I ZUMHSUAL AFAWITE--!!!!

"‘Bawipa, Bawipa tiah a ka timi paoh in Vancung Pennak chungah an lut dih lai, tinak asi lo, sihmanhsehlaw vancung i a ummi ka Pa nih tuah hnaseh ti a duhmi a tuahmi lawnglawng kha an lut lai. Cuni cu a phak tikah, mi tampi nih keimah cu, "Bawipa, Bawipa! Na min in Pathian bia kha kan chim i na min in khuachia kha tampi kan tuah hna, an ti lai, khitikah annih cu kan thawh hna lai i, "Nan nih cu aho nan si kha kan hngal bal hna l. Kal ko u,that lonak a tuahtu hna," tiah ka ti hna lai.(Math:7:21-23).

Pathian minin thawngtthabia chimtu, khuachia pawl siseh a dawi khotu, khuaruahhar thil aphunphun atuahtupawl hnawlmi an rak sizia van hmuh cun khuaruahhar ngai asi ko. Minung mithmuhnak ahcun Bawipa hrangah an neih, an thazaang umek in hehlechet tiah rianttuantu, hmainawrtu an si ko nain hnawlmi an van si tthiamtthiam tikah hin zumtu thinlungah ruahnak tampi, mah le mah  i challenge nak siseh, kan nun  i X-RAY tthannak dingah kan hrang Pathian khuakhan, remruahmi thil asi ttheu laidah tizong ka zumh.Angaite tiah cun an riantlaihmi siseh, an rianttuanmi si hnaseh, atlangpiin mi nazaran  zongnih an tlaih khawh lomi rian, an tttuankhawh lomi rian, sinak sangpipi rian an si hna,cutibu cun hnawlmi an si tthiamtthiam.Jesuh Khrih min an chimngam ning,an phuan ngam ning te hna siseh (chalngam ning) te hna siseh vanruah hin cun mi raltthatuk an va si tiin kan chimkhawh men ko, leimit hmuh ning ahcun an thiltuahmi, van zoh siseh thilropi, thil sunglawipipi an tuah mipawl van hmuh ahcun Jesuh Khrih min, raltthangai i an chim, an phuan ning zong cu an rak i tlak ngai ve tak ko.

Asinain, an mahbantuk le anmah rianbantuk a ttuanpha kho lomi kan va si kho men asinain, kan rak tthahnem ziar ai!! Annih nengmang hmanh vanram an kai khawh lo asi ahcun kan nih hrang ahcun zeitluk khin dah vanramkai khi a va harhnga?? Convo sunglawi, rian tthattha attuantu asi ti, fiangtein fianh ho loin kan theih khawh hna, asinain thil hi a va mak hringhran dah, cupawl cu hnawl mi an rak si diam ai !! Zeibantuk i Bawipa rianttuantu dah na si ve van ruat ve hnik?? Sinak, canvo le dinhmunttha ruangah lungthi te le lunghmuih ngaiin zeizawn ruat lem ti loin a ummipawl zong tor le cheng kan um fawn hna, felnak, canvo, tthahnemngaihnak, fimnak le thiamnak, thianhlimnak, tuahkhawh ruangah si maw, zulhkhawh ruangah si maw, vanramkai kan dingi kan ruah sual asi citcet ahhin cun, cathiang cungah kan hmuhmi Bawipa Na minin thilttha, thilmak, khuaruahhar thil aphunphun kan tuah, tiin pelhhelhnak hawltu, hnawlmi minung dinhmun i a ummi kan si tihi kan theih ttan dingah ka duh. Zumtu kan siruangah si maw, kan i khawmh zungzal tawn ruangah si maw, thawngtthabia chimin kan vaak,kan tawi ruangah si maw, Khrihfabu chungah sinak canvo pawimawh atlaitu kan siruagnah vanram kai dingi kan i ruahsual asi citcet asi ahcun zumtu kan lam kan i palh cilcek tihi kan theih a hau, hnawlmi lakah nai telve tthiamtthiam tinak asi. 

Adonghnakbik ah chim ka van duhmi cu vanram kan lukhawhnak, kankai khawhnak umchun cu Jesuh Khrih lawnglawng hi asi ko, Amah nih hringhran tein "Keimah hi lam le biatak le nunnak cu ka si, keimah lo cu hohmanh Pa sin an phan kho lai lo," tiah ati. Vanram kan kaikhawhnak umchun cu Jesuh Khrih lawng hi asi caah zebantuk lamdang hmanh a um kho lo, zeitikhmanh ah Amah lo cu lamdang a um kho lo. Curuangah cun kan nunm, Anunchungah i phun, i nunpi, Amah duhnak lawnglawng hawltu, ttuankhotu,zumhtlak zultu si dingah athar in Bawipa nih in thlawchuah ko seh.

THE GREAT WALL OF CHINA

(I pumkhatnak pawimawhzia)

Vawileicung khuaruahhar thil pasarih lakah aitel ve mi The Great Wall of China (Wanli Changcheng) timi hi ram vênhim nakah tiin (BC 220) hrawngah khan an raksakmi arak si. Hi kulhnak bangpi hi asua zawng hi (6500km) asi. Asan zawng hi Pi (30ft) asang. Cuka hmun i duty in rian attuanmi pawl hi (1387)an si ti asi. An i thlaihchantuk mi Bangpi asi lawng si loin zeibantuk rallak zongin kan him tiin an i sunhsaktuk mi khuapi kulhnak Bangpi  cu asi, an hna an i ngampit tuk hringhran. Mah hi ruangah hin an ralpawl zongnih dohci an si lo titluk in an i ruat. Asinain, voikhat cu duty rianttuantu tampi lakah rianttuantu pakhat asi mi nihcun ral pakhat nih arakthlemngah tik ahcun kulhpi chung ahcun ralpawl cu an lut.

A chûngi a um mipawl cuhehtiah an vantuk hna, an kulhbangpi an i rinhchanhtuk ruangah zeihmanh an i ralring manh ti loh; an ralpawl nihcun mitampi that in teinak an co diam ai!! Hmun pakhat duty rianttuantu zumhtlak asi lo ruangah an sung diam ti kan hmuh khawh.Hibantuk deuh tho hin Buleiah siseh, chungkhar siseh, asi loah rianttuanhawi lak siseh, hibantuk hmun ahhin sualnih hmanruah aphunphun hmangin zeitikah dah ka dehkhawh lai, ka thlemkhawh lai, tiin caan remcang a bawh zungzal tihi kan thei zungzal dingi a herhtukmi an si. Nangmah le Keimah ruangah Buu chungah siseh, chungkharah siseh, cahlonak, ttumchuknak sualnih ahmanmi kan rak siziar kho tihi kan theih aherh fawn. Kan mah ruangah thlarau nun a cakin a der kho tihi kan theih ding zongah ka duh fawn, kan mah ruangah kan khawtlang zong zohchia le zohdawh in a um kho fawn, kan mah ruangah i pumkhatnak a umkhawh rualrual in i  tthenkhat nak zong a um kho ti zong kan theih attha.

Biakinn siseh khawtlang siseh hipawl hi  ho tetabantuk i ruatin zeihmanh ttangkainak zeihmanh nei ve lo i, ruahnak a um kho fawn.Na Duty, kha theifiang law, na venkhawh lo i, sual na luhter sual citcet asi ahcun nangmah lawng nih na tuar lai lo, kan Buu in siseh, khawtlang, rianttuan hawi karlak chung zongah,innchungkhar zongnih atuar khawh tihi thei tthan hna usih. John 17:22 : Nangmah le keimah cu pumkhat kan sibantuk hin pakhat an si khawh ve nak hnga,sunparnak na ka pekmi kha ka pek hna.Kei an chungah um in nang ka chungah um law, annih cu pakhat taktak an si lai ; cun pakaht an sinak thawn cu vawlei nih cun keimah nih annih cu keimah na ka dawt bantukin na dawt hna kha a hngalh lai.

JESUH KHRIH MO KAN SI

Matthaia26:7 Nu pakaht ara i lungrang thawl khatte in zihmui aman a fak ngaingaimi arak i put rawl a ei lioah khan alu ah a toih.

Judah nupawl nihcun pasal anneih tikah zihmui rimthaw, amanfak ngaimi an cawkmi cu an luin an toih hna cucu annunphung i an rak hmantawnmi , an tuahtawnmi asi. An lutoihnak i an hmanmi zihmui hi a man afahtuk caah Judah nupawl nihcun an hngakchiat lio tein hehtiah mahcu zihmui cawknakah tiin an i hlawhtawn ti asi. Mahhi Judah nu zongnih Jesuh Khrih cu a pasal si awkah aneihchun aman a fakbikmi zihmui cu atawih ve, hi thilhi  Pathian rianttuan nak amah le amah, amipawl kaltlangin kan zate aiawh in Amo si kho dingin kan hrangah nu pakhat hmangin zihmui kan thuhnak, Jesuh Khrih he arualin kan sual phumcih asinak kan hrangah thil sunglawi, zohchunhtlak tette asi. Na nun zohawktlak lo, rimchia ruangah khan beidong, um hrimhrim hlah, Jesuh Khrih Mo na si tihi philh hlah. Anih cun an tthen hrimhrim lai lo, hibantuk pasalttha le zumhtlak kan neih hi Anawl ngaiin felnak, diknak lamah kan thinlung atharin i hawng hramseh. Misual fello le tlinglo i ruatmi vialte hna thawh acu cang, nanun hlun ruangah beidong na rum sual maw,na sualnak ruatin mah le mah le mah i thiamlonak khatin nai kilttawih sual maw,ka sualnak hi aka ngaithiam kho ti lai lo tiin vanram tiang kai i zumh lonak  ruahnak sual setan nih an thinlungah aneihter tikha atubak ahkhan van i hlau colh!!! Athianghlimtukmi Jesuh Khrih Mo, na si tikha theihtuah, cubantuk tangdornak capo akan neihtertu setan hi dolet ve usih maw Khrih ralkap hna.

PHUNGTHLUKBIA CAUK HI..!!!

Bible chungi cauk dangdang pawl ahhin thlarau lei biatak siseh, Pathianbia thuk, athlik, fimvar an i phum cio hna. Culak ahcun ahleice in Phungthlukbia hi cu ataktak ih i nunpi, nitin kan nunnak ah voikhat loih van hman khawhcawlh mi biafim a phunphun asi hna. Phunthlukbia cauk chungi aummi biafang tete sihnaseh, caang tete kan hmuh mipawl hna hi tawi tete, tawittung, tlingfawn, sawhmi nei thlumi biafang tete theih nuam, relnuam an si fawn hna.A hohrang capohah zongah a tthahnemngaimi bia, i cinken(by-heart) ol tete an si hleiah achimduhmi fiangkirkiar tetein achimtu Phungthlukbiatawi tete an si hna. Acaancaan lebang ahhin cun biachimthiam ngaimi pawl nak hmanh in afiangdeuh tawn, abia zong hi a khoh deuh tawn fawn.

Tahtthimhnak ah “Maw zaangthupa hngerhte sinah khin vakal tuah; an umtuzia khi va ruat hna law fimank i lak tuah,”(Phung 6:6) hei tibantuk, “Nu phunciar sik duh he umnak cun, thetse ram i va umziar khi attha deuh,” (Phung21:19) tipawl le, “Na ral kha a rawl attam ahcun  eiawk rawl v ape, ati a hal ahcun dinawk ti  va pe; cuti na tuah ahcun alung cungah meittil kha na pumh hna asi lai i, Bawipa nih nangmah cu an rulh lai,”(Phung 25:21, 22) tibantuk pawl hi zeitikpoh zong i thinlung i i cinken dingah an tthatuk hringhran hna. Phungthlukbia cauk pawl hi, kumzabi zeimawzet liam cangmi lakin biahman,biadik,biafim,lawrkhawm mi ttialnak cauk asi. Minung holh in chiatupawl hna cu Solomon Siangpahrang tepawl(Phung. 1:1-9:18; 10:1-22:16:25-29), Kumzabi Bible ram hrawng i, (Near East) um tawn mipawl, asinain ahodah asi ti theihkhawh ttung fawn lomi, midangdang pawl biafim(phung 22:17-24:22; 24:23-34), le Isarael mi zong si hlei lo, Agur(Phung 30:1-33)tibantuk hi an si tiah chim an si hna.

Judah ram siangpahrang Hezekiah pawl zong nih khan hi Phunthlukbia tthenkhat pawl hi cu an rak ttial chinmi pawl an rak si ve fawn rau, (Phung 25:1). A tthen hi cu kumzabi Bible chan lio ta, abikin EGYPT pawl i phungthluk an lakchawn mi, langh zongin a lang. Asinain, cu zong cu rak sisehlaw, Phungthlukbia cauk hi Pathianbia a si tho caah, achan cu hi cauk ttialtupawl nihhin Pathian lamhruainak tangah an hmanrua, an ruahnak, an thiamnak an sawngkhawm ruangah arak si. Hi cauk thu le hla ahhin “Pathian” ti biafang hi fiangkirkiar in chimchuah van silo hmansehlaw, telbelte cu aitel ve zungzal ti cu afiang ko, Khawikahmun hmanh ahhin um hmanh usih law, thil kan chim, kan ei, kan in, rian kan ttuan, kan cawk, kan zuar, hawi kan kawm, duhmi, dawtmi kan neih caang zongah siseh Bawipa cu kan kiangkap ah a um zungzal. Phungthlukbia nih Pathian a chim mi hi, tisami, tlangbawi le ai khawm tawnmi Pathian lawng asibik loh. Pathian ttihtu sinak cu rianttuannak hnipuan ah abelh.

Phungthlukbia cauk nihhin “Pathian ttih” ti umzia cu zeidah asi ti a kan chimh(Phung 1:7, 31:30). Biakinn chung lawngah Pathian ttihtu si loin, nitin kan nun hmannak ahhin A duhning cu kan bawibikter zungzal ding cu asi i, achan cu kan nunning nihhin kan biachim nak hmanh in siseh, kan thlacamnak hmanh in aletin bia a chim tawn ruangah asi.(Phung 28:9, 15:9). Kan zalamkip ah Bawipa kan theih zungzal asi ahcun “Phungthlukbia” cu theihterin kan um tawn tiin Phungthlukbia nihcun a kan chimh(Phung 3:6), mah cu umzia cu, zumhnak nun le nawlngaihnak hi fimnak cu arak sitawn tinak asi. Cubantuk nun hman cu zeizong vialte siamtu Pathian hmaiah minungpawl um tuning zungzal ding cu arak si.

Phungthlukbia cauk lakhin mifim umtuning kan cawn khawh; asinain theih sawhsawh si loin, ataktakin hmankhawh ning zong kan cawncih colh hrimhrim a hau lai. Hi cauk nih biahalnak alehmi tthenkhat pawl cu: Ka fa lepawl cu zeidah ka cawnpiak hna lai i, zeitindah cupawl cu ka cawnpiak hna lai? tipawl; Zeitindah lunglawmmi ka si i, mi hlawhtling ka si khawh lai? tibantuk; Zeiruangah dah sum le pai ah harsatnak hi kan neih zungzal aw tibantuk, zeitindah kan rianttuannak hin ka kaisan khawh lai? tibantuk; Zeitindah nupa sualnak lak hmun in ka dokhawh lai? tibantuk, Zeitinah kan thinhan nak le ka lei hi ka ven khawh lai? tibantuk pawl hi an si hna.

Adonghnakbik ahcun, fimnak cu thinlung lei i cahnak asi theng hlei lo tihi kan theih dingah ka duh. Cutisiloin, athluak tthatzia theifiangtuktu mualphonak thil chuahtu asi ziar kho. Achan cu mifim kan timi le ka thei aititawk ko mi zong nihhin thil kan theih lo zia hi kan hmuhthiam lo ruangah arak si. Mi pakhatkhat nihcun tawk le za ngai, fimnngai ah ai ruat, fimnak hawlchap zong ahau ti lem hme maw tiin capo ngaiin a vaipawrhlaw kho men, asinain fimnak dik le hman taktak nei kho ding ahcun tangdor phawt a hau, zeidah kan herh mi asi tihi fiangte in theih i zuam i, cuhnu ah fimnak cu halding hi arak sei deuh. Phungthlukbia chungi kan hmuhmipawl hi athukin, biafim lawngte an si hna, minung nunnak vialte hi a virhkhawih khawhdihtu biafang an si hna.

Curuangah Phungthlukbia cauk hi atam khawh chungin relkhawh hi i zuam cio  hna usih,,nitin thilthar cawn ding a um zungzal,,,na nunah Bawipa nih atakin riantuan hram ko seh tiah thinlung thlacam nak te he kan bawmh ve.

VANDUAIBIK HOHMANH KAN UM LO..!!!

Upat hnu cun "Mui i thlen khawh asi loh" sihmanhsehlaw nuncan belte tuahtthat khawh, i thlen khawh asi an tih tawn mi cu tulio vawlei tthangcho cuahmah mi lakah hin "Mui cu i remhkhaw, i tuahkhawh asi ko, asinain nuncan belte tuahtthat, i remk dingcun vansang kan lam ko cang. Mui le hmel vai idawhtuk lemlo hmansehlaw tulio kan chan tthangcho tuk mi thiamnak nih make-up a phunphun an van i thuh, an van i plaster cangah cun zohcim lo ko tiang khin an i dawhpi. Original tein i hmuh lebang le cu aharko cang, kan mui langh ning le kan nungcang i lawhlo tuk hi kan i hmuhthiampi khawh cang caah. Nupui/pasal hawlnak zongah kan i ralrin chin zong ahau tinak asi.

@ Tuchan ah muidawh si hi mi vanttha asi tiah kan ruah hna, muidawh an si hi vawlei zohnak cun i uannak tlak asi rualrual mi zaangfak um bik an rak si. An i dawh ruangah mi buai lonak hmunah lu le taw hmanh thei loin an buai tawn.

@ Hollywood/Bollywood star, muidawhdawh pawl nih khin an i dawhnak hlawkpi tuk hmanhhnasehlaw, an minung nunnakah hlohmi tawr le cheng relcawk lo an neih mipawl khi aw!!!! Acan ah khin cun aw ruahlen ahcun thlingza tu khi an si. An nun beidongh ning le bang cu! A hngar in hngar ngam ding an rak si hrim loh. An upat tik le bang ahcun laktlak ding hi an umtuk zong a zumh em loh cubantuk dinhmun i um ding pawl khi relcawl lo an um hna.

@ Muidawh hi "thlawchuah nak" duhumtuk mi asi rualin "serhsatmi" arak si kho ziar ve tihi kan theih a hau! Muidawhnak an hmanthiam lo cun anmah lawng si loin midang hrang tiangin chiatnak, thlarau nun tiangin thihk khawhnak asi!!!

@ Tunhnuah keimah tein ka van i ruah detmat ahhin muidawhtuk ka rak silo hi cu a ho theihpi lo te hin lungthli te khin ka rak i lawm ziar! Muidawhtuk rak sining law cu kan nunhi zeitikhin maw, mu le mal nei loin kan nun lawng men hmanh si loin ka thlarau tiang hman zongin maw kan rak hloh cang!! tiin khuaza kaupiin a ka ruahter.

@ Tulio vawlei hi "muidawh pawl" vanduainak le "muidawh lem lo" vanneihnak ti zongah kan chim khawh ttheu lai dah!!!

@ Muidawh tuk lemlo nasi hmanhah lunglawm tein Bawipa hmaiah um ko. Thlêmnal tampi lakah na him phah tikha thei law, muidawhmi tor le cheng relcawk lo buainak hmun in an himter ti kha thei zungzal!

@ Muidawh lem lo an buai lem lonak hmunah hin  muidawh pawl hi umawk thei lo hin sivang an lusa viar hin an buaitawn tawn tihi kan theih attha, culawng hmanh si loin thilsual lakah him lonak le turforhnak alet in an tuar tihi thei u sih!!

@ Vawlei hi a hmangthiamtu le cantawkte ah ai lawmthiamtu poh hi mivanneihnak asi. Kan dinhmun kan cantawk ahhin i lawmthiam u sih law, kan mui avaidawhtuk lem lo asi hmanhah muidawh pawl hngarin mah le mah i ngainepnak ah hmangtu si loin, Pathian nih akan pek thlawchuah hi A mah duhzawng i hmang dingin i zuam cio u sih.

@ Hibelte hi cu thei zungzal hna usih, lunglawmhnak dik, hnangamnak dik hi Bawipa hnungzultu, Bawipa ah aihngat mipawl nun chungah a um tawn. Vawlei make-up, mitthepkar ih i ttamhnak in, Vân make-up(JESUH KHRIH NUN) tu hin i make-up u sih law cucu kan muidawhnak bik cu arak si ko. JESUH KHRIH hi nai ttamhnak tthabik, naidawhnak tthabik rak si ve zungzal ko seh. 

THIANHLIMNAK (VIRGINNITY) HLOH ZONG HI SUAL ASI

Bible nihhin nupa sualnak hi phun tampi in a tthen. Cupawl cu van zoh usih. 

1.Uiretnak (adultery)

Mah hi cu van chimtuk zong a hauh ka zum lem lo kan theih tlangpi mi thil  asi ttheu lai dah tiah ka ruah. Nupi pasal nei lio mi karlak i aphan tawn thil an sibik. Nupi a nei lio mi pa pakhat nih nungak si maw, pasal nei lio mi si maw, a ihpi asi ahcun  a uire tinak si. (Leviticus 20:10). Cubantuk tthiamtthiam in nu pasal ttangchung um lio nih mi nupi ttangchung um lio mi pa si maw, tlangval si maw a ihpi asi ahcun cuzong cu a uire tinak asi ve.

2.Nupi pasal nei rih lo nupa sualnak (fornication)

Hihi nupi pasal nei rih lomi nupa sualnak asi. Mitampi nih mah hi sualnak hi sualah kan rel duh tawn lomi hi cu thil pawituk mi asi. Biakam Thar ahcun Pual nih nupa sualnak tiin voi zetmawzet deng khi achim, atthat lo zia a chim uar ngai mi biafang a si.

3.Thisen peh/thlah khat lak i nupa sualnak (consanguine sex)

Mah hringtu nu le pa, chuahpi unau, pa hrangah: nupi le chungkhat laina thisen peh pawl, Nu hrang: pasal le chungkhat laina thisen pehpawl he nupa sualnak hi sual asi. (Lev 18:6-18; 20:11).

4.Ramsa sualpinak sual (bestiality)

Hi sual hi chuahsualnak cungcuang asi. Pa nih satil nu (Female animal) a ihpi  le nu nih satil pa (Male animal) ihpi hi chuahsualnak cungcuang asi. (Ex 22:19; Lev 18:23; 20:15-16; Deut 27:21).

5.Nu thi neih lio (menstrual peroid)

Pa pakhat nih nu a ihpi i a pumlawnnak a hlim ahcun, acerti cu a hlim asi i nunih a thi chuahnak a hun asi: an mihna sinin an pahnih in  hlonh an si lai. (Lev 15:24; 20:18).

6.Pa le Pa (homosexuality)

Mah hihi pa le pa karlak lawng si loin Pathian thinlung chung ahcun nu le nu karlak sualnak (lesbian) zawng hi chuahsualnak cungcuang asi tihi kan cawn piak hramseh. (Lev 18:22; 20:13; Roreltute 19:22).

7.HLawhhlang (prostitution)

Hi sualnak zawng nihhin nu lawng a chimduhnak asi lo i, ai zuar mi pa a chim duh nak zong asi ve tihi kan theih dingah attha. Moses chan lio zongah khan ai zuar mi pa an rak um diam cang. A cung i Bible cang Deut 23:18 na rel ahcun  uico tlaihmi ti na hmuh lai, mah hi nihhin ai zuarmi pa,  man chim duhnak asi.(Deut 23:17-18).

8.Thianghliamnak  hlohnak sual (sin of loosing virginity before married)

Nupi pasal neih hlan i nupa sualnak (fornication) kha sual asi ruangah i neih hlanah i thianghlimnak (virginity) hloh hi thihnak tiang a kan phaktertu sual asi tihi kan theih attha. (Deut 22:13-21). Thianghlimnak tel loin Pathian hmai an tong kho lai lo ti asi kha. (Heb 12:14). Pathian hmai  i kan thianhlimnak taktak cu Bawipa Jesuh Khrih hi asi. (1Kor 1:30). Kan nun Khrih hi nitin sual bawrhhlawh lakin akan serh hrangtu zungzaltu cu asi.

KA LEM TTHAN LAI I, KA HNEMH TTHAN LAI(Hosea 2:14)

Nelrawn ramcar timi biafang ka hmuh le cangka in  kan thinlungah zeidah avanlang hmaisabik cem kan ti asi ahcun tihna um lonak, thingkung, thilnung a keuh khawh lonak, vawleiro lawng umnak hmun asi ti kan theih khawh colh. Kan Bible chungi Hosea angan 2:14 chungah zeitin kan hmuh ti ahcun [Sihmanhsehlaw ka lem tthan lai i, ramlak ahcun ka kalpi tthan lai i,  ka hnemh lai.] Hika i ramlak timi a chimduh chan cu ramcar tinak asi. Kan Pathian nih cun  A mah kan naih khawh nak dingah siseh, kan biakkhawh nak dingah siseh, Amah lam kan hawi khawhnak dingah nelrawn ramcarah a kan hruai tawn. Ruahchan ding um ti lonak hmun, nun lelen nak hmun, ei le din ding hrimhrim aum ti lonak hmun, a hohmanh bawm halkhawh lonak hmun, vansan beidongh nak hmun ramcar ah akan hruai ve tawn. A chan cu bawmtu le hramhtu hohmanh um lonak umhar lileng i kan um  lio caan i ahlutzia leh Bawmtu Pathian kan sin i a um zungzaltu asi zia kan theih khawh nak ding caah an rak si tawn.

“Ka kalpi lai i ka hnemh lai” ati. A nihcun ruahchan pelpelek hmanh kan neih khawh tilo caan ah siseh bawmtu thlabar in kan um lio caan zongah Anih cu awnemte le lungsau tein dawtnak thinlung he a kan kuangkuah tawn, A kan hruaitu taktak asi zia theihter a kan duhruangah asi tawn. Nerawn ramcar nun ahhin nuamhnak um lo bantuk in lang hmanhsehlaw Bawipa he cun zeidinhmun zongah a rak nuamtuk tthiamtthiam. Ramcar nun Akan temter i, cu ramcar nun lakin akan luattertu i, akan chuahtertu cu Amah thotho asi tthiamtthiam ko. Ramcar nun an tep hmaisat hnu ah khuaitizu luannak Kanan Ramnuam kha an phan kho ti kan hmuh. 

Nazatlak lio caan te le bawmtu nei lo vansang, hnabeidong in na um lio, na hrum lio caan te kha Bawipa nih Amah lei hawi dingah (Bawipa Programe lio te arak si ziar kho men) curuangah na beidong hlah, zumtu na hnungtawlh citcet lai ci. Cu nun na paltlang hnu ahcun Khuitizu luannak Kanan Ramnuam chungah cun lunglawm tein Bawipa ttangnuam chungah hahdam tein Amah cu kan zeizong vialte  asi zia hi fiang tein na thei khawh  lai. 

KAN BIBLE TTHEN NING, BIAKAM HLUN

LAW, TORAH FIVE BOOKS
 Genesis -50. BC 1450 
 Exodus - 40. BC 1450
 Leviticus -27.BC 1450
 Numbers - 36.BC 1450
 Deuteronomy -34. BC 1410

HISTORY 12 BOOKS (TUANBIA CAUK BU 12)
 Joshua -24. BC 1410
 Judges -21. BC 1405
 Ruth : Ruth -4 BC 1011
 I Samuel - 31. BC 940
 II Samuel - 24. BC 940
 I Kings - 22. BC 640
 II Kings - 25. BC 640
 I Chronicles - 29.BC 450
 II Chronicles - 36.BC 450
 Ezra - 10. BC 450
 Nehemiah - 13. BC 445
 Esther - 10. BC 445

WISDOM AND POETRY FIVE BOOKS
 Job - 42. BC ??
 Psalms - 150. BC 1000
 Proverbs - 31. BC 931
 Ecclesiastic - 12. BC 935
 Song of songs - 8. BC 960

MAJOR PROPHET FIVE BOOKS
 Isaiah - 66. BC 745
 Jeremiah - 52. BC 627
 Lamentations - 5. BC 586
 Ezekiel - 48. BC (593)
 Daniel - 12. BC (605)

MINOR PROPHET TWELVES BOOKS 
 Hosea - 14. BC 790
 Joel - 3. BC 835
 Amos -9. BC 760
 Obadiah -1. BC 848
 Jonah - 4. BC 793
 Micah -7. BC 735
 Nahum -3. BC 663
 Habakkuk - 3. BC 609
 Zephaniah - 3. BC 640
 Haggai -2. BC 520
 Zechariah - 14. BC 520
 Malachi - 4. BC 450

A tlamtlin lonak, palhsual mi a um kho a um sual asi ahcun nan rakrem khawh zungzal.

ZUMTU NUNDIK

Leilungtlunih tiva saubik Mississippi an timi kam ahcun theite danglamzet mi a um an ti. Cumi theite cu ziangtik lai caan a fur, atthal khallen nahtlak tikhal a um dah lo, hring sersi tein a um ringring, A par khal a mawiin duh anungtuk fawn, Arah khal theite dang vek asi lo athaw khal a thaw cuang emem asi. A kuung le arah a hmutu hmuahhmuah cun human ih ciin le neih an cak ttheh ti asi. Cuihmun ih a fehtu pohpoh cun akuungno cerhpek te cu lain inn lam ah an cing ttheu asinan, inn lam ih an ciin mi cu arah khal thawzet ko hmansehla thingdang vekin a hnah khal cu an tla ringring tik ahcun an mang a bang zet.

Mithiam pawl in cumi tipikam ih ummi a kungpi cu tthate in zohfelnak an neih tikah ziang mi an hmusuak ti silen a hrampiin thuukpi ah hram a vasihngah tikah cui ahrampi cun a cumi Mississippi tidai le aleitthattha le a vitamin tthanak pawl cu tthate in a zuukngah thei ruangah a ahnah ahring thei ringring ih a rah khal athawt hlei cuangnak san khal asi tiin an sim.

(A) Himi theite vek hi kan nih zumtu nun cu. Ziangvek dinhmun khalah um sehla Messissippi tipi kam ih leittha (PATHIAN) zumtu kan si.

(Jeremia 17:7&8) – {Sikhalsehla keimah i rinsantu cu, Bawipa ah rinsannak aneitu cu, thlawsuah ka pe ding. Tiva kiang ih akhomi thingkung, ahram tidai athlengmi thingkung bangtuk asi. Tthal caan nisa khal attih lo, A hnah a hring ringring. Ruah asur lo khalah aphang lo, Rah a rah ringring.} Bawipa in lo thlawsuah hramseh law.