deuh lai tiah a fapa cu nun avan chimh tisi...
      
THEIH DINGMI:
Curuangah nupi pasal anei cangmi hna hrangah siseh anei lai dingmi hna hrang zongah siseh nupi le hro le cer lo tein athinlung tei khawh i zuam hi at'ha lawng men silo in Bawipa duhning zawng zong asi fawn. A hrocer lei i nun chimh kan i timh ah cun kan karlak ah tthennak thlaicii kan tuh ti kha thei at'ha!!!!

KAN HERHMI TAKTAK (Luke: 10:28-42)

Hi vawlei cung i kan dam chung cantawite chungah hin kan herh kan bau mi relcawk lo tampi a um ko, kan nei ko, cupawl hna cu atlangpi in Rumnak, dawhnak, minthannak le nunnomhnak te hna pawl hi an si hna hi kan herh i kan duhtuk mi hna lak i ai telmi cu an si hna. Asinain kan herh mi taktak cu hi pawl hi an si kho hnga maw??? Kan herhmi taktak cu zei hla asi hnga?? Ai rawk kho lo mi, atlau kho tilo mi cu zei hi hla si tiah cun kan Bawipa JESUH nunneih hi arak si ko. Atheitu menmen silo in aneih i nun i i neih hi arak si ko. JESUH KHRIH nun aneitu nun bible chung in pahnih in van zoh hnik hna usih.

Martha Nunnak

Jesuh cu ahnungzultu pawl he cun khual an tluang hna culio ah cun MARTHA nih JESUH an khua lei panh in ara ti kha a hmuh tikah JESUH cu arak don i a inn ah a tlunter. Asinain Martha cu a nunnak hrangah riant'uan in a rak buai tuk ruangah JESUH cu a inn ah akaltak i a rian cu at'uan diam ai.                                                        

Unau tuni ah hin kan nunnak van i check tthan hna u sih, Thawngtthabia ngaih ding a um ti kan theih ko buhin kan rian ruangah kan ngai kho tawn loh. Cubantuk te cun Martha zongnih cun arak tuah bal ve, asinain Martha in i a um lioah JESUH nih cun Martha nang cu thiltampi ah na buai i lung rethei vansang in na um ati. Asinain na herh taktak mi cu pakhat lawng asi ati. Unau mah hi JESUH holhkam te hi tuni, tucaan kan hrangah dahkaw a chim vemi asi tihi kan thei tthan hna usih law tihi ka duh tuk hringhren. Kan herh taktak mi hi cu pakhat lawng asi. Martha nih JESUH cu atheih ko nain a herhmi mi taktak kha athei fiang lo. Unau le nau hna JESUH hi kan theih lawng hi aza loh, kan herhmi bik cu ziangzong vialte asizia kan theih fian hi aherh, atuchan na hnatheih le na mitnih hmuh ai do cuahmah mi hi vawilei cung khuahmun hnget lo mi vawlei cung na um chung mitthep kar te chungah hin na herh taktakmi na theihfian lo ah cun phengphelek khua na tlai hlan ah na herh taktak mi BAWIPA JESUH KHRIH nun neih hi i timh ve cang, na neih aherh tuk cang, acan a um lio ah phaisa lo in um hlah LAWNG INNKA an khar hnu na hrangah khua a mui canglai, apoituk tibak chim ding na nei sual lai loh.

Mary Nunnak 

Mary cu Martha Nau asi i an inn i JESUH ai tthumh tikah JESUH cu ka zeizong  vialte ti atheih fiang ruangah JESUH kehramah to in A bia cu ar ko in lungtho ngaiin angai. Unau JESUH kan zeizong vialte tikhotu ti hi kan theifian ah cun A thawngtthabia hi zei i rel lo in kan um lai lo tiah tiah ka ruah. Mary hi anunnak hrang rianttuan hau lo in a um ruangah silo in  aherh taktak mi JESUH atheihfian ruangah a rian vialte cu kaltak in Bawipa bia nung ngaih cu ai thim deuh ruangah asi deuh, a nun hi asunglawi tuk tiuh law, hibantuk nun neitu kan si hi Bawipa nih a kan duh kan nih zong.

Dawtmi u le nau hna Pathian thawngtthabia ngai manh lo tiangtiang in kan buai ve peng ko rih maw tuni tiang??? kan mah le kan nun cio kan van zoh tthan cio han usih. PATHIAN BIA ruanah kan rian zong kan tanngam hi aherh kan ngamh hi aherh ve tihi kan theih ve aherh tuk mi asi. Canttha a um lio ah hin ningzak lo tein Bartimai ban tuk in na herh taktak mi na neih khawh nak dingah ningzak loin David fapa ka zangfah tuah ti i a au bang khan kan nih zong nih canttha kan neih lio ah kan herh mi taktak ngah dingin ningzah ruat lo in au cio ve usih. Mary nih cun arian pawl cu atan ngam ruangah JESUH ke hramah hnangam tein a um ti kan hmuh, kan nih zong hnangam te i um kan duh asi ve ko ah cun JESUH lawnghi hnangam taktak le kan herh mi taktak asi hi kan theih fiang hi kan nun hi a hal i ahal mi asi ko, cu silo in na nunnak ah JEUSH hal lo in hi vawlei thil hi a hal sual maw???

Nanun nih aherh taktak mi thil na thei faing ve cang maw na hawl bal maw??

 Bawipa nih thlawchauh in pe ko seh.

"NU PHUN DANG DANG"

1. Rawlchumtu lawngih a t'ahnem mi an um.

2. A hnulei zoh lawngih t'ha an um.

3. I t'amh lawngih t'hahnem an um.

4. Bazar kai lawng thiam mi an um.

5. Dawrkaitu lawngi t'ha an um.

5. Hlasak lawng thiam an um.

6. Thiamtah lawng thiam an um.

7. Zoh men ding fangi t'ha an um.

8. Sayamah hrang lawngih t'ha an um.

9. Siizung Sayamah lawngi t'ha an um.

10.Nupi dingi t'ha taktak an um.

11.Fa le zohkhenh thiam taktak an um.

12. FB i Like pek huam taktak mi an um.

13. Mi poke hmang taktak an um.

14. Tlangval chonh biak thiam taktak an um.

15. Anka le vel thiam taktak an um.

16.Abiapi bik mi cu chungthu lengnal silo at'ha cem      ko.
17.Nangteh zeibantuk "NU" dah na si ve...???

PASTOR PAWL AN HNUNGTOLH NAK CHAN (REASON), PA(10)

Cat'ialtu Timber nih cun zumtu pawl nih kan i ralrin ding mi le kan theih ding mi, ahleice in Pastor pawl nih ahlei in kan theih ding mi a van t'ial mi hi kan i zoh i kan cawn dingah thilt'ha ngai mi asi. Nangteh na umnak Bu Pastor pawl phurrit petu maw na si, bawmtu t'ha dah na si, na umnak Bu Pastor nih atanglei bia pawl hi a hmuhton mi le atak in atuar cuahmah mi hna asi sual maw, zeitin dah Pastor pawl nih Pathian fialmi rian tlamtling tein zeitin dah an t'uan  chuah khawh lai ti ruahnak akan petu  dingah  American ramah thlakhat chungah Pastoe 1700 nak tam nih an riant'uannak in an i maknak chan pawl kan van zoh hnik hna lai... 

Theih dingmi : 

Thlatinte in pastor 1,700 renglo nih an riant'uan an mak ti si. kumkhat chungah Biakinn thar 4,000 tluk dinh thar asi i Biakinn 7000 tluk hrawng hi khar asi t'han ti asi fawn. Zeiraungah dah pastor pawl nih tuantein an riant'uan an mak nak chan?? zeiruangah hla Biakinn 7000 kum tinte in khar zungzal asi??  America ram i Baikinn 100,,000 tluk cu an thi cuahmah ko ti si, arauh hlanah atang mipawl zong cu khar an si te lai tiah (Thomas S. Rainer) zong nih  arak hmuh ning arak chim ve. Atanglei i kan hmuh ning bantuk tein abialtangpi kan khaikhawmnak pawl zohkhawh kan van i zuam lai. Hi thu le hla vialte hi pastor pawl nih an hmuhton mi vialte lak in lak i t'ialmi an si. An hmuhton mi pawl tete cu atanglei bantuk in pakhat hnu pakhat in van chim khawh kan van i zuam lai.

1.     Thanau nak (Discouragement).

Pastor t'uan cuahmah lio zong nih Pastor 100 ah 50 (50%) tluk hrawng hi cu an riant'uan hi sikho sehlaw cu an duhningah hi cun i mak hi an duh ko ti si. Sawiselnak le i nautatnak hi atamtuk hringhren ti si, i bomh le i lomh tihi a um hrimhrim loh ti si. Pastor pakhat in voi 15 sawiselnak tluk sawisel aton canah voikhat tluk hrawng hi lomh an tong tawn ti asi. Cuti cun voikaht hnih te cu lomhpi ve ko hna hmanhsehlaw arauh hlanah aziamral colh i asinain an thangchiatnak belte cu an thinlung chungah acam zungzal ko ti asi. Cuticun sawiselnak tom lakah cun menbers pawl zong cu khawmh an van huam tilo tikah cun khawmtu ding an van um tilo, tikha cun Biakinn zong cu a van lawng chingleng tikah Pastor pawl nih cun anmah tiangin an riant'uan nak in mak duhnak thinlung avan nei i cuticun an maktak tawn hna ti si.

PASTOR: Zeibantuk hmanh in in sawisel hna hmanhsehlaw, an in sawiselnak nak khan alet tampiin  na tuahmi kha attha deuh tihi na theih zungzal ding ah kan duh piak tiah duhnak sangbik he a van t'ial chap.

MIPI: Thlarau rawl an cawm cuahmahtu, na thlarau rawl na nun i an barh cuahmahtu tu thanau le ningzak in na tuah lai maw?? Na Pastor pa na bomh tikah midangpi na bomh hna ah ruat loin, Bawipa Pathian na dawtnak le na ttihzahnak na langhter mi khi asi deuh.

(2) An palh tawn(Failure)

100 ah 70 (70%) pastor pawl hi pastor an tuan an i thok nakin an t'uan hnu ah anmah le anmah hi an i thiam  loh ti asi, hlawhcham hna ah  an i ruat. Pastor dang, Bu dang pawl he hna an van taht'himh tikah tawn canah hna ah khin an beidawng a dong tawn ti asi.  

Theih dingmi:

PASTOR: Taht'himh nak nih a chuahpi t'heu tawn mi thil pahnih an um cucu:

(1)Midang nakin ka t'hadeuh tiah i phorhlawt nak 

(2) Asiloah  midang bantuk in ka hlawhtling ve loh, ka tling lo tiah mahlemah i zumhlo nak hi an si.

MIPI: Pastor pawl hi minung nih riant'uan pekmi an siloh. Pathian auhnak bantuk in Pathian riant'uan failmi an si. Pastor pakhat le pakhat taht'himh khawh  an siloh. Anmah le riant'uan cio Pathian nih a auhnak hna ai dang cio.  

3.Mahte in um (Loneliness)

100 ah 70 (70%) pastor pawl nih hin hawikom t'ha ngaingai tiah auh khawh mi hawikom neilo lawngte an si. Mi tampi nih cun pastor sinnah bomhnak an hal nain pastor pa hrangah hawikom t'ha tiding mi an um tawn loh. Pastor pawl zong cu minung  an si ve bantuk in harsatnak an nei cio ve. Cu an harsatnak pawl theihpitu dingah koppi rinchan mi hawikomh mi an nei tawn loh.

 Theih dingmi:

PASTOR: Zeibantuk minung hmanh tlamtling viarmi kan um lo bantuk in Pastor pawl zong an tling thlu ve loh. Cuticun kan tlinlo nak cio cu  zalong tein  member pawl sinah pholang ngam ding asi. Cuticun Bu lei i tuanvo neitu upa pawl nih  siseh lenglei in hawikom t'ha nih  siseh, JESUH Khrih ah unau bantuk in nun i cawnpiak ding asi.

MIPI: Pastor pawl sinah  sawiselnak le bawmnak lawng hawl loin pastor pa sinah  hnangamnak thazang apetu sihi kan tauh ding i a herhtuk hringhren mi  asi. 

4.     Fellonak (Moral Failure)

100 ah 33 (33%) pastor pawl nih nuhngak tlangval i pehtlaihnak ah an fel lo bia an chim fawn. Pastor pawl (nu le pa karlak bia) fel lonak cu zumtu menmen fel lonak nakin ahlei in chiatchuah tawn ti asi. Nu le pa sualnak hrial khawhnak  dingin lam pakhatkhat tuah a t'ha. A hran tein nu he siseh, pa he siseh (pastor nu hrangah, pa he) can hman lo ding in strong ngaiin a van cah chap fawn, nungak tlangval bantuk in i chawnh i biaktuk zong hi at'ha lo ngai mi asi fawn, sual khur chungi luhnak rap pakhat asi ti si, nuhngak asi lole tlangval (opposite sex) he i ton tikah nupi/pasal theihpi zungzal a t'ha. Computer ah siseh video ah siseh pastor le Pathian riant'uantu zumtu hrimhrim nih nu le pa sualnak hmanthlak, video pawl zoh hi thilt'ha cio lak  zongah thilt'ha lo cemmi sual khur luhnak olcem  mi thil asi ti asi. Computer zongah zoh t'ha lo mi hmanthlak pawl cu zohkhawh lo dingin tuah ding asi ti si.

 Theih dingmi:

PASTOR: Nu (opposite sex) he ahranpa tein tikcu le can hman ttilo ah attha.Kan nih Lairam ah an hman t'heu mi taksa i nam ter, i hmehter tibantuk zong khi hman loah a t'ha ti asi. Thlacam ding zongah ahranpa tein thlacam tlang lo hi thilt'ha tuk mi asi ti si. Ralring tein tik le cu can hi hman thiam at'ha tuk hringhren.

MIPI: Pastor cu minung  asi vebantuk in ahranpa tein  pastor pa he um tlan   lo a t'ha (pastor pa nih opposite agenda in). 

A DANG CU KAN VAN PEH T'HAN TE LAI-------

HMANGAIHNA A VANDUAITE TAN

Hun rei tak hmangaih tak leh duat tak a i enkawl nen khan inthen a tul chang a awm leh thin. Pathian in kan tana a ruat loh an nih miau chuan mihringin eng ang pawh in sawi rem tum thin mah ila, Pathian remruat kan dang zo silo.. Ui chung leh hmangaih ngawih ngawih a then an tul leh thin. In thenna ram khawvel a ni miau si a.Ka thian, a tirah hreawm tiin tuar thiam lo viau mah la, i tana thatna tur Pathian in, a hmangaih vang zawk che in i chungah a thlen tir zawk mai a ni. I phurh zawh loh tur hreawmna, lungngaihna, rilru natna te a phurh tir ngai lovang che tih hre reng ang che. Rilru paukhauh takin tuar hram hram mai la, tuar chhuah hun ila nei dawn a ni. Chumi hunah chuan tuna i awmdan kha, tuemaw vanga i rilru natna khan i nuih ala ti za zawk anga. Ho tih hun ila nei zawk dawn a ni..

Ka thian, i chhass chauh kha he khawvel ram zauah hian an awm lo a ni tih vawng reng la. I chhass aia tha kha ila tawng / hmu dawn a nih tih hi i mit leh beng i hriat chian tluk khan hre chiang ang che. Midang hmangaih thei tawh lo tur leh Ani aia tha hmu thei tawh lo turah in ngai reng reng suh ang che.. Mahse, awlsam tak chuan i nei thei hauh lovang tih erawh hre reng la. Hmanhmawh lovin uluk takin i mit ni lovin i beng leh i lu chhunga thil hlom tha lutuk nen ngei khan zawng tawh zawk ang che. I ti sual leh hloh palh a nge..

Hun rei tak ilo kawp tawh avang khan midangte tan i thinlung a in hawng mai thei lovang tih chu hriat sa a ni. Mahse, kha thil avang khan hnual mai lo la, thil tha lo tih nan hmang mai lo la, kha i chhass i duh em em leh i hmangaih em em nen a in inthen avanga i tih ngai lo sualna lam tih phah nan leh i tih ngai loh thil tih phah nan hmang lul suh ang che. Then khat tih anga zu leh sa, thil tha lo leh nakin hnua in chhirna tur thil engemaw i tih ve chuan i chhass i chan bawk i nun i hloh bawk dawn tihna a nia. I pamhmailua e. Tuna i hun tawn avang zawk khan tun hma aia tan i lak erawh a ngai dawn thung a ni. A tha lamah i tih ngai loh i tih a tul tawh zawk anga. Kha i chhass then tak nena in hun hmandan leh in awmdan, in thil tih thin kha darthlalang atan hmang hlauh thung ang che..

Ka thian, khawvelah hian mal ngawih ngawih a inhriat changte , hmangaihtu nei lo hial a inhriat changte i nei ngei ang. Ka dem lo che a sin.Tuna i awmdan kha nang chauh in i tawng lo a nia. I thiante pawh hian kan tawng vek tawh a sin. I thiante, mi hnung i zui ve tan chiah a ni tih hre reng la. Khawvel pianken thil pakhat i hma chhawn tan ve chauh a ni tih hai suh ang che. Lungngaihna leh beidawnna ten i chungah thla an zar anga. Hreawm ti takin hun leh ni i chhiar thin ang tih pawh ka ringhlel love. Kalna tur leh belh tur hre lo hial khawp in i awm ngei ang. Mahse maw,ka thian kalna tur leh belh tur i hriat loh lai khan leh rilru na leh rilru hreawm taka i awm lai khan kan Pathian engkim ti thei khian a lam hnaih turin a nghak reng che a sin. Thil dang reng a phut lo, i tih sual leh i awmdan a hre vek. Khati mai khan ala hmangaih reng che a sin. Khati mai khan a tawk pan mai ta che. Ani'n i mangannate, rilru hahnate, rilru natnate, lungngaihnate, beidawnnate leh mal ngawih ngawih a i inhriatna te kha a lo solve sak dawn zawk che a lawm.... Ava ropui dawn em!!!!

Ka thian, in nunhluite i chhui kir anga, lunglenna leh khawharna ten chhumpui angin an chim ang che nga, Kha chhumpui zing chuk kha a kumhlun dawn lo ani tih hre reng la. Tal chhuah hun ila nei dawn a ni tih hre reng ang che.Chhumzinna piah ah eng a awm a ni tih hre nawn fo ang che. Khatiang hun a hlimna thuruk leh talchhuahna awlsam ber chu Pathian hnen a tawngtaina chauh hi a ni. Han tawngtai mial mial thin phawt mai la. Kha chhumdum khan a hual rei hauh lovang che tih hi ka tiam duh che a ni. Khatiang hun tak kha lawm sual Setana leh Pathian in i nunah hmun chan tum a an in rawlh nasat lai ber chu. Thenkhat nunah chuan setana hian lalna a chang zawk thin a. An nun zawng zawng a chhiat phah a. Lak tlak loh leh khawlo takah an chhuah thin ni... Ka thian nang chuan i thlen tir ve dawn lo ani tih ka hria a nia. Kan Lal Isua Krista tan i nun kha hlan hlauh thung ang che aw.......

Ka thian, i awmdan leh i hun tawn kha hring kan chan chhunga hun hreawm ber pawl ani ti ila kan sawi sual awm love. Chan tawkah lungawi a har thin. Mulehmal neih pawh a har ngei mai. Rilru hreawm leh nat luat avangin engpawh thleng se, engpawh ti ila, enge pawi ? tih duhna hial rilru put a awl thin. Kan tih duh ngai loh thil sual lian tak tih awlsam hun lai tak a ni. Mahse, ka thian i hmaah eng mawi tak a awm a ni tih hre nawn leh ta che. I nunhlui khan i hmalam hun a pawt hniam in a pawt tawi tur a ni lo. Mipuitling awmdan a ni ngai lo a nia. Fim takin ngaihtuah la i tan a thil tha tur zawk a ni tih hria la. Theihnghilh hram hram tum ang che. I lamah Pathian atang tlat a nia. Tawngtaina ava pawimawh em!!. Ani'n i dinhmun kha a hre vek si a. Tanpui tur che in a nghak reng che a ni tih i hriat loh ka hlau mang e......

Ka thian, i chhass then tak kha theihnghilh tak tak i duh a, let leh i duh tawh lo tak tak a nih chuan AMAH nen a in hun hman thin leh in hun hmandan te kha ngaihtuah duh ngai tawh suh. Theihnghilh vek tum hram hram la. Amah i hriat chhuah theihna tur thil reng reng paih bo zel tum la,I hriat chhuah chang paw'n thildang ngaihtuah la, i nun atangin paih bo hmak tum ang che. Nunhlui leh sulhnute zawng chhingmittui ti tla tu mai an ni tih hre reng la. Tul lova intih buaina mai a ni tih vawng reng ang che. Rilru fim tak pu in i chhass i then tak kha hlim tak leh lawm taka a hun leh nite a hman theih nan duhsakna hlan hlauh thung zawk la. Pathian malsawmna leh awmpuina a chan zel theih nan te, kawppui fel tak a hmuh ngei theih nan leh fanau maltluang chawia hlim taka Kristian chhungkua an din theih nan Pathian hnenah dilsak thin la ti raw.......

"When love is lost, do not bow your head in sadness; instead keep your head up high and gaze into heaven for that is where your broken heart has been sent to heal."

By thianpa Abraham Lalrinngheta

RALRIN PEKNAK

Kawlram hmun pakhat i thil aphan mi asi.Angia timi umnak hmun i nu pakhat nih cun a fa hngakchiate cu Tanakha athuh piak cu tanakha athuhnak akut tanakha pel atangmi he cun Apple(Pantii) cu a fate cu a ei ter tisi cu a ei hnu a rauh hlanah afanu te athi colh tisi.A pa nih Apple le Tanakha hi ai ralmi hlah maw asi hnga tiah Apple(Pantii) ah cun tanakha cu a van neh i cukhawh cun a ei san ti si apa zong cu cu a ei rauhhlan athi colh ve tisi.

Curuangah Tanakha le Apple hi airal mi an si tihi kan theih dingah attha, ahleice in nu siseh, pa siseh, Tanakha thuh a uar mipawl/ ahmang mipawl hrimhrim nih kha cun kan theih dingah le kan i ralrin awk i atha ngai mi thil asi. I ralrin atha cemmi asi. Kan nih laimi cu kan harsat le kan retheih lawng silo in kan daithlan ruang zongah zeihrethrawt lo khin kan nunnak kan liam ter tawn apoi tuk, daithlang lo tein nunkhawh i zuam cio hna usih.

Kan hawi le pawl athei rihlo mi hna sin ah dawtnak thinlung he chimh khawh zong  i zuam cio hna usih.

HNGAKCHIA LE MAGIC POWER

INDIA ram ah kum zei maw zat cu ka rak um ve cu i ka hmuhton mi le ka vah ka tawinak ah hngakchia nun he pehtlai in zeidah ka hmuh ve tiah cun an sianginn lawi bak khin zeidang ruat lo in cartoon zohbak khi heh tiah an hauh tawn, kani fapa te zong hi kum zet mawzet india i ka um lio ah asinginn van tlung ding hi ka va don tawn ve, in kan van phak bak hin cun zeidang hi ahau loh cartoon chanel(Line) bak hi a hmeh colh cutin mittthep nak cang hmanh thiam lo in thawngai khin azoh. Cutluk hin zoh an duhmi arak si, amah lawng silo in hngakchia poh nih hin cun an zohduh viar mi asi tawn. 

Asinain  zumtu mi hna kan hrangah cun  kan fale kan zohkhenhnak hrangah  thiltha lo ngaingai mi arak si, ziah tiah ah cun zumtu mihna kan zumhnak le (Doihka) (Magician) timi hi kan Bible he zong akalh ngai mi thil zong asi fawn, ziah tiah cun hngakchia nih an van zoh tikah, ahmaisa i kan van chim bang khan,  an zohmi nih an thinlungah avan luahkhah hna hnuah cun asikho lo ding tiangin tuah i timhnak, ruahnak ttha lo, ruahnak sual an van nei, thlachiat ruah lo nak aphunphun lei in an thisen nih an van i tthanpi cutik ah cun adonghnak ah cun fanu sual, fapa sual, nu le pa mithlitlak tetu ah an van chuak tawn. INDIA ka um lioah  cauk ka relmi pakhat ka thinlung i ka philh khawh lo mi cu CALIFONIA i a um mi nuhngaknu te nih i larnak arak hmuh mi cate si cu ca ah cun MAGICIAN hmangin  Sehtan nih heh tiah mi thinlung tei khawh dingin aizuam i, MAGICIAN telmi zatka hrimhrim cu zoh khawh lo attha tiah arak chim mi ca ka rel bal ve. 

Sehtan nih hmanruaah ahman khawh mi thil asi tiih kan theih khawh nak tette cu zeidah asi tiah cun khiban tuk ai telmi zatka zohtamtuk mipawl hrimhrim khi, thlachiat ruat mi an um bal loh, cucun ZATKA ciocio zongah zatka dangnak in  thinlung ala deuh hoi fawn, thil pakhat khat cu asi kho mi asi ve ngai ko. Magician telmi  Zatka hrimhrim pawl hi atheitlai cu lunglomhnak achuahpi bal loh, zawnruah nak anei lo, thlachiat aruat bal loh, curungah kan theih ding mi cu kan Bawipa ZISUH nih a kan cawnpiak mi he avan vawlei tuk tihi chimh hau loin kan theih khawh. 

Fale zohkhennak ah asikhawh lebang ah hin cun Nu le Pa nih fale hrangah Routin ttha tein tuah kho sehlaw attha tuk hnga dah tiah ka ruah. An canawl te zong hi man nei tein an hman khawh nak hnga Nu le Pa nih fale hrang  ah tiin kan duhtuk mi le tuah kan van duhtuk mi dinhmun lak zongin siseh, hnunglei van chit tak ttualmal ngamtu Nu le Pa si khawh hi kan ttuanvo ngantuk mi asi tiah ka ruah. Na fale hrangah na can na pek ah cun na fale zong nih na hrang i  can pek zong hi an i ngaihtuk velai ti hi  ka van chim bet duh. Fale hrangah hruaitu ttha bik Nu LE PA si hram dingah le hruai khotu sidingah  Bawipa nih thlawchuah in pe ko seh. Hmanthlak google ta.

HNGAKCHIA NUN DANLAM TERTU CORTOON MOVIE

A hmaisa in ka van chim duhmi cu cartoon movie ka van titik ah khin ziah cartoon movie cu hngakchiah hrangah atthat tuk ttung thil dangdang cawnnak zongah attha tuk mi pei asi ko cu tiin biahal nak (Question) zong a um kho mi men, ka van chim duh mi deuh mi khi cu cartoon zatka titikah khin MAGICIAN tamnak pawl, doihthiamnak zatka cartoon i an tuahmi pawl siseh, action zatcian tuk mi i vuak le i velh, i thah umnak cartoon zatka i an tuah mi pawl khi ka van chimh duhnak khi an si. Ziah tiah cun atu kan chan cu vawlei leiin siseh, thiamnak in siseh, rumnak in siseh, achia he attha he chimcawk loin mithmuh le tongh khawh in atthang cuahmi chanah a um mi kan si. Hngakchia thinlung cu an chimtawn bangin ttial rih lo mi (balasauk) he an i lo tizong in an rak tahchunh tawn kan theih, asi, ahman bakmi asi ziah tiah cun hngakchia cu thil van cawnpiak khi an nuam kho ngaingai, achan cu an thinlung athianhlim  hlei ah  an thinlungah thildang an khumhrih lo caah asi, hi ruangah tak ah hin NU LE PA hrangah ralrin aherh mi le theih ahau mi tete kan theih khawh tawkte in van chim khawh ka van i zuam velai.

Kan hngakchiat lio van tive ko ning law, achan cu kan mah theih hnu hmanh ah hi vawlei thil umtuning athlen tuk cang caah ahlan lioah cun titi lo in kan hngakchiat lio ah ka van tinak khi asi, cuticun kan hngakchiat lio ah cun laitlang khawte hna ah cun video chim loh radio hmnah hi hmuh ding le ngaih ding hmanh a um tuk loh tiko sihlaw kan chimsual lailo dah tiah ka ruah, asinain, kan chim bang khan tuah cun tuchan fimthiam nak asantuk cang caah azumh i kan rak zumh phak bal lo mi laitlang khawte zongah TV he kan um tthup ve kho cang. Cuti i  TV kan van neih cangah cun Tv alawmtu le azohduh cemmi hi hngakchia hi an si tawn, curuangah ka chim duh mi cu hi vawlei cung fimthiamnak nikhat hnu nikhat acah nak le atthatnak cop in ai rawk cuahmi ah hin, an fimnak le an thiamnak cu vandeng tiangin an thang, cutik ah  zeibantuk zatca poh hi hngakchia hngakchia zohkhawh dingin an tuah cuahmah cang tisi.

Kum 2000 le 2014 karlak hmanh ah hin relcawk lo hngakchia zoh duh dingin cartoon zatka an tuah tisi, cu an tuah mi lak ah cun ahleice in hngakchia zohduh dingin le an thinlung alak khawh nak pen khawh nak hnga tiah Magician(Doih telmi zatka) heh tiah an tuah tisi.

1.NU LE PA TTUANVO

Nu le Pa nih fale zohkhenh nak ah kan i ralrin khawh nak hnga, atu i research an tuahnak ah atak i an hmuh chuah mi, ahman mi tuanbia tawite van chim hmaisa ka van duh. Atu i kan theihmi ahleice in muslim pawl ram ka van tila cu khi pawl nih khin ahlei cein an fale khi khi bantuk (Doih telmi ) (Magician) cartoon zatka  tuah mi pawl khi an fale an zohter tawn hna tisi, khap leh lam lo in zoh tu an fial hna ti si fawn. Ziah tiah cun khi bantuk zatka an zoh khin an thinlungah ruahnak ttha lo, sualduhnak thinlung, (Magician) aitel mi zatka an van zoh tikah minung nih sikhawh lo mi tiangin si duhnak thinlung an van nei, an van sikhawh lo tikah sualnak aphunphun nih an nun a van ttemtawn tik hna ah cun anunah diriamnak a vam um kho ti loh, an leinun hi tihal nak in khat, cucu an sakhua, an zumhnak zongnih ai tinh mi zong asi i, sual i mithah tam khawh poh hi an i timh mi zong asi. Ka van chimduh mi cu a zumtu e, zum lo tu e tilo in atu ahcun khawika hmun poh ah  zohkhawh dingin a um viar cang, website aphunphun zongah zoh khawh in a um.

Curuangah kan nih zumtu Nu le Pa hna fale zohkhenhnak ah hin zeitin dah na can na hman ve tawn, na fale hrangah zeitin dah na can na pek ve tawn, kan fale an can hman ning siseh, an nunning ah na lung atling maw??? A can awlte i TV an zoh canah siseh, zeibantuk an zoh ah dah attha hnga timi khi na ruat piak bal hna maw, a hi kherkher cu abiapi lo tuk tiin zei rel loin hnangam in na um tak sual  hna maw??? An rawlei, an tidin, an nunlam hruaitu dingah Nutling, Palting na si maw ti hi na nunnak nai check bal maw??

 Ziah tiah cun hngakchia nih an zoh duhmi cu khiban tuk (Doihka) Magic telnak pawl khi zoh an duh khun mi hna an si cu, hngakchia thinlung lacem tu zong asi fawn, khibantuk an zohtam poh ah cun(Supernatural power) minung tuahkhawh nak leng i tuah khawh duhnak, ruahnak nih an thinlung thianghlim tukmi chungah aittial sual ah cun, nai zumh lo ningpiin na fanu, na fapa nih na mitthli ttlak tertu an si kho men ti hi kan theih ding zongah attha.

 Khi bantuk (Doih Zatka) an tuah mi cartoon zatka tete kan fale kan zoh ter hna khi angaingai tein van ruah ah cun zumtu Nu le Pa nih kan fale kan zohsianter hna ding hrimhrim hi asiloh tiah ka ruah. Zumtu kan sinak he ai rem lo ngaimi zong asi  tiah ka ruah. Nu le Pa nih fale zohkhen nak cung i kan responsibility (kan mawhphurh nak) hi ttha tein kan tlamtlin maw tihi kan theih ding mi thilttha ngai asi tiah ka ruah.

ZUMTU SINAK NIHSAWH I ZOHDEU NAK ZEALOT CAUK VIDEO AH TUAH TIMH

Muslim asi mi Reza Aslan cauk, zumtu sinak zohdeunak, ZISUH KHRIH cungcang ttial nak Zealot timi cauk cu video ah tuah an i tim tiin theih asi, mah hi video hin zumtu pawl an thin apawhttheu hna lai tiah an zumh cio mi asi.Harry Potter le Gravity film tuahnak i ai telmi David Heyman nih cun Zealot hi video ah tuah dingin heh tiah hma asial cuahmah ko ti asi. James Schamus nih cun video ah tuah kho dingin a cattial mi cu heh tiah arem cuahmah lio ti asi.

Zealot: The Life and Times of Jesus of Nazareth timi khan kum 2013 ah khan nasa ngai in BIA ELNAK arak chuah ter cang fawn.

 Bible chung i kan hmuh nak leng in ZISUH KHRIH cungcang tampi tarlang asi fawn, ZISUH KHRIH cungcang kan theihbal lo mi maktaktak zong humh ding a um  ti si. Aslan nih hin hi cauk chungah hin REMNAK duhngai mi ZISUH si ttung i, A zultupawl sinah vawlei lei ralthuam in theihkhawh chung i, i thuam dingin chimtu, khawchia pawl dawi chuak i, damlo pawl mi tampi damtertu si ttung i, a zultupawl sin ah Amah cungcang ahosinhmanh ah chim lo ding i atitu asi fawn, thiltam pi thuhmi a um ti si.

Zumhnak phunphun nih ZISUH an rak hmuh ning cungcang zong tlamtling ngaiin a van chim ti si, zumtupawl nih lei le van siam asining an zumhning le zumhnak dang nih an zumhning pawl zong a van tahthimh ti asi. 

A zeipoh siah kan theih ding i ka duh mi cu na hmai ah ka hmaiah kan hmuh bal lo mi khawruahhar nak thil aphunphun siseh, kan zumhnak akan buaiter khotu ruahnak sual, cawnpiak nak sual aphunphun an van i lar chin lengmang lai, khuaruahhar in um hlah u sih, azeidang asi loh Bawipa ni dahawh na sin ka sinah bia akan kamhhta ko cang khah,,mah le vailam tah i put in nitin tein A hnung zulhkhawh tuhi  i zuam ko hna usih,,,

Ni 14 ni News asi.

Vanglaini chungta  ka van leh mi asi.

A KAN VENGTU

Mit'ha hrangah ni a chuah bantuk in misual mi hna ca zongah ni achuak t'hiamt'hiam ve, misual mi hna hrangah ruah asur bantuk in mit'ha mi hna ca zongah ruah asur ve ko. Cu ti a umnak suallam cu zeidah asi tiah cun Bawipa dawtnak chungah kan lengza hna tinak asi.A sinain Pathian dawtnak  theithiam lo le sawtpi lotu tor le cheng kan um rih rua tiah ka ruah. A min sunloih thiam i, lomhnak cang thiamtu le  thangt'hat i kan nunah Bawibik si dingin hmun akian siangtu kan tlawmtuk rih. Amah ruangah kan nung i, a cangvai kho mimen kan si ti i cathiang nih achim bantuk khan zeizong vialte kan donmi hi, akan dawttu cung Pathian  ruangah asi. Kannih nih cun taksa thil leiah tluanglo ngai i kan i theih chel, mitluk lo ngai i kan i theih tawnnak hmun pohpoh ah phunciar pah le i hmaipanh lo ngaiin Biakinn ah kan i khawm tawn....Sam cattialtu nih cun "Bawipa cu lunglawm le thatho tein kan thangt'hat le sunloih ding hi asi" ti i akan chimhnak  A biathiang chungah tampi kan hmuh khawh.

 Sam 23:1 ah David nih cun "Bawipa cu tuukhal bantuk in aka vengtu asi, ka herhmi vialte kha aka pek dih" tiah ati, hi vawlei uktu bawi hna le hruaitu hna cu anmah nak in sinak niam deuhmi bawi pawl nih an mah bantuk minung t'hiamt'hiam nih an ven hna i an duhmi poh an fialhna i an tuanter tawn hna. Kan nih Pathian fale nih cun A kan vengtu cu kanmah akan sersiamtu le kan zumh, kan biak, kan thangt'hat cuticun A sinah thla kan cam tawnnak Bawipa Pathian asi. Curuangah David nih cun, "Pathian alam ah a ttang i akilven zungzal tile aherhmi zeizong vialte atheih" ti atheihnak " Bawipa bia asin i aphan mi kha ZUMHNAK cu a rak si. Cu Pathian bia rak phan mi ZUMHNAK ah cun David nih cun i dinhnak tlamtling arak hmuh tikah zeizong vialte neitu le pe khotu amah zeitik poh i aveng zungzaltu a si ruangah chambau i um dingin ruahnak t'ha lo, thinphannak nih anun ah hmun akhuar kho ti loh. Cu ZUMHNAK cu  David ai dinhnak asi cang caah anih nih cun  colhnak tikam ah aka hruai i thazang thar kha aka pek" timi cu atak in anunah atem khawh cang. Bawipa zangfahnak ahlawkpi tunih cun "zangfahnak hlei i zangfahnak"cu mipiangthar cangmi pawl Bawipa nih donglo catlo i akan hruai zungzal nak hi asi. "John 1:14-17".

Curuangah kan nunnak neitu Pathian le kan neihmi Jesuh hi kanmah a um zungzal hi kannun lam akan hruaitu Thlarauthianghlim kan theifian leve tein " Bawipa cu tuukhal bantuk in aka vengtu asi, kaherh mi vialte kha aka pek dih" tihi atan in kan nunnak ah  kan van tikhawh tawn. Mitampi an hnangamnak cu arumnak, an cahnak, an fimnak, an felnak, an tthatnak, anralthuam tibantuk hna asi. Asinain Pathian zumtu fale nih cun "Bawipa" hi kan cahnak le kan tthawnnak, a kan vengtu cu arak si. Zeihmanh neihmi kan neih lo hmanh ah tikhawhmi kan rak neih lo lio zongah felnak le tthatnak lomi hna hrang zongah PATHIAN SI HI ANING AZAK HRIMHRIM LO.

Tthawngngai i ai thei mi le  ai zum ngaimi,tuahkhawh lomi neilo bantuk i ai thei mipawl, fimngai i ai theimi le theingai i ai ruat mipawl cu ven an hau lo. Asinain cubantuk silo tu poh nih cun vengtu, hruaitu kan herh i, bawmtu kan herh, khamhtu kan herh, hruaitu zong kan herh, thlacampiaktu zong kan herh fawn, Jesuh Khrih nih cun "Adam minih cun sibawi an herh lo, azawmi lawng nih an herh" tizongah ati fawn. Kei misual bik le tthatnak pakhatte hmanh nei lotu zongnih hin KHAMHTU JESUH cu aka veng zungzaltu dingah siseh A thlarauthianghlim lamhruainak, umpi nak ka herh zungzal, a ka bawmtu naibik zong asi. Kannun nak ah aho hi dah a kan "VENGTU" or "a kan "HRUAITU" hi an si kan nun i zohtthan hna usih.Bawipa nih inthlawchuah ko seh.